تولید مستند «احمد» از کار در معدن نیز، دشوارتر بود!

به گزارش ایلنا، پس از نمایش این فیلم نیز نشست نقد و بررسی آن با حضور سید علی میرفتاح نویسنده و روزنامه‌نگار، سعید رشتیان تهیه‌کننده سینمای مستند و مصطفی رزاق‌کریمی کارگردان اثر، در سالن فریدون ناصری خانه هنرمندان ایران برگزار شد.

مصطفی رزاق‌کریمی در این نشست گفت: حرف‌های زیادی برای گفتن دارم اما در عین حال حرفی ندارم. زیرا مدت ۴ سال با این پروژه بودم و فراز و نشیب‌هایی را از سر گذراندم. بنابراین از صحبت و نقد دوستان استقبال می‌کنم. این فیلم شرایط خاص خود را داشت و از اینکه امروز برای شما به نمایش گذاشته شد، خوشحالم.

سید علی میرفتاح در ادامه این نشست گفت: به دست اندرکاران این فیلم، خسته نباشید و تبریک می‌گویم. زیرا می‌دانم ساختن چنین مستندی در سال ۱۴۰۱.۱۴۰۲ جز دشوارترین کارها بوده و حتی از کار معدن نیز سخت‌تر است. شاید اگر این فیلم ده سال پیش و یا حتی بعد از ۸۸ ساخته و نمایش داده می‌شد، معنای دیگری داشت و مواجهه دیگری با آن صورت می‌گرفت. اما اکنون کار به لحاظ فضای سیاسی خیلی دشوارتر است؛ زیرا در حال حاضر سم مهلکی به عنوان مستند سیاسی توسط یک‌سری از رسانه‌هایی که با اغراض هستند؛ وارد ذهن و ضمیر مردم شده است.

او افزود: آن‌ها (شبکه‌های ماهواره‌ای) از آرشیو بسیار غنی برخوردار بودند و با ظاهر خیلی خوبی کار کرده‌اند. بنابراین کارهایشان خیلی در ذهن و ضمیر مردم رفته است. به عنوان مثال شبکه‌های ماهواره‌ای درباره تاریخ معاصر، آثار بسیاری را در ظاهر مستند به نمایش گذاشته‌اند. آثاری که اغلب سند درستی نداشته است. با این حال هیچوقت فرصت نقد آن‌ها و توضیح خواستن درباره آثارشان فراهم نشده است.

این روزنامه‌نگار در ادامه بیان کرد: ساختن چنین فیلمی در این موقعیت، بسیار دشوار است. زیرا در چنین شرایطی کاری کردن روی موضوعاتی از این دست و به طور کل مستندسازی درباره انقلاب، مانند راه رفتن روی پل صراط است. با این همه آقای رزاق کریمی خیلی خوب از عهده این کار برآمده‌اند و کار مهمی انجام داده‌اند. از آسیب‌های جدی تاریخ شفاهی و مستندهایی این گونه این است که آدم‌ها همیشه خودشان محور و آدم خوب ماجرا می‌شوند و تقصیرات را گردن کسان دیگری می‌اندازند. اما در این مستند ما شاهد چنین اتفاقی نیستیم.

میرفتاح در ادامه صحبت‌هایش گفت: آقای رزاق کریمی وارد حوزه‌های مختلفی شده و صحبت‌ها را تا جای ممکن بیان کرده و حتی نقش محوری را کم کرده است. این کار دشواری است و از این بابت ما به معنای حقیقی کلمه با یک داکیومنت مواجهیم. شخصا از این بابت خرسندم و امیدوارم این نسل جوانی که در حوزه مستند کار می‌کنند، این شیوه‌های عالمانه و هنرمندانه را نیز بیشتر یاد گرفته و به کار بگیرد.

او ادامه داد: اکنون مستندهای گوناگونی در شبکه‌های مختلف وجود دارد ولی این شیوه هنرمندانه و عالمانه در آن‌ها کم‌رنگ بوده و بیشتر به ظواهر و زرق و برق اثر توجه می‌شود. در واقع بعد از تماشای این آثار، چیزی دست شما نیامده و روشنگری اتفاق نمی‌افتد و به دانسته‌های شما اضافه نمی‌شود. در این فیلم حداقل دو سند رو شد که تا پیش از آن از آن‌ها اطلاع نداشتیم.

سعید رشتیان  در ادامه این نشست گفت: دلیل حضورم در این نشست تکلیفی بود که آقای رزاق کریمی، بنده را به آن موظف کرد. من منتقد نیستم و کارم نقد فیلم نیست. شاید دلیلی که الان در خدمتتان هستم، این باشد که از ابتدا که فکر ساختن این اثر مطرح شد، به نوعی طرف مشورت با آقای رزاق کریمی قرار گرفتم. ایشان درباره اینکه آیا وارد این موضوع بشود یا خیر از بسیاری پرس و جو کرد و من هم یکی از آن‌ها بودم. به ایشان گفتم حتما این کار را انجام دهید. چون موضوع بسیار حاد و پرمناقشه‌ای است که اگر کسان دیگری با سلایق دیگر وارد شوند، شاید روایت‌گری تحت شعاع سلیقه آن‌ها قرار گیرد و نتیجه مناسب و جذابی حاصل نشود.

او افزود: تجربه این اتفاق در فیلم مستند «بانو قدس ایران»، بسیار تجربه موفقی بود. یعنی ایشان توانسته بود با انتخاب ساختار مناسب، تعلیقی را در اثر ایجاد کرده و مخاطب را با خود در موضوعی که آن زمان اشراف و کشفی نسبت به آن وجود نداشت، همراه کند. بنابراین مستند موفقی تولید شده است. شخصا با نگاه به آن تجربه، ایشان را تشویق کردم که حتما به این مسیر ورود کنند.

این تهیه‌کننده در ادامه بیان کرد: فیلم احمد تاکنون فیلم بسیار پر گفت و گویی بوده و در مکان‌های مختلف درباره آن صحبت شده است. ورود به این حوزه کار شجاعانه‌ای بوده است. به هر ترتیب مستند در یک جاهایی به موفقیت‌هایی دست پیدا کرده و در بخش‌هایی نیز بسیار قابل گفت‌وگو است.