مصائب معدنچیان در دنیا پایان ندارد/ سالی مرگبار پیش‌روی کارگران است
کنوانسیون شماره ۱۷۶ که به مقاوله‌نامه ایمنی و بهداشت معادن شهرت دارد در هشتاد و دومین نشست سازمان بین‌المللی کار به تصویب اعضا رسید اما پاکستان با اجرای آن مخالف است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «شادی خان سیف» فعال رسانه‌ای و روزنامه‌نگار حوزه کارگری است که به مشکلات کارگران پاکستانی توجه می‌کند و در جهت بهبود وضعیت آن‌ها گام برمی‌دارد. او در گزارشی به بررسی وضعیت معدنچیان این کشور پرداخته است. ترجمه این گزارش مفصل که در equal times منتشر شده، در ادامه می‌خوانید:
محمد تنها ۱۷ سال دارد؛ او درباره خاطره تلخ مرگ پدرش در یکی از معادن زغال‌سنگ ایالت بلوچستان پاکستان گفت: حوادث مرگبار معادن غیرقابل تحمل است و بر قلب‌ها سنگینی می‌کند. پدرم، بیش از دو دهه سابقه اشتغال در معدن داشت و دچار حادثه شد. من میراث‌دار شغل پدر هستم؛ پس از مرگ او، ترک تحصیل کردم تا منابع درآمدی خانواده خود را تامین کنم.
به گفته این کارگر، آن‌ها برای حفظ جان خود به خدا توکل می‌کنند، زیرا باور دارند تنها با توکل بر خدا می‌توانند از خطرات کار در معدن جان سالم به در برند.
کارگران معدن باید حداقل ۱۰ ساعت در روز کار کنند تا با پایان یافتن روز، مبلغ ۱۰ دلار به عنوان دستمزد دریافت کنند. شرایط کارگاه به هیچ وجه مناسب نیست، دمای هوا در زمستان همواره زیر صفر است و در تابستان، ساکنان منطقه دمای بیش از ۴۰ درجه سانتی‌گراد را تجربه می‌کنند. علاوه بر شرایط دمایی، خطرات محیط پیرامونی سبب می‌شود تا مرگ هر لحظه آن‌ها را تهدید کند. کار در معدن نه تنها برای بزرگسالان خطرناک است بلکه سختی کار برای نوجوانان را دو چندان می‌کند.
شرایط زندگی کارگران باعث می‌شود نوجوانان به ناچار تن به کار دهند تا در تامین منابع درآمدی خانواده نقش داشته باشند. فقدان فرصت شغلی و افزایش نیروی انسانی بیکار در ایالت بلوچستان باعث شده تا کار در معدن رونق داشته باشد.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، پاکستان بزرگترین دارنده ذخایر زغال سنگ در جهان است و در هر سال ۳.۰۶۴ میلیون تن و از این ماده معدنی تولید می‌کند برای تأمین انرژی کوره‌های آجرپزی، کارخانه‌های سیمان گرفته و نیروگاه‌های برق کاربرد دارد. کار در معدن و استخراج زغال‌سنگ از سخت‌ترین مشاغل پاکستان است که با ریسک و خطر فراوان به همراه است. آمار دقیقی از وضعیت شغلی کارگران معدن در دسترس نیست، زیرا اکثر کارگران غیر رسمی هستند.
سالانه، حداقل ۱۰۰ کارگر معدن در کام مرگ فرو می‌روند. برآوردهای اولیه نشان می‌دهد، حداقل ۲۰۸ کارگر معدن در سال ۲۰۲۰ جان خود را از دست داده و هزاران نفر نیز دچار جراحت ناشی از کار شده‌اند. جراحت و مرگ تنها آثار این کار طاقت‌فرسا نیست بلکه بیماری‌های خطرناک نیز گریبانگیر کارگران می‌شود.
علاوه بر پیمانکاران رسمی، شرکت‌های غیررسمی نیز در مدیریت معادن نقش دارند اما آمار دقیقی از آن‌ها در دسترس نیست. تصور می‌شود، حدود ۴۰ هزار معدنکار در بیش از ۳۰۰۰ معدن ذغال سنگ ثبت شده در بلوچستان اشتغال دارند. معدنچیان پاکستانی عمدتاً با عقد قرارداد پیمانی به کارهای یدی یا نیمه مکانیزه اشتغال دارند. کارفرمایان، هزینه کمی برای تجهیز معادن صرف می‌کنند زیرا حاشیه سود آن‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. دولت از مالکان معادن پشتیبانی حقوقی، مالی، تکنولوژیکی می‌کند اما فرصت برخورداری کارگران از آن کم است.
اگرچه حداقل سن قانونی در این کشور آسیایی، ۱۸ سال در نظر گرفته شده است اما پدیده کار کودک در معادن مشهود است. آن‌ها مجبور هستند تا شرایط طاقت‌فرسا کار در زیر زمین را تحمل کنند تا درآمد ناچیزی داشته باشند. اقدامات ایمنی و بهداشت محیط برای کارگران معدن محدود و آموزش حین کار برای آن‌ها درنظر گرفته نمی‌شود. کارگران از دستمزد روزهای تعطیل محروم هستند و مشکلات بیمه تامین اجتماعی آنان تمامی ندارد.
نکته حائز اهمیت این است، اغلب کارگران معدن مهاجر هستند یا از مناطق تحت سیطره گروهک طالبان گریخته‌اند و به بلوچستان پناه آورده‌اند. به طور قطع، این منطقه از توسعه نیافتگی رنج می‌برد و درگیر عوارض این مولفه است. نکته دوم این است، عمده کارگران در پاکستان بدون اوراق معتبر، کار و زندگی می‌کنند؛ کارفرمایان با سوءاستفاده از فقدان اوراق هویتی کارگران، آن‌ها را استثمار می‌کنند و حداقل دستمزد را به آنان پرداخت نمی‌کنند.
سال ۲۰۲۰، یکی از مرگبارترین سنوات تاریخ است اما پیش‌بینی می‌شود، سال ۲۰۲۱ با حوادث بیشتری همراه باشد و تلفات سنگینی برای بازار کار به ارمغان بیاورد. سال جاری با رشد صعودی حوادث کار آغاز شد؛ در ماه فوریه، ۱۵ کارگر به فاصله زمانی یک هفته در انفجار دو معدن جان باختند. در این ماه، چهار کارگر در پی ریزش دیواره معدن در منطقه دوکی، جان خود را از دست دادند. نه تنها در پاکستان بلکه در تمامی نقاط جهان، مرگ کارگران افزایش یافت.
روش‌های استخراج در اکثر معادن زغال سنگ ابتدایی است؛ به همین دلیل عواملی مثل انفجار گاز، ریزش دیواره معدن و فرسودگی تجهیزات باعث بروز حادثه می‌شوند. بیماری‌های شغلی مثل «سیلیکوزیس»، کم شنوایی، اختلالات نخاعی ناشی از ارتعاش مداوم تجهیزات، اختلال در بینایی و سل از بیماری شایع ناشی از کار در معادن است.
طبق گزارش کمیسیون ملی حقوق بشر سال ۲۰۱۹، بازرسان کار در ۱۰ ماه یک بار از معادن بازرسی می‌کنند. یک روزنامه برجسته پاکستانی در یکی از گزارش‌های سال ۲۰۱۸ خود نوشت: علیرغم ۴۵ حادثه مستند که منجر به کشته شدن بیش از ۳۱۸ نفر در هشت سال گذشته شده است، بازرسان تمایلی برای رسیدگی به وضعیت نامطلوب معادن ندارند.
نه دولت و نه کارفرمایان متعهد به انجام اقدامات لازم برای بهبود شرایط کار در معادن پاکستان نیستند. کرامت علی، فعال حقوق کار، معتقد است: کارگران معدن پاکستان «شرایط غیرانسانی» را تحمل می‌کنند. اجرای مقاوله نامه شماره ۱۷۶ سازمان بین‌المللی کار باید مورد توجه قرار گیرد.
کنوانسیون شماره ۱۷۶ که به مقاوله‌نامه ایمنی و بهداشت معادن شهرت دارد در هشتاد و دومین نشست سازمان بین‌المللی کار به تصویب اعضا رسید اما پاکستان با اجرای آن مخالفت کرد.
۵۰ میلیون عضو کارگری فدراسیون بین‌المللی کارگران صنعتی در ژنو با امضای طوماری از کارگران پاکستانی حمایت کرده‌اند. امضاکنندگان خواهان اجرای مقاوله‌نامه ایمنی در معادن از سوی پاکستان هستند.
به گفته فعالان کارگری، متاسفانه تمامی احزاب سیاسی و دولت فعلی ضد کارگر هستند. آن‌ها نه تنها با کنوانسیون‌های طرفدار کار مخالفت می‌کنند بلکه از اجرای مصوبات قانونی قبلی نیز طفره می‌روند.
دولت از تنظیم و ثبت معادن ذغال سنگ و شاغلان آن کوتاهی کرده است. همچنین هیچ اقدامات سختگیرانه در زمینه ایمنی برای دستگاه‌های اجرایی در نظر گرفته نشده است تا چه رسد به اینکه در تجهیزات ایمنی برای نیروهای امدادی و بازرسان سرمایه‌گذاری کند.
