در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
مشکل بیکاریِ جوانان تحصیلکرده با مشاغل خانگی رفع نمی‌شود
یک کارشناس مسائل اقتصادی گفت: وقتی مشکل اصلی ما مشکلِ اشتغال جوانان تحصیلکرده است نمی‌توانیم با مشاغل خانگی مشکل شغل را حل کنیم. یک جوان تحصیلکرده بعد از سال‌ها درس خواندن گرایشی به کار خانگی ندارد و اگر مجبور به کار خانگی شود در اولین فرصت آن را ترک می‌کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، دولت سیزدهم نیز مانند هر دولتِ دیگری از همان آغاز به کار و حتی قبل‌تر از آن در رقابت‌های انتخاباتی، افزایش اشتغال را یکی از مهم‌ترین برنامه‌های خود دانست. در همین راستا وزارت کار به عنوانِ متولیِ اصلیِ برنامه‌های دولت در زمینه‌ی اشتغال و ایجاد یک میلیون شغل در سال با تاکید بر ایجاد مشاغل خرُد و کم‌سرمایه‌بر و تسهیلِ صدور مجوز مشاغل خانگی، قدم‌هایی در مسیرِ حل مشکل اشتغال برداشت. اما آیا با تاکید بر این قبیل مشاغل خرد و خانگی می‌توان مشکل اشتغال را حل کرد؟
زهرا کریمی (عضو هیات علمی دانشگاه مازندران) در پاسخ به این سوال به ایلنا می‌گوید: من باور ندارم که مشاغل خانگی می‌تواند مشکل اشتغال را حل کند. واقعیت این است که همین الان هم خانواده‌ها برای برآمدن از پسِ هزینه‌ها به سمت مشاغلی مثل آرایشگری، بافندگی، خیاطی و… می‌روند. به طور مثال در استان مازندران خیلی‌ها فعالیتِ پرورشِ قارچ انجام می‌دهند اما خب تضمینی برای موفقیتِ این فعالیت‌ها وجود ندارد چراکه در بازاریابی ممکن است به مشکل بخورند و نتوانند تولیدات خود را آنطور که باید بفروشند.
وی ادامه داد: در واقع بازار بعد از مدتی اشباع می‌شود؛ مثلا در مورد صنایع دستی و گلیم بافی و… نیاز به بازاریابیِ فعال است و بدون آن راه به جایی نمی‌توان برد.
کریمی تاکید کرد: اینکه با پرداختِ وامِ خُرد، مشاغل خانگی را فعال کنیم و از این طریق اشتغال را افزایش دهیم خوش‌خیالی است. اگر طرف بخواهد با ده میلیون تومان کاری راه بیندازد غالبا این پول را به هر نحوی شده پیدا می‌کند و کار را شروع می‌کند اما مسئله این است که مشکل بیکاریِ کشور ما بیکاریِ جوانان تحصیلکرده است.
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران بیان کرد: ما قرار است چه کار کنیم؟ افراد را ترغیب کنیم به جای اینکه در بنگاه‌ها کار کنند در خانه‌هایشان کار کنند؟ من به این مسیر بدبین هستم. تجربه‌هایی از این دست را قبلا هم داشته‌ایم، مثلا زمانی در آبادان وام خانگی می‌دادند که افراد دار قالی بخرند و در خانه‌هایشان قالی‌بافی کنند اما خب نتیجه‌ای نداشت. برخی حتی این وام‌ها را می‌گیرند و برای کاری دیگر صرف می‌کنند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: بنگاه‌ها باید واقعا فعال باشند و گسترش پیدا کنند و بنگاه‌های جدید باید شکل بگیرد تا اقتصاد رونق پیدا کند و از این طریق شغل ایجاد شود. اگر فقط بحث دادنِ وام باشد ما چندین نوع آن را به اشکال مختلفِ خانگی، مشاغل خرد و مشاغل زودبازده آزمایش کرده‌ایم اما نتیجه‌ای نداشته است.
کریمی بیان کرد: زمانی دولت می‌گوید بابت مشاغل خانگی مثلا وام می‌دهد و یا بیمه می‌کند، خب در اینجا همه می‌روند به سمت استفاده از این تسهیلات اما پرداختِ وام هیچ تضمینی ایجاد نمی‌کند که این مشاغل خانگی فعالیت موفقی داشته باشند و اصلا آن شغل خانگی ایجاد شود و پایدار باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران در خصوص مولفههای شغل پایدار گفت: شغل پایدار شغلی است که بهره‌وریِ بالایی داشته باشد و تولید خوبی برای بنگاه ایجاد کند و همچنین بتواند به صورت مستمر ادامه پیدا کند. مشاغل کوتاه‌مدت و فصلی مشاغل پایداری نیستند، مثلا نمی‌توانیم به کسی که دستفروشی می‌کند بگوییم شغل پایداری دارد.
وی گفت: معمولا در مشاغل خانگی سود زیادی وجود ندارد و درآمد پایین است و کسی هم که مشغول کار خانگی می‌شود مترصدِ فرصتی است که در شرکت خوبی مشغول به کار شود.
این استاد دانشگاه بیان کرد: اگر مشکل اصلی ما مشکلِ اشتغال جوانان تحصیلکرده است نمی‌توانیم با این قبیل کارها مشکل را حل کنیم. یک جوان تحصیلکرده بعد از سال‌ها درس خواندن گرایشی به کار خانگی ندارد و اگر مجبور به کار خانگی شود در اولین فرصت آن را ترک می‌کند. بنابراین مشکل اشتغال جوانان تحصیلکرده از این مسیر حل نمی‌شود.
کریمی افزود: بسیاری از افرادی که مشاغل خویش‌فرما، از جمله مشاغل خانگی دارند تا حد زیادی ذیلِ مفهومی تحت عنوان بیکاری پنهان تعریف می‌شوند، یعنی کاری که منطبق بر توانایی و تحصیلات فرد نیست و اگر فرد بتواند آن را ترک می‌کند. به همین دلیل است که ما می‌گوییم این مشاغل پایدار نیستند.
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران در پاسخ به این سوال که مسیر حلِ مشکل اشتغال چیست، گفت: باید فضا برای سرمایه‌گذاری آماده باشد. شرط اول این است که تحریم‌ها برداشته شود و شرط کافی هم این است که آرامشی در داخل برقرار شود تا از این طریق ریسک سرمایه‌گذاری کم شود و سرمایه‌گذار نگرانِ از دست دادنِ سرمایه‌ی خود نباشد. در این صورت بنگاه‌های جدید تاسیس می‌شود. باید توجه داشته باشیم که فرصت شغلی با ایجاد بنگاه‌های جدید و گسترش بنگاه‌های موجود ایجاد می‌شود و راه دیگری برای حل بحران اشتغال وجود ندارد.
کریمی در پایان تصریح کرد: با رونق در عرصه‌ی اقتصاد می‌توان اشتغال ایجاد کرد که در این صورت حتی مشاغل خانگیِ بیشتری هم ایجاد خواهد شد و رونق خواهد گرفت. در واقع بدونِ افزایش قدرت خرید مردم و به تبع آن افزایشِ تقاضا، نمی‌توانیم انتظار رونق مشاغل از جمله رونق مشاغل خانگی را داشته باشیم.
