یادداشتی از شهریار نیازی؛
نگاهی به برخی ویژگی‌های افق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
یکی از بخش‌های سند الگوی اسلامی‌ایرانی پیشرفت، بخش افق است که چشم‌انداز پیشرفت کشور را در سال ۱۴۵۰ هجری شمسی، یعنی حدود نیم‌قرن پس از آغاز اجرای الگوی اسلامی‌ایرانی پیشرفت نشان می‌دهد. مبتنی بر گزاره‌های افق، ایران در موعد مزبور، جامعه اسلامی جدید را تحقق بخشیده و تمدن جدید اسلامی را پایه‌گذاری کرده است.
به گزارش ایلنا، شهریار نیازی (دبیر اندیشکده فرهنگ مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و دانشیار دانشگاه تهران) در یادداشتی نوشت:
گزاره‌های افق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، بر اساس معیارهای تعاریف افق در آثار جغرافی‌دانان مسلمان -نظیر ابوریحان بیرونی- و شیوه‌های چشم‌اندازنویسی جدید، تدوین شده است. افزون بر آن، گزاره‌های افق، محصول فرایند نسبتاً پیچیده‌ای از تعداد زیادی نشست تخصصی و اجماع نخبگانی است و بسیاری از صاحب‌نظران در تولید واژگانی این گزاره‌ها سهیم بوده‌اند. با بررسی الگوهای مختلف چشم‌اندازنویسی، منطق حاکم بر گزاره‌های افق، ترکیبی از مبانی، ارزش‌های آرمانی، رسالت، نظام مسائل کشور، قابلیتها و ظرفیت‌های ملی کشور، آینده‌نگری روندها و شاخص‌پذیری، برهه‌پذیری و تدبیرپذیری است. ترکیب گزاره‌ای افق دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که از نظامی هماهنگ، شبکه‌ای، فرایندی و دورنگر برای تحقق تمدن جدید اسلامی بهره می‌گیرد.
در چشم‌انداز نهایی افق، بسیاری از مسائل و مشکلات کشور حل خواهد شد، قابلیتها و ظرفیت‌های مادی و معنوی کشور، مبتنی بر اصول خردورزی، علم و معنویت در عرصه زندگی به صورت پایدار و مانا ارتقا خواهد یافت، روندها و شگفتی سازهای بزرگ در جهت پیشرفت کشور مدیریت خواهد شد و رتبه‌های چشمگیری در فرهنگ، اقتصاد، علم، جامعه اسلامی و عدالت در سطح منطقه و جهان به دست خواهد آمد.
برخی ویژگی‌های افق الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت بدین شرح است:
در بند اول افق به دینداری، سبک زندگی اسلامی‌ایرانی، روحیه و منش فرهنگ پیشرفت، پاسداری از انقلاب اسلامی، آموزش و تربیت نیروی انسانی، اشتغال شایسته منزلت و عزت افراد جامعه، کیفیت زندگی و حیات طیبه، سلامت و بهداشت و رضایت از زندگی همراه با عدالت آموزشی و تربیتی، عدالت حکومتی و اداری، شایسته‌گرایی، خانواده‌محوری و ارکان معنوی، علمی، مهارتی و حرفه‌ای اشاره شده است.
در بند دوم به پیشرفت فرهنگی، پیشرفت در علم و فناوری، اقتصاد دانش‌بنیان و مبتنی بر معنویت، نوآوری و تولید فکر و نظریه‌پردازی، کشف و توان بهره‌برداری از انرژی، منابع جدید و منابع طبیعی، محیط زیست پایدار و امنیت غذایی و دسترسی به منابع آبی، نه فقط برای نسل کنونی، بلکه برای نسل‌های آینده اشاره شده و بر ریشه‌کنی فقر و تبعیض، تکافل عمومی و تأمین اجتماعی و دسترسی آسان شفاف و عادلانه به نظام قضایی تأکید شده است.
در این بند بر عنصر معنویت، علم و خردورزی، عدالت اقتصادی، اجتماعی و قضایی نیز تأکید شده است.
در بند سوم متن افق بر تداوم رهبری فقیه، انطباق سیاست‌ها، راهبردها و قوانین با اسلام و همچنین نظام‌سازی حکومتی مبتنی بر اسلام تأکید شده است. در سیاست داخلی، بر عناصر مشارکت در سرنوشت سیاسی، آزادی و ضمانت سلامت چرخش نخبگان سیاسی به دور از قدرت و ثروت تأکید شده است. همچنین بر بهره‌گیری نظام‌مند از مشورت نخبگان کشور و سرمایه عقل جمعی تصریح شده است.
در پنجاه سال آینده، پاسداری از حاکمیت ملی، استقلال، عزت، هویت و تمامیت ارضی نیز تکلیفی همگانی است و سیاست خارجی کشور مبتنی بر ثبات منطق ه‍ای، عدالت و صلح جهانی است.
همچنین، وحدت و اخوت اسلامی در داخل و خارج کشور در میان مسلمانان، مدارا و هم‌زیستی با سایر ادیان نیز در افق آینده تحقق خواهد یافت.
این بند عدالت سیاسی و بین‌المللی و رفتار حکومتی مبتنی بر اسلام و ارزش‌ها را نیز برای تحقق آرمان‌های الگو مدنظر قرار داده است. ارکان معنویت، عقلانیت و علم نیز جهت‌دهنده اصلی تحقق افق خواهد بود.
در بند چهارم، جایگاه ایران در آسیا به عنوان یکی از چهار قدرت برتر منطقه‌ای و در جهان نیز به عنوان یکی از هفت کشور برتر در همه ابعاد مطرح شده است. همچنین ذکر شده است که در این دوره پنجاه‌ساله، جامعه اسلامی آرمانی، ویژگی‌های برجسته خود را به دست می‌آورد و زادبوم عزیمت تمدن نوین اسلامی در جهان به واسطه تحقق چنین الگویی فراهم شده است.
اگرچه به نظر می‌رسد که رتبه‌هاو شاخص‌های تحقق افق الگو بلندپروازانه و جسورانه باشد و واقعیت‌های موجود، فاصله زیادی را با تحقق رتبه‌های افق نشان می‌دهد اما با وجود ظرفیت‌ها، قابلیت‌های فیزیکی، انسانی، معنوی، علمی و جوانی کشور -علی‌رغم سختی ها- چنین افقی دور از دسترس نخواهد بود.
