چند مداحی شنیدنی و ماندگار+صوت

به گزارش خبرنگار ایلنا، درست است که گاه مداحی به ابزاری برای ارائه نظرات شخصی و غیرموثق تبدیل شده و برخی مداحان نیز از این راه به دنبال سودها و درآمدهای کلان رسیده‌اند اما در گذشته اینگونه نبوده و افراد صرفا به خوانش آثاری می‌پرداخته‌اند که به روایات موثقی از واقعه کربلا می‌پرداخته است. آنچه در گذشته بسیار اهمیت داشته و گاها امروز مورد توجه نیست، انتخاب اشعاری با مضامین معنوی و بر اساس روایات تاریخی است. 

باید یادآور شد که سرایش شعر در مدح و ثنای خداوند اتفاقی است که در دوران پیغمبر اسلام (ص) نیز مورد توجه بوده است. در همین دوران سرایش شعر در مناسبات مذهبی نیز مورد توجه بوده است؛ به طور مثال واقعه غدیر خم اتفاقی است که در دیوان صاحب بن عباد (ادیب و شاعر دوران آل بویه) پرداخته شده و عبدالحسین امینی نیز در کتاب «الغدیر» در قالب شعر به جزییات آن توجه کرده است. پس از حیات پیغمبر اسلام(ص) نیز این ائمه اطهار(ع) بوده‌اند که مداحان و ادیبان را به سرایش شعرهای مدح‌گونه تشویق می‌کرده‌اند. این یعنی مداحی و همچنین روضه‌خوانی قدمت و پیشینه تاریخی بسیار دارد و به واسطه توجه به مناسبات مذهبی و تاریخی توانسته تا امروز ادامه حیات دهد. 

تفاوت مداحی با روضه‌خوانی 

 اینکه چرا به مداحان روضه‌خوان می‌گفته‌اند بی‌دلیل نیست؛ در گذشته معمولا مداحان برای انتخاب اشعار به سراغ کتاب «روضه‌الشهدا فی مقاتل اهل بیت» نوشته ملا حسین واعظ کاشفی می‌رفته‌اند و یکی از دلایل روضه‌خوان خطاب کردن مداحان همین است و به همین دلیل است که به مجالس عزای امام حسین (ع) مجالس روضه‌خوانی می‌گفته‌اند. در کل وجود کتاب «روضه‌الشهدا فی مقاتل اهل بیت» باعث شد در دوران صفویه و قاجار مقتل‌های مشابه آن به رشته تحریر درآید. 

از آنجا که محرم از قدیم‌الایام برای ایرانیان اهمیت بسیاری داشته؛ آنها نیز مانند شیعیان برخی دیگر از کشورها دهه اول محرم را در تکیه‌ها و هیئت‌ها به سوگوراری می‌پردازند و در روزهای تاسوعا و عاشورا به صورت جمعی به خیابان‌ها می‌آیند تا برای سالار شهیدان، امام حسین(ع) و هفتاد و دو تن از یارانش عزاداری کنند. البته باید یادآور شد از صدها سال قبل تاکنون حاکمان وقت نسبت به واقعه محرم نظرات متفاوتی داشته‌اند؛ گاه با آن مقابله کرده‌اند و از برگزاری مراسم عزاداری در قالب دسته‌ها و هیئت‌ها ممانعت به عمل آورده‌اند، اما در نهایت توان مقابله با ایمان و اعتقاد عامه مردم را نداشته‌اند و نتیجه اینکه محرم و واقعه کربلا پس از هزار و اندی سال همچنان مورد اهمیت و توجه است.

اما این مراسم و شیوه‌های برگزاری آن هرچه جلوتر آمده‌ شکل و شمایل دیگری پیدا کرده است که بخشی از تغییرات به‌وجود آمده در اصالت آن ناشی از بی‌توجهی به اشعار و مدایح شاعران و راویان معتبر است. تا آنجا که برخی مداحان اشعاری را می‌پسندند که صفات زمینی و سطحی در آن‌ها نمود بیشتری داشته باشد و گاه موضوعاتی از تاریخ عاشورا را مدنظر قرار می‌دهند که فاقد اسناد و مدارک تاریخی است. بخش دیگری از تحریفات صورت گرته نیز به استفاده از ریتم‌ها و ملودی‌های پاپ بازمی‌گردد. این درحالی است که موسیقی دستگاهی ایران و البته آثار به جا مانده از مداحان و روضه خوانان به نام گذشته پتانسیل بسیاری برای بهره‌گیری ولو با نگاه امروزی دارند.

با این همه هنوز آثار درخوری از گذشته بجا مانده که همچنان قابل شنیدن هستند و به لحاظ معنوی نیز حس و حالی متفاوت را به شنونده القا می‌کنند. 

در ادامه به آثاری پرداخته خواهد شد که قدیمی هستند اما همچنان واجد ارزش‌های موسیقایی، مذهبی و تاریخی‌اند و می‌توان از آن‌ها در جهت ارتقای مداحی بهره برد.

اولین نوحه ضبط شده در ایران/ منتسب به دوران قاجار؛

بخشی از نوحه‌خوانی زنده‌یاد محمدتقی فلسفی در حضور امام خمینی (ره)؛

نوحه‌ای با صدای حسین فخری؛

نوحه «زینب زینب» با صدای زنده‌یاد سلیم موذن‌زاده اردبیلی به زبان ترکی؛

نوحه «ابالفضل» باصدای زنده‌یاد موذن‌زاده اردبیلی به زبان ترکی؛

مداحی قدیمی حاج حسین محلوجی/ سینه زنی سنگین؛

مداحی حاج‌حسین محلوجی/ نوحه حضرت رقیه؛

نوحه «مکن ای صبح طلوع» با اجرای حاج مهدی میرداماد؛

«میر حرم» یا «علمدار نیامد» از نوحه‌های مطرحی است که توسط مداحان مختلف اجرا شده است. در ادامه برخی از آنها قابل شنیدن و دانلود است.

 «علمدار نیامد»‌ با صدای مجید بنی‌فاطمه؛

 «علمدار نیامد»‌ با صدای محمود کریمی؛

 «علمدار نیامد»‌ با صدای هلالی و زنده‌یاد عباس شاهی؛