تعطیلی اورژانس چرا و به چه علت؟
ساعت‌ها کار در بن‌بست مرزی سرخس/ فرماندار: ۸۵ کیلومتر بدون پایگاه اورژانس جاده‌ای است
اخیراً دادستان و فرماندار سرخس خبر از تعطیلی چند پایگاه اورژانس این شهرستان داده بودند که به علت مشکلاتی در اضافه‌کاری پرسنل به وجود آمده بود.
به گزارش خبرنگار ایلنا، ماموریت‌های جاده‌ای بن بست مرزی سرخس برعکس جاده‌هایش تمامی ندارد. تکنسین‌های اورژانس جاده‌ای روزهای داغ و شب‌های بی‌خوابی را به جان می‌خرند؛ در سوانح تلخ جاده‌ای حاضر می‌شوند تا جان‌های بیشتری نجات دهند. در حاشیه بیابان شنی و داغ قره‌قروم، آنسوی ترکمنستان، کار در اورژانس جاده‌ای سختی‌های خودش را دارد. چندی است اما تعطیلی اورژانس سرخس در استان خراسان بین خبرها دیده می‌شود. اولین بار خبر تعطیلی از سوی دادستان عمومی و انقلاب سرخس و فرماندار سرخس منتشر شد. دادستان عمومی و انقلاب سرخس با انتقاد از شبکه بهداشت و درمان سرخس گفته بود: کمتر شهرستانی است که اورژانسش تعطیل شود و به‌خاطر تأخیر در پرداخت اضافه کار، کسی حق ندارد کار را تعطیل کند.
به گفته محمدرضا رجبی مقدم، فرماندار سرخس، از اواخر خرداد ماه ۳ پایگاه اورژانس اعم از جاده‌ای و شهری در سرخس تعطیل شده‌اند. با اینحال اضافه شدن نیرو به پایگاه جاده‌ای گندلی موجب بازگشایی این اورژانس شده و به گفته یک عضو نظام پرستاری مشهد رایزنی‌هایی برای بازگشایی دو اورژانس دیگر، تعهداتی به پرسنل داده شده است. اگرچه این پایگاه‌ها هنوز تعطیل هستند.
کار در صحنه‌های تصادف و نزاع
کار در جاده‌های سرخس سختی‌های زیادی دارد. اگر اتوبوسی ته دره افتاده باشد، باید مصدوم را بالا بیاورند؛ بیمار را از ساختمان‌های بلند به پایین منتقل کنند؛ زایمان طبیعی را در آمبولانس انجام دهند و در نزاع‌ها فرد مصدوم را نجات دهند. در مواردی از نزاع‌ها این احتمال وجود دارد که تکنسین اورژانس چاقو بخورد یا با برخوردهای خشن مواجه شود. آنها باید سرعت عمل بالایی داشته باشند و در جاده‌های صعب‌العبور به یاری بیماران و مصدومان بشتابند. این شغل استرس و خطرات زیادی دارد و همین امر موجب شده که آنها را جزو مشاغل سخت و زیان‌آور به حساب بیاورند.
کمبود نیروی درمانی مشکلی است که بارها مسئولان وزارت بهداشت و درمان نیز به آن اذعان دارند؛ با اینحال کمبود نیروی اورژانس ۱۱۵، آثاری به مراتب بیشتر دارد؛ چراکه تکنسین اورژانس شغلی ۲۴ ساعته است و باید هر زمان که ماموریتی بود، به منطقه اعزام شوند.
به گفته منابع خبری ایلنا؛ کمبود نیرو در اورژانس سرخس باعث شده تا شیفت‌های طولانی کار به تنکسین‌ها داده شود. عدم اجرای قانون ارتقای بهره‌وری به علت کمبود نیرو و عدم تخصیص بودجه لازم برای جذب، موجب شده که آنها در شرایط سختی کار کنند. یک تکنسین اورژانس سرخس ممکن است در سه روز متوالی شیفت کاری، به علت ماموریت‌های زیاد زمانی برای خواب هم نداشته باشد. به این ترتیب باید از ساعات بین ماموریت‌ها استفاده کند و در ماشین بخوابد. فواصل طولانی بین جاده‌ای سرخس زیاد است و ماموریت‌ها شاید تا ۴ ساعت نیز به طول انجامند.
فرماندار: پایگاه‌های اورژانس تعطیل شدند
فرماندار سرخس نیز به این مسئله اذعان داشته و گفته بود: تا یک ماه پیش ۶ پایگاه فعال بودند اما با رفتن تعدادی از نیروها و عدم جایگزینی نیروهای جدید، برای این ۶ پایگاه ما فقط ۱۸ نیروی عملیاتی داشتیم که این نیروها مجبور بودند به صورت ۳ شیفت کار کنند به همین دلیل تعداد کم نیروها پاسخگوی ۶ پایگاه نبود و متاسفانه در یک ماه گذشته سه جایگاه شامل پایگاه اورژانس داخل شهر، پایگاه بزنگان و پایگاه گنبدلی به دلیل کمبود نیرو تعطیل شدند.
رجبی مقدم اظهار کرد: بسیاری از نیروهایی که در این پایگاه‌ها مشغول به فعالیت بودند نیروهای سرباز و از نیروهای طرحی و پیام آور سلامت بودند که با اتمام دوره مربوطه این نیروها رفتند و هنوز نیروی جدیدی جایگزین نشده است. نُرم فاصله اورژانس جاده‌ای ۳۰ کیلومتر است اما در حال حاضر از شهر سرخس تا مزداوند حدود ۸۵ کیلومتر عملا پایگاه اورژانس جاده‌ای نداریم.
مشکل قانون ارتقای بهره‌وری برای پرسنل اورژانس
سقف ساعات موظفی و اضافه‌کاری پرستاران در قانون ارتقای بهره‌وری ۸۰ ساعت ذکر شده است که این قانون برای تعداد زیادی از کارکنان بالینی اجرا نمی‌شود. در بخشنامه‌هایی که وزارت بهداشت و درمان به برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی ابلاغ شده، سقف ۱۷۵ ساعت کاری ذکر شده است. اما کمبود نیرو در خیلی از اورژانس‌ها در کشور و لزوم فعالیت شبانه‌روزی این نیروها باعث شده که ساعات کاری بیش از این‌ها باشد.
بر اساس ماده ۵ قانون ارتقای بهره‌وری- ساعات کار کارکنان بالینی در بخش‌های دولتی و غیردولتی در نوبت‌های شب و ایام تعطیل با ضریب (۱.۵) محاسبه می‌گردد. مشمولین این ماده اجازه کار بیش از دوازده ساعت متوالی را نداشته و می‌توانند در صورت نیاز، ماهانه حداکثر (۸۰) ساعت براساس دستورالعمل ماده (۲) این آیین‌نامه با توافق کارفرما اضافه‌کاری انجام دهند.
جواد توکلی، عضو نظام پرستاری مشهد می‌گوید: تا چندی پیش قانون ارتقای بهره‌وری برای پرسنل اورژانس اجرا نمی‌شد. پاییز سال گذشته و بعد از ۱۰ سال که رای دیوان عدالت اداری مبنی بر وحدت رویه به نفع پرسنل اورژانس صادر شد، اقداماتی برای اجرای آن فراهم شد. البته این امکان برای نیروهای رسمی فراهم شده است.
طبق بند ۳ این قانون؛ دولت می‌تواند ساعات کار بخش‌های دولتی و غیردولتی در نوبت‌های شب و ایام تعطیل را با ضریب ۱.۵ و در نوبت عصر با ضریب ۱.۲ محاسبه نماید و همچنین مشمولین این ماده اجازه کار بیش از دوازده ساعت متوالی را ندارند و می‌توانند حداکثر معادل نصف ساعت کار موظف ماهانه، با توافق کارفرما اضافه کار انجام دهند.
مشکل کمبود نیرو باید حل شود
به گفته او؛ اخیراً اگرچه تصمیم بر اجرای قانون گرفته شده است، مشکل کمبود نیرو و بودجه همچنان مانع‌تراشی می‌کند. کادر اورژانس نیز اعلام کرده‌اند، حاضر هستند ۱۷۵ ساعت در ماه را کار کنند تا نیرو به اندازه کافی تامین شود در برخی جاها مثل سرخس، طبق ماده ۵ قانون، ساعات موظفی و اضافه کار را کاهش داده است. این درحالی است که بیش از این را جزو دیون کارکنان حساب کرده است. پرسنل اورژانس نگران هستند که طبق روال پرداخت دیون که با تاخیر پرداخت می‌شود، این ساعات اضافه‌کاری نیز دیر به دستشان برسد.
او می‌افزاید: قانون ارتقای بهره‌وری، قانونی نیست که یک شبه اجرا شود؛ هم تامین مالی لازم دارد و هم استخدام مکفی اما بیش از ۱۰ سال این کار عقب افتاده است و حالا به صورت مشکل بروز کرده است. پرسنل اورژانس حق دارند، هر آدمی مگر چقدر توان کار کردن در روز دارد! اینکه پرداخت حق اضافه‌کاری آنها به آینده واگذار شود، برایشان نگران کننده است. نهایتاً این اختلافات در خصوص پرداخت‌ها و اضافه‌کاری‌ها موجب تعطیلی ۲ پایگاه سرخس در شرایط فعلی شده است.
بی‌خوابی طولانی مدت جاده‌ها
محمدرضا شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار و عضو سابق شورای عالی نظام پرستاری کشور می‌گوید: سال ۸۸ که قانون ارتقای بهره‌وری نوشته را می‌نوشتیم، خیلی تلاش کردیم که نام پرسنل اورژانس نیز در این قانون برده شود. در سال ۸۸، نام شاغلین رسته شغلی فوریت‌های پزشکی در ماده ۱ برده شد. با اینحال در این سال‌ها این قانون روی کاغذ ماند.
او می‌افزاید: اگر پرستاران مشکلی داشته باشند، پرسنل اورژانس مشکلات حادتری دارند. طبق قانون پرستاری نباید بیش از ۱۲ ساعت در ۲۴ ساعت روزانه، کار کند. اما پایگاه‌های اورژانس شبانه روز در حال نجات جان مردم هستند.
وی تصریح می‌کند: اگر پرستاری ۱۲ ساعت در یک روز اضافه‌کاری کند، طبق قانون ارتقای بهره‌وری باید ۳۰ ساعت کار به حساب بیاید و اگر در روز تعطیل ۱۲ ساعت اضافه‌کاری کند، باید ۳۶ ساعت به حساب بیاید.
به گفته او؛ این موضوع باید از ریشه حل شود. بدون تخصیص بودجه و امکان استخدام کافی در پایگاه‌های اورژانس این مشکل حل نخواهد شد. حال که پرسنل اورژانس از جان و وقت خود برای خدمت‌رسانی مایه می‌گذارند، باید تمهیداتی در نظر گرفته شود که هم مبالغ اضافه کاری آنها به موقع پرداخت شود و جزو دیون نرود. این مسئله موجب نگرانی پرستاران می‌شود.
آدم‌های زیادی نیستند که بی‌خوابی طولانی مدت جاده‌ها را تجربه کرده‌اند. تخصیص منابع کافی برای توسعه مناطق مرزی اگرچه باید اولویت باشد، اما حتی در انتهای لیست هم به سختی جای می‌گیرد. پرسنل اورژانس سرخس، نیروهای فداکاری هستند که خود را وقف کارشان کردند و انتظار دارند با همان سرعتی که از جانشان مایه گذاشتند و در محل حادثه حاضر شده‌اند، مطالباتشان را بگیرند. ضمن اینکه تعطیلی پایگاه‌های اورژانس سرخس جان انسان‌هایی که ممکن است در آینده در این جاده‌ها دچار حادثه شوند، تهدید می‌کند.
گزارش: مریم وحیدیان
