حقایق جزئیات تاریخ امپراطوری هخامنشی چیست؟ / جایگاه ویژه زنان در الواح هخامنشی تخت جمشید

به گزارش ایلنا، مریم دارا (استادیار پژوهشکده زبان شناسی، متون و کتیبه‌های پژوهشگاه) گفت: الواح به دست آمده در باروی تخت جمشید و خزانه آن؛ به زبان و خط عیلامی هخامنشی، فارسی باستان، آرامی و حتی فریجی نوشته شده‌اند که با وجود کوچک بودن اندازه، اطلاعات بسیار ارزشمندی ارائه می‌کنند.

او افزود: این اطلاعات از آن روی اهمیت دارند که بر خلاف کتیبه‌های شاهی هخامنشی که در آن‌ها از ساتراپی‌ها و پیروزی‌های شاهان خبر داریم در این الواح از زندگی روزمره کارکنان تخت جمشید و مسایل مالی و اداری امپراطوری مطلع می‌شویم.

این زبان شناس تصریح کرد: همچنین بر خلاف کتیبه‌های شاهی که در آن‌ها بزرگنمایی برای پیروز جلوه دادن شاهان نوشته می‌شد این الواح حقایق جزئیات تاریخ امپراطوری را حتی درباره زنان بازگو می‌کنند.

دارا با بیان اینکه بیشتر این الواح به صورت تکه تکه یا خردشده به دست آمده‌اند اما شکل این الواح متنوع و متناسب با محتوای کتیبه آن‌ها است گفت: بیشتر این الواح زبانی شکل و کمتر به صورت تخت و الواح تخت بزرگ‌تر شامل روزنامه یا گزارش پرداخت‌ها در یک شهر یا محل هستند.

او بیان کرد: برچسب‌ها دارای متن کوتاه و مخروطی شکل بوده و به کالاها متصل می‌شدند و نامه‌ها نیزگاه  پی نوشت داشتند که مشخص می‌کرد نویسنده، برنده و دریافت کننده نامه کیست و کتیبه آن‌ها نیز عمدتاً در همه وجه‌ها و حتی کناره‌ها نیز نوشته می‌شدند.

استادیار پژوهشکده زبان شناسی، متون و کتیبه‌ها اظهار داشت: گزارش پرداخت، جیره یا دستمزد، پاداش، مجوز سفر، دستمزد، گزارش سفر کارمندان مسافر، نامه، امور مرتبط با جشن‌ها، صورتحساب، قیمت، حکم و ابلاغ، رسید نقل وانتقال و اسکان، صورت اجناس انبارشده، رسید مالیات و امور اجتماعی و زندگی روزمره موضوعات و اموری هستند که در الواح تخت جمشید به چشم می‌خورند و اطلاعات فراوانی درباره‌ جزئیات تاریخ هخامنشی ارائه می‌کنند، همچنین در الواح خرانه آورده شده که این دستمزد گاه به شکل نقره پرداخت می‌شد.

به گفته او، در باروی تخت جمشید بیشتر الواح شامل دستمزد و جیره، اسناد اداری و مالی، مالیات، انبار کردن اجناس، حمل و نقل و پرداخت‌ها می‌شوند و در واقع با مطالعه آن‌ها مشخص می‌شود که چه کسی با چه سمتی به چه دلیل به چه میزان از چه جنسی جیره یا دستمزد دریافت می‌کرد.

  دارا با بیان اینکه کالاهایی که به شکل دستمزد یا پاداش پرداخت می‌شدند شامل مواد خام، غله (گندم و جو)، انواع میوه، روغن، آرد، نان یا حیوانات اهلی همچون گاو و گوسفند بودند گفت: این پرداخت‌ها روزانه، ماهیانه یا سالیانه انجام می‌شد.

او تصریح کرد: حتی مادرانی که در تخت جمشید کار می‌کردند پس ازفرزند دار شدن پاداش می‌گرفتند که این پاداش به نسبت جنسیت پسر یا دختر متفاوت بود.

این زبان شناس با اشاره به اینکه الواح هخامنشی در محوطه‌های دیگر مانند بلخ و بین النهرین نیز به دست آمده اند گفت: موضوعات متنوعی در الواح هخامنشی محوطه‌های عراق (بین النهرین باستان) ذکر شده که عمدتاً به اکدی نوشته شده است.

به گفته وی، در بابل الواح شامل قرارداد خرید و فروش زمین و خانه، نامه، سفته، وام، اجاره، گروگذاری، مالیات، مسائل مربوط به کاخ شاهی و رفت وآمد به پرسپولیس و سایر مناطق امپراطوری می‌شود که در آن‌ها نام‌های فارسی و بابلی افراد نیز آورده شده است.

دارا با بیان اینکه در سایر محوطه‌های بین النهرین الواح بیشتر مربوط به مسائل مالی و اقتصادی و امور رایج مردم است گفت: در تمامی ‌الواح به دست آمده از محوطه‌های مختلف هخامنشی مشاغل آن زمان نیز مانند نجاری، فلزگری، حجاری، رده‌های مختلف روحانیون، حسابداری، آشپزی و مهتری آورده شده است.

او افزود: بر اساس کتیبه‌های الواح تخت جمشید جیره سفر کارکنان تخت جمشید به شوش، بابل و سایر مناطق امپراطوری نیز مشخص بود و حتی جیره غذای مرکب در اصطبل یا هنگام سفر در الواح آمده است.

این پژوهشگر و زبان شناس خاطرنشان کرد همچنین این کتیبه‌ها کمک می‌کنند که تقویم مورد استفاده هخامنشیان شامل نام ماه‌ها (به فارسی باستان و عیلامی) و سال‌ها را بدانیم، خدایانی که پرستش می‌کردند را بشناسیم و با اوزان و مقادیر و نام مکان‌ها و اشخاص آشنا شویم.

وی افزود: این الواح گاه ممهور می‌شدند که برای این کار از مهرهای استامپی و استوانه‌ای استفاده می‌شد و گاه کتیبه دارنده مهر را نیز داشتند که به انواع خط‌های رایج در امپراطوری هخامنشی نوشته می‌شدند.

او اظهار داشت: حتی زنان درباری نیز مهر داشتند و در امور اقتصادی شرکت می‌کردند که برخی از آن‌ها را به کمک همین اثر مهرها می‌شناسیم.

دارا گفت: با قیاس الواح تخت جمشید با سایر الواح هخامنشی در محوطه‌های دیگر تنوع موضوعات و در عین حال شباهت سیستم اداری در ساتراپی‌های مختلف مشخص می‌شود و بازگشت یا به دست آمدن هر لوح قطعه‌ای از پازل شناسایی جزئیات تاریخ هخامنشی را روشن می‌سازد.

گفتنی است، ۱۷۸۳لوح هخامنشی بعد از ۸۲سال از موسسه شرق شناسی دانشگاه شیکاگو به کشور بازگشت و دهم مهر ماه با حضور وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در موزه ملی رونمایی شد.