در افتتاحیه نمایشگاه کتیبه‌نویسیِ علی شیرازی؛
علی شیرازی به اتهامِ جعلی بودن آثارش پاسخ داد
آیدین آغداشلو گفت: آیا باید صرفاً از یکدیگر تجلیل کنیم، اما چند متن تحلیلی نداشته باشیم تا زمانی که زیبایی در معرض هجوم قرار گرفت، چه چیز باید حائل هنر شود؟
به گزارش ایلنا، کتیبه‌نوشته‌های علی شیرازی براساس ترکیب‌بند محتشم با حضور علی مرادخانی (معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)، آیدین آغداشلو، غلامحسین امیرخانی، مرتضی کاظمی، علی محمد زارع (سرپرست موزه معاصر تهران) و جمعی از هنرمندان عرصه‌های مختلف هنری در میان استقبال پرشور علاقه‌مندان در موزه هنرهای دینی امام علی(ع) افتتاح شد.
مرتضی کاظمی (معاون هنری اسبق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) در ابتدای مراسم گشایش نمایشگاه علی شیرازی در دو بخش موقعیت اقتصاد هنر ایران در آوردگاه جهانی و نیز شخصیت اخلاقی هنری علی شیرازی دقایقی سخن گفت؛ او با تأکید برای این نکته که نباید تردید و تفرقه افکنی‌ها ما را گرفتار خود کند، حواشی منفی را پیش روی هر پدیده‌ای که از رکود به درآید و به سوی رونق سوق پیدا کند بسیار طبیعی دانست و در عین حال خاطرنشان کرد: اتفاقاً خلق شایعات منفی شاید نشانه این باشد که راه را درست رفته‌ایم و الزامی است با شتاب افزون‌تر و سرعت بیشتر در سایه کار علمی و مطالعاتی رو به جلو حرکت کنیم.
او گفت: سهم ایران از بازار جهانی هنر، شایسته فرهنگ و جایگاه تمدنی ما نیست؛ در آمارهای جهانی گردش مالی بازار هنر را سالانه 60 میلیارد دلار می‌خوانند، هر چند دقیق به نظر نمی‌رسد اما برای بحث مورد نظر من می‌تواند متر و معیار باشد؛ این عدد در ایران فقط 40 میلیون دلار ارزیابی می‌شود. این یعنی اینکه سهم ایران از بازار جهانی هنر فقط هفت صدم درصد است.
کاظمی افزود: اگر این عدد را از منظر سرانه جمعیتی بسنجیم، خودمان را هفتاد میلیون و دنیا هفت میلیارد نفر فرض کنیم، یعنی یک درصد جمعیت دنیا را داریم و از این نظر باید دستکم گردش مالی بازار هنرمان 600 میلیون دلار باشد حال آنکه خوش بینانه امروز 40 میلیون دلار است.
او افزود: حتی از نظر سرانه کشورها اگر در نظر بگیریم هم عایدی امروز بازار هنر ایران در گستره بین‌الملل اندک است، یعنی آن 60 میلیارد دلار را بین 190 کشور تقسیم کنیم سهم ما باید 300 میلیون دلار باشد که فاصله بسیار با آن داریم.
او به فاکتور تمدنی هم اشاره کرد: به حتم ایران در زمره 30 تمدن شناخته شده دنیاست و اگر فرض بگیریم کشورهای صاحب تمدن توانسته‌اند 60 میلیارد تومان گردش مالی در عرصه فرهنگ و هنر به وجود آورند که ما باید دو میلیارد دلار سهم داشته باشیم و فاصله بسیار دوری با آن داریم.
کاظمی توضیح داد: معنای این آمارهای مقایسه‌ای این است که ما کار بسیاری برای انجام پیش رو داریم و نباید حواشی منفی انرژی و توان ما را بگیرد؛ باور کنیم چنین شائبه‌افکنی‌هایی همیشه هست و خواهد بود، مهم این است که ما به راه‌مان اطمینان داشته باشیم و با شتاب بیشتر به جلو رویم. در عین حال باید علم اقتصاد هنر را یاد بگیریم، باور کنیم ظرایف آن را بلد نیستیم و دیگر نقطه ضعف‌مان «جامعیت در اقتصاد هنر» را با کار مطالعاتی پوشش دهیم که البته دستیابی به این مهم صبر و حوصله بسیار می‌طلبد.
مرتضی کاظمی در ادامه با اشاره به چهار دهه آشنایی‌اش با علی شیرازی، او را صاحب حسن خلق، حسن خط و حسن خط و ربط خواند و گفت: شیرازی شاگرد ممتاز خوشنویس خوش آوازه «معین الکتاب» است و در روزگار جوانی هم در اصفهان پیشرو پیشگام بود.
او گفت: همه اهل هنر و خوشنویسی قدرت قلم ایشان را از نزدیک مشاهده کرده‌اند، اما ناراحتی ایشان از شایعه اخیر را درک می‌کنم، ایشان دل نگران آینده هنر ایران‌اند و خواستند در برابر سلسله ناسزاها و اتهامات به اساتید هنر ایران واکنش نشان دهند؛ باز هم تأکید می‌کنم این حواشی از سر حسادت باشد یا رقابت نباید ما را از مسیر درست‌مان منحرف کند و یک لحظه از شتاب‌مان بکاهد.
در مراسم افتتاحیه این نمایشگاه، غلامحسین امیرخانی، هنرمند خوشنویس بر اهمیت هنر خطاطی تأکید کرد گفت: هنر خوشنویسی طی 1500 سال به دست هنرمندان ایرانی گسترش‌یافته و به مقامی رسیده که امروز به آن افتخار می‌کنیم.
امیرخانی، علی شیرازی را نمونه بارز یکی از هنرمندان برجسته عرصه خطاطی خواند و اظهار کرد: علی شیرازی علاوه بر کتیبه‌نویسی در بخش‌های دیگر خطاطی نیز آثاری را در حد کمال انجام داده اما او بیشتر برای کتیبه‌نویسی وقت گذاشت، برای همین علی شیرازی این جامعیت را در عرصه خطاطی همواره داشته و دارد.
امیرخانی افزود: علی شیرازی در ایام نوجوانی از زادگاه خود به اصفهان آمد و شوق فراگیری هنر در همان زمان سبب شد که او با استاد معین آشنا شود و به این ترتیب شیرازی با همان ذوق و استعداد در اصفهان به‌عنوان مرکز هنر در نزد اساتید برجسته آموزش دید.
او تصریح کرد: حمایت از جوانان و افراد مستعد هنر بخش دیگری از ابعاد وجودی علی شیرازی است که باید به آن اشاره کرد.
این هنرمند پیشکسوت، عرصه هنر را نیازمند معرفی و حمایت خواند و دراین‌باره گفت: شرایطی که امروز در اقتصاد هنر به وجود آمده سبب شده که هنرمندان به‌صورت شخصی یا گروهی نتواند به تبلیغ بین‌المللی خود بپردازد. این در حالی است که ما هنرمندان تراز اولی داریم اما ایجاد یک نمایشگاه جامع برای بیان فلسفه هنر ما تا امروز امکان‌پذیر نبوده است لذا کمک دولت در این موقعیت نیاز است لذا دولت باید پایه‌گذار این امر باشد.
امیرخانی ادامه داد: باید برای سیاستمداران ارزش‌افزوده هنر را مشخص کرد. متأسفانه تمام تبلیغاتی که برای هنر از طریق رسانه‌ها انجام می‌پذیرد باوجود هزینه کردن میلیاردها دلار اثر مطلوبی بر جا نمی‌گذارد؛ این در حالی است که اگر این معرفی به‌صورت شایسته از سوی دولت صورت گیرد برای کشور اعتبارآفرینی به دنبال دارد و جایگاه ما را در جامعه بین‌الملل افزایش می‌دهد.
آغداشلو (نقاش) نیز در ادامه این مراسم گفت: وقتی از کسی تجلیل می‌کنیم از خودمان تجلیل می‌کنیم. از اینکه یادمان نرفته است که چه کسی هستیم لذا نمونه‌ها و مظاهری را تدوین می‌کنیم که تبدیل به نشانه می‌شوند و سپس حق مطلب را در مورد آن‌ها ادا می‌کنیم. علی شیرازی خوشنویس معتبر و مهمی است که من به‌شخصه از قلم کتیبه‌اش بسیار لذت برده‌ام.
این هنرمند حضور هنرمندان برجسته در عرصه خوشنویسی را مایه خرسندی دانست و گفت: درست در زمانی که من فکر می‌کردم بخشی از فرهنگ و هنر خطاطی ما در معرض از بین رفتن است، قهرمانانی راه را باز کردند لذا من استاد امیرخانی، علی شیرازی، محمد احصایی و ... را جزء این قهرمانان می‌دانم و معتقدم که آن‌ها در لحظه درست و به‌جایی پیدا شدند.
این هنرمند تصریح کرد: مهم‌ترین دغدغه من مسئله تداوم سنت در جهان معاصر است. مسئله اینجاست، ما که این‌چنین به این سنت وابسته هستیم و بودیم و به قول حافظ «نگهبانان لاله در معرض باد هستیم» کار بسیار خطیری و تضمین ناشده‌ای در پیش داریم.
آغداشلو ادامه داد: همه ما به‌نوعی آزرده از نا به سامانی که بر ما تحمیل‌شده، هستیم. امری که با سوءتفاهم با آن برخورد شده است. زیرا این نگهبانان لاله‌ها در معرض طوفان قرار گرفته‌اند.
او با انتقاد از عدم توجه هنرمندان به عرصه تحقیق گفت: درباره خوشنویسی که یکی از سنتی‌ترین هنرهای فرهنگ ایرانی است همین‌قدر می‌توانم عرض کنم که ما در این عرصه چه بسیار خوشنویس داریم اما متأسفانه تعداد بسیار کمی محقق و راهگشا در این عرصه هست.
آغداشلو با اشاره به صحبت‌های انجام‌شده از سوی کانال‌های تلگرامی به هنرمندان خوشنویس گفت: بحث بر سر این است که چه چیزی درست و چه چیزی نادرست است. سنت خوشنویسی ایرانی امر بسیار پیچیده، ظریف و مملوی است که عملاً شوخی ندارد. آدم‌ها چطور جرأت می‌کنند که بدون شناخت درباره ظرایف مستور در خوشنویسی اظهارنظر کنند؟ مسئله اینجاست که برای اظهارنظر در این عرصه مقدماتی نیازمند است که به‌هیچ عنوان آسان نیست.
او تحلیل خطاطی را یک نیاز اصلی دانست و بیان کرد: از سال 1343 من به‌عنوان یکی از هزاران نفر شروع به نوشتن کردم زیرا با خودم فکر کردم که صرفاً تحسین خط کافی نیست. ما باید بدانیم که این خط از کجا آمده و حامل چه چیزی است یا چه چیزی به ما می‌بخشد؟
آغداشلو افزود: باید در این عرصه ترکیب، قدرت دست، تعادل و همه صفات هفت‌گانه را که در مورد خطاطی درست و دل‌فریب است، مدنظر قرار دهیم. به همین خاطر من با توان خودم سعی در رمزگشایی این عرصه کردم که البته نشد زیرا این رمز بسیار پیچیده و طولانی است.
وی کج‌فهمی و نادانی را از عواقب کمبود نقد و تحقق در عرصه خوشنویسی دانست و گفت: در طول سال‌های گذشته تعدادی خوشنویس تراز اول به عرصه پا نهاده‌اند اما متأسفانه تعداد کمی افراد راهگشا در این حوزه وجود دارند به همین خاطر من معتقدم که کج‌فهمی، سوءنظر، درک نادرست نیز در پی این مسئله پیش‌آمده است.
آغداشلو با اشاره به تهمت‌هایی که مطرح‌شده، بیان کرد: روایتی وجود دارد که در آن مرحوم عباس نوری، نزد شاه ادعا می‌کند که نظیر خط میرعماد را می‌تواند بنویسد و این کار را انجام می‌دهد. حال سؤال این است که آیا او در حال جعل بوده است؟ خیر او سعی داشته بیان کند که معنایی در خوشنویسی به وجود آمده که من قادر هستم و حق‌دارم که نظیر آن معنا را تجدید کنم و آن را تمدید ببخشم.
او ادامه داد: اگر کسی از دور به این هنر برجسته نگاه کند، شاید بگوید که من می‌توانم نظیر آن را با کامپیوتر بنویسم اما این حرف، معنای عظیمی را تقلیل دادن است. این تقلیل دادن و اظهار آن اعلام حماقت است زیرا آن چیزی که در پشت خوشنویسی ایستاده از استادی و مهارت، ذوق و شعور، ایجاد تعادل و ارتباط کمی از دیگر هنرها ندارد.
این هنرمند نقاش افزود: چه می‌شود که این حرف‌های بی‌پایه، سوءتفاهم‌ها و سوءنیت‌ها پررنگ می‌شود؟ اگر در جایی حتی با سوءنیت حرف نادرستی زده می‌شود چه‌بهتر که بر مبنای درک و دانش و شناخت رخ دهد؟ آن‌وقت این حرف‌های بی‌پایه منتشر و استقبال و تکرار نمی‌شد؟
آغداشلو صحبت‌های مطرح‌شده را ناشی از نادانی دانست و گفت: من ترس از بدی و ظالم ندارم اما ترس از ترس دارم زیرا ترسناک‌ترین نکته جهان همان ترس است. مسئله اینجاست که ما کم‌کاری داشته‌ایم البته نه در نوشتن واو و نون. همه هنرمندان خوشنویس می‌دانند که شبیه نوشتن حروف نقطه قوت و افتخار خوشنویس است، اما آنچه مرا می‌ترساند تسلط نادانی و عدم شناخت است. تسلط حرف‌هایی است که پایه ندارد.
او تأکید کرد: هنر خوشنویسی ایران از پشتوانه تحلیلی و استدلالی به‌اندازه کافی برخوردار نبوده است زیرا اغلب ما تنها از کار تمجید کرده‌ایم. این تمجیدها زیباست اما قرار است کجا پشت افراد برحق را بگیرد. نباید گذاشت که جهل حاکم شود.
این هنرمند تصریح کرد: آیا باید صرفاً از یکدیگر تجلیل کنیم اما چند متن تحلیلی نداشته باشیم تا زمانی که زیبایی در معرض هجوم سوءتفاهم است، چه چیز باید حائل هنر شود؟
علی شیرازی نیز در ادامه این مراسم به اتهامات کانال تلگرامی اشاره کرد و گفت: در فضای اینترنت ادعاهای مبنی بر پوستر بودن کارهای من ارائه شد و حتی ویدئویی نیز ساخته‌شده بود که حروف را کاملاً در آن منطبق کرد. البته باید دانست که برای این کار، یک عکس را به‌صورت نگاتیو و دیگری را پوزتیو ارائه کردند البته من عذرخواهی می‌کنم که در حضور اساتید درباره بدیهیات خوشنویسی حرف می‌زنیم.
او افزود: من تک‌تک آثاری را که افراد هتاک از آن ویدئو ساختند، جمع‌آوری کردم و به نمایش گذاشته‌ام تا بتوانیم این دروغ‌گوها را رسوا کنیم. متأسفانه عده‌ای نیز تحت تأثیر این حرف‌ها قرار می‌گیرند اگرچه تعداد اندکی هستند لذا من خواستم این اتهامات را رسوا کنم.
سپس پوستر چند اثر در کنار کار اصلی به نمایش گذاشته شد تا حاضران قادر به مقایسه آن‌ها باشند.
محمدحسین ساکت نماینده وزیر ارشاد در انجمن خوشنویسان ایران نیز در ادامه این جلسه گفت: من مدت‌ها پیش پیشنهاد دادم که با حمایت جامعه بزرگ هنری به‌ویژه خوشنویسان و پشتیبانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید انجمن این توان و ظرفیت را داشته باشد که در مواقع حساس برای پاسداری از حرمت هنر کسانی را که نامستند سخن از این‌گونه اتهامات می‌زنند به‌عنوان جعل هنری تحت اقدامات کیفری قرار دهد لذا آن را عملی خواهیم کرد.
او افزود: آزادی بیان و نقد در جای خود اما اگر قرار باشد که ما در پناه و سپر این تحلیل، انتقاد و ... حرمت‌شکنی کنیم، این قابل پذیرفتن نیست.
نماینده وزیر ارشاد در انجمن خوشنویسان تصریح کرد: نخستین کسانی که در این عرصه آسیب می‌بینند افرادی هستند که در قله هنری هستند لذا من بر این خواسته پافشاری می‌کنم تا انشاالله در شکل حمایت در قالب جدید وزارتخانه به تمام عرصه‌های هنر توجه شود.
ساکت ادامه داد: امیدوارم که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌طور جدی در قالب حمایت‌های حقوقی و لایحه حمایت از مصنفین و مولفین را اجرا کند و آن را آویزه گوش قرار دهیم زیرا نمی‌توانیم غافل باشیم.
نمایشگاه کتیبه‌نویسی عاشورایی علی شیرازی بر اساس ترکیب‌بند محتشم با نمایش 100 اثر از این هنرمند تا 9 آذرماه در موزه هنرهای دینی امام علی(ع) واقع در خیابان ولیعصر، روبروی نیایش، بلوار اسفندیار، پلاک 35 ادامه دارد.
