در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
ماسوله دیگر جهانی نمی‌شود/ ثبت جهانی روستاها، روند مهاجرت به شهرها را معکوس می‌کند؟
سازمان جهانی گردشگری درحالی با هدف کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها و حفظ داشته‌های فرهنگی و تاریخی اقدام به ثبت جهانی آن‌ها کرده است که در ایران تنها درحدود ۱۳۰ روستا شناسایی شده که از قابلیت قرار گیری در این فهرست برخوردارند. تعداد زیادی از روستاها یا خالی از سکنه شده‌اند یا اینکه بافت روستایی خود به‌واسطه نوسازی از دست داده‌اند. روستاهای منحصربه‌فرد و تاریخی چون ماسوله نیز به‌دلیل تبدیل شدن به شهر از قافله جهانی شدن باز مانده‌اند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، کمتر از نیم قرن پیش، پیش از آنکه شهرهای ایران صنعتی شوند و توسعه پایدار بلای جان شهرها و روستاهای ایران شود، ایران مملو از روستاهایی بود که درصورت حفظ، هر کدام از آن‌ها می‌توانستند در نوع خود یک جاذبه منحصربه‌فرد و ارزشمند تلقی شوند.
سازمان جهانی گردشگری از سال ۲۰۲۱ با هدف کاهش مهاجرت روستاییان به شهرها، توانمندسازی جوامع محلی، زنان و جوانان و همچنین حفاظت از منابع فرهنگی و طبیعی روستاها با ثبت جهانی روستاها تلاش داشت تا با حفظ داشته‌های فرهنگی از مهاجرت روستاییان به شهرها ممانعت کند و چرخه توسعه پایدار گردشگری را رونق ببخشد.
در ایران اما تنها ۱۳۰ روستا باقی مانده که دارای ظرفیت‌های اولیه برای ارزیابی در پروسه ثبت جهانی روستاهاست. مابقی روستاهای ایران یا خالی از سکنه شده‌اند یا کاملا با معماری ناهمگون نوسازی شده‌اند. حتی ماسوله که یکی از روستاهای پلکانی و منحصربه‌فرد ایران بود نیز با تبدیل شدن به شهر، از قافله ثبت‌جهانی روستاهای جهانی باز ماند. به‌طوری که کارشناسان گردشگری می‌گویند دیگر هیچگاه نام ماسوله در سکوی جهانی سازمان گردشگری ملل متحد نمی‌نشیند.
«حسین بهاروند» رئیس گروه توسعه و جاذبه‌های گردشگری معاونت گردشگری به ایلنا می‌گوید: ثبت جهانی روستاها در سازمان گردشگری ملل متحد به عنوان تنها فرایند ثبت جهانی روستاها، از سال ۲۰۲۱ آغاز شد و این سازمان با هدف تبدیل روستاها به یک مقصد گردشگری و همینطور تبدیل گردشگری به یک محرک اقتصادی، پروژه ثبت جهانی روستاها با هدف جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها، توانمندسازی جوامع محلی، توانمندسازی زنان و جوانان و حفاظت از منابع فرهنگی و طبیعی روستاها در راستای توسعه پایدار گردشگری را راه‌اندازی کرد.
بهاروند می‌گوید: به‌طور کلی سازمان جهانی گردشگری رای ثبت جهانی روستاها ۹ شاخص کلی اعلام کرد که یکی از مهمترین شاخص‌های آن حفاظت و مرمت از داشته‌های فرهنگی – تاریخی ملموس و ناملموس روستاهاست. درواقع روستایی که بتواند از داشته‌های خود محاظت کند، به مرمت آن‌ها بپردازد و در راستای حفاظت از آن‌ها و انتقال به نسل‌های دیگر با اجرای برنامه‌های جانبی مثل رویدادها، مراسم‌ها، جشنواره‌های مختلف تلاش کند در رده روستاهای دارای امتیاز و شاخصه‌های اصلی ثبت در فهرست روستاهای جهانی گردشگری قرار می‌گیرند. او معتقد است، یک روستا با ثبت جهانی در فهرست روستاهای جهانی گردشگری نه‌تنها برخوردار از برند و اعتبار بین‌المللی می‌شود که از مهمترین مرجع بین‌المللی گردشگری دنیا که سازمان گردشگری ملل متحد است، گواهی و لوح ثبت بهترین روستا در فهرست روستاهای جهانی گردشگری دریافت می‌کنند.
بهاروند معتقد است، روستاهایی که در این فهرست قرار می‌گیرند، توسط سازمان جهانی گردشگری و همچنین از سوی سازمان‌های ملی و وزارتخانه‌های رسمی گردشگری کشورهای مختلف، تبلیغ و اطلاع‌رسانی می‌شوند تا در مسیر تورهای بین‌المللی گردشگری قرار گیرند. علاوه بر آن، این روستاها با قرار گیری در شبکه جهانی بهترین روستاهای جهانی گردشگری از امتیازات دوره‌های آموزشی سالیانه و دوره‌های تجربه‌اندوزی توسط اعضای شبکه برخوردار شده و امکان ایجاد تعاملات برای آن‌ها فراهم می‌شود.
به گفته رئیس گروه توسعه و جاذبه‌های گردشگری معاونت گردشگری، جدای از آنکه روستاهای جهانی از امتیازات ویژه برخوردار می‌شوند، روستاهایی که در سطح ملی قرار گرفته‌اند در حوزه ملی نیز اعتباراتی برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود تا به تقویت شاخص‌ها، اعتبارات و زیرساخت‌های خود بپردازند. این موضوع به روستاهای ملی کمک می‌کند تا با حمایت‌های مالی پروژه‌های سرمایه‌گذاری شده، سطح کیفی و کمی تاسیسات گردشگری در این روستاها ارتقاء پیدا کند. درواقع به دلیل اهمیت همین موضوع، پرونده روستاها در اولویت کاری دفتر گردشگری داخلی معاونت گردشگری قرار گرفته است.
بهاروند تاکید می‌کند، دست‌کم حدود ۱۳۰ روستا در ایران شناسایی شده است که از ظرفیت‌های اولیه برای قرار گیری در فرایند ارزیابی برخوردارند تا به عنوان روستاهای کاندید در فهرست جهانی گردشگری مطرح شوند.
به گفته او، ارزیابی اولیه توسط تیم کارشناسی و تیم ارزیابی انجام می‌گیرد و روستاهایی که بیشترین تطابق را با شاخصه‌های ثبت جهانی داشته باشند به سازمان جهانی گردشگری ملل متحد معرفی می‌شوند.
بهاروند به مسائل و مشکلات موجود در حوزه روستاها اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: ما روستاهای زیادی با قابلیت‌های مناسب داشتیم که متاسفانه دچار یکسری تغییرات شده‌اند که مهمترین این تغییرات در حوزه بافت روستایی به‌چشم می‌خورد. بخش‌های وسیعی از بافت روستایی بسیاری از روستاهای ایران نوسازی شده و معماری آن‌ها از بافت‌های قدیم روستایی دور شده، بخش دیگری از مشکلات، مربوط به مهاجرت‌هایی بود که در روستاها به دلیل عوامل مختلف از عوامل اقلیمی گرفته تا مسائل اقتصادی سبب شده که بسیاری از روستاها خالی از جمعیت شوند و با اینکه پتانسیل لازم را برای توسعه گردشگری روستایی داشتند اما خالی از سکنه شدن روستاها باعث شد که در این فهرست گنجانده نشوند.
او به روستای تاریخی ماسوله اشاره کرد و افزود: بخشی از مشکلاتی که در ثبت روستاها داشتیم مربوط به روستاهایی می‌شد که قابلیت بسیار مناسب داشتند اما متاسفانه تبدیل به شهر شده‌اند مثل روستای تاریخی ماسوله که یکی از روستاهای خیلی خوب ما در این فهرست بود که در چند سال اخیر تبدیل به شهر شده و در واقع ما دیگر نمی‌توانیم از ظرفیت این روستا برای معرفی به روستاهای ثبت جهانی استفاده کنیم.
رئیس گروه توسعه و جاذبه‌های گردشگری معاونت گردشگری معتقد است، با ثبت جهانی روستاها ورود گردشگر و تولید محتوایی که در این منطقه انجام می‌شود باعث رشد و افزایش گردشگران می‌شود و در فرایند قرار گرفتن تورهای ورودی رونق شریان اقتصادی در این روستاها باعث می‌شود که روند مهاجرت در آن‌ها متوقف شود. حتی در روستاهایی که در کشور گردشگرپذیر شدن روند مهاجرت معکوس شده و از نقاط مختلف و یا کسانی که از روستا رفتند دوباره برمیگردند یا اینکه از مناطق شهری وارد این روستاها می‌شوند و اشتغالزایی و توسعه اقتصادی آن بیشتر می‌شود.
