اهداف تامین اجتماعی در قالب سطح بندی خدمات درمانی تشریح شد

به گزارش ایلنا به نقل از از روابط عمومی موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی، معاون درمان سازمان تامین اجتماعی در وبینار «سطح‌بندی ارائه خدمات درمانی در سازمان تأمین اجتماعی» گفت: توجه دنیا سالیان سال به این امر معطوف بوده است. آنطور که در تعاریف بین المللی مطرح شده قدم اول سطح بندی، خدمات اولیه سلامت است. ایجاد نظام ارجاع دغدغه قدیمی کشور است و سنوات زیادی روی سطح‌بندی و لایه‌بندی خدمات و پزشک خانواده کار شده است. 

معاون درمان سازمان تامین اجتماعی با بیان اینکه سازمان تامین اجتماعی نیز تلاش کرده در همین راستا گام برداشته و فراتر از متولی اصلی بهداشت و درمان که وزارت بهداشت است حرکت نکند گفت: سازمان با درنظر گرفتن استانداردهای وزارت بهداشت کارش را پیش می‌برد. در سال ۶۸ و ۶۹ که قانون الزام تصویب و آیین نامه‌های اجرایی ابلاغ شد اقدامات را در بخش درمان شروع کردیم. 

دکتر منوچهری ادامه داد: طی سال‌های متمادی در شهرهای مختلف مراکز درمانی احداث شد و اکنون در همه شهرستان‌های بالای ۲۰ هزار بیمه شده درمانگاه داریم و شمار درمانگاه‌های ما به ۳۰۸ مورد رسیده است. 

وی با اشاره به اینکه بررسی سال گذشته نشان می‌دهد حدود ۷۰ شهر و شهرستان با افزایش جمعیت روبه رو و مشمول این قانون قرار گرفته‌اند گفت: ۷۷ بیمارستان در مراکز استان‌ها داریم و دوسوم بودجه درمان ما در بخش درمان غیرمستقیم و خرید خدمت و یک سوم در بخش درمان مستقیم هزینه می‌شود. 

معاون درمان سازمان تامین اجتماعی افزود: از گذشته این بحث در سازمان مطرح بوده که آیا به عنوان یک سازمان بیمه‌ای باید به دنبال خرید خدمت برویم یا ارائه خدمت؟ تولید مستقیم خدمت در بین سازمان‌های بیمه‌ای در دنیا شاید منحصر به فرد باشد. 

منوچهری با اشاره به اینکه مستنداتی را از وزارت بهداشت درباره سطح‌بندی و لایه‌بندی دریافت و نقشه راه وزات بهداشت تا سال ۱۴۰۴ را مدنظر قرار داده‌ایم، گفت: امروز بانک اطلاعاتی جامعی در اختیار داریم که تمام ظرفیت‌های درمانی کشور در تمام حوزه‌ها و بخش‌ها در آن احصا شده و می‌دانیم در هرشهر، استان و شهری چه امکانات درمانی وجود دارد و مبنای کار ما برای سطح‌بندی قرار گرفته است. 

وی با اشاره به اهدافی که سازمان تامین اجتماعی در قالب سطح‌بندی خدمات دنبال می‌کند، عنوان کرد: توزیع عادلانه خدمات درمانی و تسهیل دسترسی مردم، ضابطه‌مند شدن خدمات درمانی، پرهیز از دخالت عوامل سیاسی بر سلامت مردم، مدیریت بهینه منابع درمان بر مبنای اصول علمی و اقتصاد درمان و استقرار سیستم ارجاع استاندارد با نگاه ملی از جمله اهدافی ماست. 

معاون درمان سازمان تامین اجتماعی همچنین با اشاره به عوارض دسترسی کم یا زیاد به خدمات درمانی گفت: به دنبال توزیع عادلانه و تسهیل دسترسی هستیم. اگر در سطح پایه بتوانیم خدمات استاندارد و مدونی را ارائه دهیم کار بیمار به سطوح بالاتر نخواهد رسید و از بسیاری بیماری‌ها در آینده پیشگیری خواهد شد. 

منوچهری ادامه داد: اکنون خوشبختانه دیدگاه‌ها کاملا متفاوت شده و به سمت سلامت محوری و اتخاذ رویکرد پیشگیرانه حرکت کرده‌ایم. اگر دسترسی به خدمات درمانی بیش از حد مورد انتظار باشد نگرانی از بابت هدررفت منابع سازمان و افزایش تقاضاهای القایی وجود دارد. دسترسی کم و دسترسی زیاد هر دو می‌تواند عوارضی داشته باشد بنابراین لازم است یک تعادل و توازنی ایجاد شود که سطح‌بندی می‌تواند به این مهم کمک کند. 

وی با اشاره به سطح‌بندی در سه محور خدمات بستری، سرپایی و تجهیزات پزشکی اظهار کرد: در خدمات بستری در سطح کشور تفاوت‌های قابل توجهی میان استان‌ها شاهدیم و استان سیستان و بلوچستان در خدمت بستری جزو محروم‌ترین استان‌ها بوده است. دومین استان محروم استان البرز است. 

معاون درمان سازمان تامین اجتماعی با بیان اینکه نسبت‌های تخت بیمارستانی احصا شده و وضعیت ۴۴۰ شهرستان از نظر خدمات بستری مشخص شده است، به چهارلایه سطح‌بندی خدمات اشاره کرد و گفت: اداره سطح‌بندی خدمات در تشکیلات جدید معاونت درمان گنجانده شده و کارگروه‌های تخصصی با محوریت اداره سطح‌بندی و اداره ارزیابی عملکرد تشکیل شده است و کار را به صورت تخصصی پیش می‌برد. 

وی افزود: بیش از ۱۰ مطالعه به روز دنیا مبنای کار قرار گرفته است، بانک‌های اطلاعاتی آماده و اکنون جداولی تهیه شده که با فیلترهای مختلف تکلیف سازمان را در سطح مشخص می‌کند. ضوابط سطح‌بندی در بخش سرپایی، بستری و تجهیزات را تعریف کرده‌ایم و طبق آن عمل خواهیم کرد. مبنای کار نیز همان لایه‌بندی وزارت بهداشت است. 

 منوچهری با بیان اینکه ۴۴ شهرستان مشمول لایه اول، ۲۴۹ شهرستان لایه دوم، ۱۱۶ لایه سوم و ۳۰ شهرستان مشمول لایه چهارم هستند، گفت: در نهایت با احصای وضعیت موجود و مطلوب بر اساس نقشه راه وزارت بهداشت به این جمع‌بندی رسیدیم که لازم است با جذب ۱۶۴۰ میلیارد اعتبار که در بودجه امسال مصوب و ابلاغ شد به عدالت نزدیک‌تر شویم. 

معاون درمان سازمان تامین اجتماعی ادامه داد: بخشی از این مبلغ صرف ایجاد ۵۵۱ تخت بستری فعال در کشور بدون افزایش فضای فیزیکی و در قالب همان فضای فیزیکی موجود می‌شود. همچنین ۱۴ دستگاه تجهیزات پزشکی پیشرفته مانند سی تی اسکن وام آر آی خریداری خواهد شد و برای شهرستان‌های زیر ۲۰ هزار نفر جمعیت و شهرهای بالای ۲۰ هزار نفر جمعیت قرار است ۲۵۰ میلیارد صرف ارتقای خدمات درمانی شود. 

دسترسی همگان به خدمات درمانی از اهداف سطح‌بندی است

در این جلسه وبیناری، همچنین حسن امین‌لو، نماینده سابق مجلس و صاحبنظر در حوزه سطح‌بندی خدمات درمانی با مروری بر پیشینه شکل گیری سطح‌بندی خدمات درمانی گفت: اولین برنامه توسعه پنج‌ساله کشور در مجلس سوم و در سال ۱۳۶۸ تصویب شد. بنده در آن زمان عضو کمیسیون بهداشت و درمان بودم. برنامه‌های اول و دوم توسعه از ساختاری جزئی نگر تبعیت می‌کردند و تمام جزئیات یک برنامه، در قانون برنامه توسعه درج می‌شد. 

وی افزود: موضوعی که در برنامه اول توسعه در این باره ذکر شد این بود که در حوزه خدمات درمان بستری باید شاخص تخت به ازای هر هزار نفر به ۱.۶ تخت بیمارستانی برسد. بلافاصله بعد از تصویب برنامه اول قانون بودجه سال ۶۸ مورد بررسی قرار گرفت و این شاخص ملاک عمل تصمیم گیری در قانون بودجه سال ۶۸ قرار گرفت و در سال ۶۹ هم بر همین مبنا تعیین شد. 

امین لو ادامه داد: گرچه دولت و سازمان برنامه و بودجه و وزارت بهداشت در لایحه هدف دیگری داشتند اما نمایندگان مجلس با همین مستند قانونی در لایحه تقدیمی دولت دخالت کردند و این اعتبار که باید به ازای هر هزار نفر، ۱.۶ تخت بیمارستانی وجود داشته باشد به مجلس پیشنهاد دادند که بررسی شد و ۳۰۰۰ تخت در سال ۶۸ و ۵۰۰۰ تخت بیمارستانی در قانون بودجه سال ۶۹ در قالب ۹۶ بیمارستان به تصویب رسید. 

مدیر اسبق بهداشت و درمان سازمان برنامه و بودجه افزود: هر نماینده‌ای وقتی می‌خواست استدلال کند شهرستان خود را درنظر می‌گرفت و برحسب جمعیت تعداد تخت‌های بیمارستانی مورد نیاز را محاسبه و بر ساخت بیمارستان و رفع کمبودها تاکید می‌کرد. 

وی با بیان اینکه در برنامه دوم توسعه تعدادی از این بیمارستان‌ها به بهره برداری رسیدند، اظهار کرد: یک اشکال کار این بود ۱.۶ تخت برای هر ۱۰۰۰ نفر، برای همه تخصص‌ها بود در حالی که در شهرستانی که ۱۰۰ هزار جمعیت داشت برای برخی تخصص‌ها میزان بیمار دهی به اندازه‌ای نبود که بتوان بخشی را برای آن در بیمارستان ایجاد کرد. این موضوع باعث شد فضاهای اضافی در برخی بیمارستان‌ها را شاهد باشیم. 

نماینده سابق مجلس و صاحب‌نظر در حوزه سطح‌بندی خدمات درمانی افزود: در نهایت به این نتیجه رسیدیم که باید یک سطح‌بندی انجام بشود. اهداف سطح‌بندی این بود که همگان به خدمات درمانی در جای مناسب خود دسترسی داشته باشند و دوم آنکه فضای ایجاد شده اضافه بر میزان مورد استفاده نباشد و اتلاف منابعی صورت نگیرد. 

وی با اشاره به اینکه در برخی شهرستان‌ها که جمعیت کمتری داشتند، خدمات درمان بستری در چهار تخصص جراحی عمومی، داخلی، اطفال و زنان و زایمان مورد نظر قرار گرفت، گفت: اما این امر به معنای بی‌نیازی از تخصص‌های دیگر درمان نبود و این امکان وجود داشت که برای چندشهرستان مجاور یک بیمارستان با بخش‌های تخصصی دایر کرد. تئوری اصلی سطح‌بندی خدمات درمانی همین مواردی بود که مطرح کردم. 

امین لو ادامه داد: در هر شهرستان به تناسب نیاز و بیماردهی، تخت بیمارستانی مورد نیاز برای هر شهرستان مشخص شد. به این ترتیب کل کشور از نظر سطح‌بندی به چهار طبقه تقسیم شد: سطح اول به کل شهرستان‌ها با چهارتخصص اولیه مربوط می‌شد. سطح دوم به تخصص‌هایی چون چشم و ارتوپدی برمی‌گشت که برای هر چند شهرستان یک بخش تخصصی در یک بیمارستان دایر می‌شد. سطح سوم شامل کلیه تخصص‌ها در تمام مراکز استان‌ها بود. سطح چهارم شامل برخی تخصص‌ها برای هر چند مرکز استان بود و شاید ۱۰ تا ۱۲ بیمارستان مشمول سطح چهارم می‌شدند. 

نماینده سابق مجلس و صاحب‌نظر در حوزه سطح‌بندی خدمات درمانی با بیان اینکه این برنامه به تصویب دولت رسید، در قالب کتابچه‌ای منتشر و در اختیار دانشگاه‌های علوم پزشکی قرار گرفت، گفت: این میثاق نامه در ماده ۱۹۳ برنامه سوم توسعه نیز قید شد. قرار بود برنامه سطح‌بندی هر پنج سال یکبار مورد بازنگری قرار بگیرد که اصلاحیه سومش در سال ۹۷ انجام شد. 

وی تاکید کرد: در برخی موارد به علت فشارها و مصلحت‌های سیاسی این نرخ شکسته شد. اگر پای همان میثاق می‌ماندیم قطعا کار بهتر از اینها انجام می‌شد. این برنامه در حال حاضر نیازمند تجدیدنظر است اما باید به آن عمل شود. یکی از موارد مطرح در برنامه سطح‌بندی خدمات در برنامه سوم توسعه این بود که باید معادل تعداد مشخصی تخت بیمارستانی، ۱۰ درصد تخت مراقبت ویژه ایجاد می‌شد. اگر این کار صورت گرفته بود امروز ۱۵ هزار تخت ویژه داشتیم و در شرایط کرونایی با محدودیت‌های کمتری مواجه می‌شدیم. 

امین لو افزود: پرهیز از جزیره‌ای عمل کردن ضروری است و تمام امکانات در بیمارستان‌های وزارت بهداشت، تامین اجتماعی و… در یک کاسه قرار بگیرد تا مردم در بهترین شرایط و موقعیت‌ها خدمات درمانی مورد نیاز را دریافت کنند.