ضرر حمله ملخ‌ها به مزارع و کشتزار‌ها چگونه بررسی می‌شود؟
کسی خسارت ملخ‌ها را گردن نمی‌گیرد/ نگرانی کشاورزان از بازگشت ملخ‌ها
درحالی‌که امسال شاهد هجوم بی‌سابقه ملخ به مزارع و کشتزار‌ها بوده‌ایم، هنوز همگرایی بین‌المللی برای مقابله با این آفت وجود ندارد. از طرف دیگر، آسیب کشاورزان از این آفت دقیقا برآورد نشده و حرفی هم از جبران خسارت نیست.
به گزارش خبرنگار ایلنا، امسال کشاورزان شرایط بسیار مناسبی پیدا می‌کردند اگر شرایط تسهیل کشاورزی پایدار می‌ماند، اما در شرایطی که افزایش بارش‌ها و همچنین بهتر شدن قیمت محصولات کشاورزی، کشاورزان را امیدوار کرده بود، در استان‌های مختلف کشور شاهد شیوع آفت‌هایی بودیم که به محصولات کشاورزی و باغی خسارت وارد کرد.
بعد از چند سال خشکسالی، بارش‌های ابتدای امسال باعث بهبود وضعیت ذخایر آبی شد. متعاقب بارش‌های ماه‌های ابتدایی امسال، شاهد اوج گرفتن هجوم برخی حشرات به کشور بودیم؛ از پروانه گرفته تا ملخ.
آسیب پنهان ملخ به محصولات کشاورزی
هجوم ملخ به مزارع و باغات چیز غریبی نیست و کشاورزان ایرانی هر از گاهی شاهد مهاجرت گروهی حشراتی هستند که قابلیت با خاک یکسان کردن کشتزار‌ها را دارند. ملخ‌هایی که حالا در مزارع و کشتزار‌های استان‌های مختلف کشور جولان می‌دهند، از بهمن پارسال آمده‌اند، اما بعد از بارندگی‌های ابتدای امسال هجوم ملخ‌ها اوج گرفت.
آخرین خبرها حاکی از آن است که حداقل ۹ استان کشور با ملخ‌ها درگیر بوده و در سطح وسیعی با این آفت مبارزه شده است.
ششم تیر سال جاری وزیر جهاد کشاورزی گفت: در ۷۰۰ هزار هکتار از اراضی ۹ استان کشور با ملخ‌های صحرایی مبارزه کرده‌ایم.
محمود حجتی با بیان اینکه بیش از دو هزار نفر در این استان‌ها به صورت شبانه‌روزی در حال مراقبت از باغات و اراضی کشاورزی و انجام امر مبارزه هستند، تصریح کرد: پیش‌بینی ما این است که در سطح یک میلیون هکتار از اراضی کشاورزی و باغات، مبارزه با ملخ‌های صحرایی صورت گیرد.
اظهاراتی که درباره ملخ‌ها صورت می‌گیرد حاکی از آن است که مبارزه با این آفت موثر افتاده و ملخ‌ها نتوانسته‌اند مزارع و کشتزار‌ها را قلع و قمع کنند.
قاسم سالاری (رئیس نظام صنفی کشاورزی استان کرمان) در گفتگو با ایلنا تایید می‌کند که مبارزه موثری با ملخ‌ها صورت گرفته، اما اعتقاد دارد به هر حال این آفت به محصولات کشاورزی زیان وارد کرده است.
او با بیان اینکه ممکن است شاهد هجوم میلیون‌ها ملخ به یک مزرعه و کشتزار و نابودی کامل محصول نبوده‌ایم، اما این آفت باعث شده محصولات مختلفی از گندم و ذرت گرفته تا خرما آسیب ببینند، بدون اینکه کشاورز متوجه شود محصولش را چه چیزی خراب کرده است.
بعد از چند سال خشکسالی، بارش‌های ابتدای امسال باعث بهبود وضعیت ذخایر آبی شد. متعاقب بارش‌های ماه‌های ابتدایی امسال، شاهد اوج گرفتن هجوم برخی حشرات به کشور بودیم؛ از پروانه گرفته تا ملخ.
رئیس نظام صنفی کشاورزی کرمان در جواب اینکه آیا برآوردی از خسارات ناشی از هجوم ملخ‌ها صورت گرفته، می‌گوید: چنین برآوردی صورت نگرفته است.
او همچنین درباره جبران خسارت عنوان می‌کند: به رغم اینکه کشاورزان از هجوم ملخ‌ها متضرر شده‌اند، اما حرفی از جبران خسارت نیست. امسال به دلایلی وضعیت کشاورزی بهتر شد. هم بارندگی‌ها بیشتر بود و هم قیمت محصولات مناسب‌تر بودند، اما همین باعث شده برخی با بیان اینکه سود کشاورزی ۱۰ برابر شده، به فکر کشاورزان نباشند.
سالاری ادامه می‌دهد: این واقعیت ندارد که درآمد کشاورزان ۱۰ برابر شده است. هر چند تولید بیشتر شده و کیفیت محصولات هم ارتقا یافته است، اما هزینه تولید محصولات کشاورزی هم بیشتر شده و در مواردی مانند خرید به ویژه خرید تضمینی قیمت‌ها پایین است. نباید به این بهانه‌ها به زیان و ضرری که کشاورزان از آفت‌هایی مانند هجوم ملخ‌ها می‌بینند بی‌توجه بود.
شمس‌الله شریعت‌نژاد (عضو کمیسیون کشاورزی مجلس) به ایلنا می‌گوید: هنوز برآورد دقیقی از میزان خسارتی که ملخ‌ها وارد کرده‌اند، صورت نگرفته، اما به هر حال این آفت محصولات کشاورزی را خراب و کشاورزان را متضرر کرده است.
او ادامه می‌دهد: وزارت جهاد کشاورزی در عین اینکه باید با قدرت بیشتری مبارزه با ملخ‌ها را پیگیری کند، باید در زمینه جبران خسارت کشاورزان نیز اقدام کند.
این نماینده مجلس با بیان اینکه قبلا ایستگاه‌های سمپاشی آماده و فعال بودند، تصریح می‌کند: به دلیل اینکه چند سالی با هجوم ملخ‌ها مواجه نبودیم برخی از این ایستگاه‌ها غیرفعال شده‌اند و این اتفاق مبارزه با ملخ‌ها را کند کرده است.
ملخ‌ها بازمی‌گردند
ملخ‌هایی که حالا کمی آرام گرفته‌اند و کمتر در مزارع و کشتزار‌های کشور جولان می‌دهند، در اصل از کشور‌های عربی به ایران آمدند. همین موضوع باعث شده در مواردی بحث بیوتروریسم درباره هجوم ملخ‌ها مطرح شود.
اردیبهشت امسال علی اکبری، نماینده مردم شیراز در مجلس گفت: با توجه به دلایلی که وجود دارد این احتمال می‌رود که هجوم ملخ‌های صحرایی به بخش‌هایی از کشور، حمله‌ای حساب شده از طرف کشور‌های خارجی و بیوتروریسم باشد.
یک ماه بعد رضا میر، سخنگوی سازمان حفظ نباتات با بیان اینکه فائو احتمال عمدی بودن حمله ملخ‌های مهاجر به ایران را رد کرد، گفت: کشور‌های عربی همسایه از جمله عربستان و امارات مبازراتی برای مقابله با این آفت داشته‌اند، اما این اقدامات کافی نبوده است.
به رغم اینکه کشاورزان از هجوم ملخ‌ها متضرر شده‌اند، اما حرفی از جبران خسارت نیست. امسال به دلایلی وضعیت کشاورزی بهتر شد. هم بارندگی‌ها بیشتر بود و هم قیمت محصولات مناسب‌تر بودند، اما همین باعث شده برخی با بیان اینکه سود کشاورزی ۱۰ برابر شده، به فکر کشاورزان نباشند.
آنچه مسلم است این است که در نتیجه تغییر شرایط اقلیمی، امسال ایران به مقصد مناسبی برای ملخ‌های مهاجر تبدیل شده و این ملخ‌ها هزینه‌های گزافی روی دست بخش کشاورزی گذاشته‌اند. برای مقابله با ملخ‌ها ۳۰ میلیارد تومان به وزارت جهاد کشاورزی بودجه اختصاص یافت و این وزارتخانه کار مبارزه با این آفت را در سطح وسیعی پیش برد، اما شیوه کار که شاید ناشی از کمبود بودجه و امکانات باشد این نگرانی را به وجود آورده که ملخ‌های مهاجم دوباره می‌آیند.
به گفته رئیس نظام صنفی کشاورزی کرمان، وزارت کشاورزی در سطح وسیعی به مقابله با ملخ‌ها پرداخته، اما شیوه کار به گونه‌ای است که کشاورزان را نگران بازگشت ملخ‌ها کرده است.
سالاری می‌گوید: با سمپاشی ملخ‌هایی را که در دشت‌ها بودند نابود کردیم، اما واقعیت این است که ارتفاعات محل مناسبی برای تخم‌گذاری ملخ‌ها هستند و وقتی ملخ‌های جدید از تخم بیرون بیایند، حتما به سمت مزارع حمله می‌کنند و به کشاورزان آسیب می‌رسانند.
او با بیان اینکه کرمان یکی از کانون‌های هجوم ملخ بوده، تصریح می‌کند: در کل جنوب کشور ملخ‌ها جولان می‌دهند و همانطور که عنوان شد در سطح وسیعی مبارزه با ملخ هم صورت گرفته، اما لازم است پیشگیری کنیم و نگذاریم بار دیگر ملخ‌ها به مزارع و کشتزار‌ها بیایند.
رئیس نظام صنفی کشاورزی کرمان می‌گوید: مبارزه با ملخ‌هایی که در ارتفاعات تخم‌گذاری می‌کنند با امکانات فعلی یعنی سمپاش‌هایی که حالا استفاده می‌شود ممکن نیست و ابزار‌های پیشرفته‌تری می‌خواهد و به نظر می‌رسد حتی ما نیازمند کمک‌های بین‌المللی در این زمینه هستیم.
او با بیان اینکه کشاورزان برای کشت تابستانه ذرت می‌کارند و ممکن است محصول ذرت کشاورزان کرمانی را ملخ‌ها بخورند، عنوان می‌کند: محصولات کشاورزی مانند ذرت محصولات استراتژیک هستند و نابود شدن آنها در سطح ملی مخاطراتی را به وجود می‌آورد. کشاورزان نگران بازگشت ملخ‌ها هستند. نباید مبارزه با ملخ متوقف شود و باید کانون‌های اصلی آنها حتی اگر بیرون مرز‌ها باشند نابود شوند.
شریعت‌نژاد، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نیز در این زمینه می‌گوید: درست است که ملخ‌ها از جاهای دیگری آمده‌اند و آن کشور‌ها باید با آنها مقابله کنند، اما ما که مورد هجوم ملخ‌ها قرار گرفته‌ایم نیز باید اقدام به سمپاشی کنیم و نگذاریم این آفت زمین‌های کشاورزی را خراب کند.
ملخ تهدید برای محصولات استراتژیک
سیستان و بلوچستان، کرمان، بوشهر، فارس، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمر و خراسان جنوبی از مهم‌ترین استان‌های درگیر با ملخ هستند. ملخ‌ها حتی به ایلام و تهران هم رسیده‌اند. بررسی استان‌هایی که ملخ‌ها به آنها هجوم آورده‌اند نشان می‌دهد که بیشترین محصولات کشاورزی کشور در این استان‌ها برداشت می‌شوند. در شرایطی که کشاورزان امیدوارند با افزایش میزان بارش‌ها محصولات بیشتر و بهتری برداشت کنند و در حالی که تشدید تحریم‌ها ایران را بیش از پیش نیازمند خودکفایی در زمینه محصولات اساسی کرده است، ملخ‌ها و آفت‌های دیگر می‌توانند روز‌های بدی را برای بخش کشاورزی رقم بزنند.
در ماه‌های اخیر مدام شاهد نوسانات قیمتی در محصولات کشاورزی بوده‌ایم. این نوسانات گاه دلایلی چون خراب شدن محصولات کشاورزی به دلیل سیل داشته و در مواردی هم دلیل آن جولان دلالان و سوداگری بوده است. آفت‌زدگی می‌تواند دلیل تازه‌ای برای نوسانات قیمتی باشد و این دلیل در سطحی کلان بر اقتصاد تاثیر می‌گذارد. نوسانات قیمتی محصولات کشاورزی عمدتا در مورد محصولاتی است که خرید تضمینی ندارند. قیمت صیفی‌جات و محصولات باغی عمدتا به دلیل مواردی چون سیل یا سوداگری بالا و پایین می‌شود، اما مسئولان سعی می‌کنند وضعیت محصولات استراتژیک کشاورزی را متعادل و پایدار نگه دارند. ملخ و آفت‌های دیگر که امسال بیش از پیش عرض اندام می‌کنند، ممکن است به خراب شدن محصولات استراتژیک مانند گندم، ذرت، سویا و کلزا بینجامند. کمبود این محصولات بر گرانی کالا‌های مختلف از نان گرفته تا مرغ و دام تاثیر می‌گذارد. یکی از مشکلات کشور در حوزه کشاورزی و دامپروری وابستگی به محصولات صادراتی است. سویا و ذرت به عنوان خوراک دام و مرغ بیشتر حجم واردات را به خود اختصاص می‌دهد و در شرایط تحریم تلاش می‌شود تولید داخلی این محصولات افزایش یابد. برای رسیدن به این هدف لازم است مبارزه‌ای اساسی با آفت‌هایی مانند ملخ صورت گیرد. از طرف دیگر کشاورزان انتظار دارند همانطور که بحث جبران خسارت در مورد آسیب ناشی از سیل مطرح می‌شود، زیانی که آفت‌هایی مثل ملخ به محصولات کشاورزی می‌زنند نیز جبران شود.
