شاهین آرین مطرح کرد:
ارشاد به‌جای خوانندگان، شرکت‌ها را زیر ذره‌بین قرار دهد/ اگر کنسرت‌ها سهمیه‌بندی شود حق خوانندگان ضایع نمی‌شود
آرین معتقد است وزارت ارشاد و دفتر موسیقی می‌تواند با سپردن مسئولیت‌هایی به شرکت‌ها و موسسات فرهنگی هنری، ضمن نظارت بر عملکرد آنها با سهمیه‌بندی مشخص، کنسرت‌ها را از انحصار چند خواننده معدود خارج کند تا شرکت‌ها موظف به کشف و بهره‌گیری از دیگر خوانندگان و استعدادهای جدید شوند
به گزارش خبرنگار ایلنا، موسیقی پاپ طی دهه‌های اخیر به لحاظ کیفی، تولید و نشر دچار تغییرات بسیار شده است. در دنیای امروز ارائه آلبوم فیزیکی که در روزگاری نه چندان دور مرسوم بود، اتفاقی منسوخ شده و این روند کاهشی را می‌توان در تولیدات سالانه آثار مشاهده کرد. از طرفی هر چقدر تولید آلبوم رو به کاهش گذاشته، تولید و ارائه تک‌آهنگ افزایشی چشمگیر داشته و این روند صعودی در آمار هفتگی دفتر موسیقی معاونت هنری وزارت ارشاد به رسانه‌ها قابل مشاهده است.
اتفاق دیگری که سال‌هاست دامن‌گیر موسیقی بخصوص سبک پاپ شده مقوله «کاور» است. به طور کلی «کاور» یا کاور کردن «cover version» به معنای پوشش دادن، بازخوانی یا دوباره خوانی اثری است که قبلا (شاید سال‌ها یا دهه‌ها قبل) تولید شده است. طی سال‌های اخیر خوانندگان بسیاری با عنوان «کاور» آثاری از خوانندگان نسل‌های گذشته را بازخوانی کرده‌اند که از میان آنها برخی با کیفیت بوده‌اند و بسیاری دیگر بدون هیچگونه بدعت و نوآوری صرفا کپی آثار قبلی بوده‌اند
شاهین آرین (نوازنده و خواننده موسیقی پاپ) که ضمن همکاری‌هایی با مرکز موسیقی صداوسیما در سالن‌های مختلفی در تهران از جمله تالار وحدت کنسرت پاپ برگزار کرده، چندی پیش به مناسبت فرا رسیدن عید نوروز یکی از آثار شاد زنده‌یاد ناصر چشم‌آذر را با حضور محمدرضا عیوضی و خوانندگان دیگر در قالب نماهنگ منتشر و آن را به مدافعان سلامت و کادر درمان کشور تقدیم نمود. سیدجواد هاشمی (بازیگر سینما و تلویزیون) نیز در این اثر حضور داشته است.
شاهین آرین، طی گفتگو با ایلنا، ضمن ارائه تعریف از مقوله «کاور» و بازخوانی آثار دیگر خوانندگان، درباره دشواری‌های تولید آلبوم و معایب شیوه مرسوم انتشار تک‌آهنگ توضیحاتی داد. او همچنین با انتقاد از شیوه ارائه مجوز به خوانندگان توسط دفتر موسیقی پیشنهاداتی را برای تولید و ارائه آثار بهتر مطرح کرد.
شما طی چند سال اخیر بسیار کم کار بوده‌اید، دلیلش چیست؟
من چند سالی به خواست خودم نخواستم اثری تولید و ارائه کنم. البته دو سال پیش اثری بهارانه را با عنوان «ایده‌آل» به سفارش مرکز موسیقی صدا و سیما را خواندم. آن اثر درگیر ممیزی و قوانین مرسوم درتلویزیون نبود. دلیل تولید آن که به درخواست تلویزیون ساخته شد، جذب مخاطبان به آثار امروزی‌تر بود. ما نیز دستمان برای ارائه اثری بهتر باز بود و به همین دلیل کاری متفاوت از آب درآمد. واقعا اگر این اثر سفارش صدا و سیما نبود شاید کار دیگری تولید نمی‌کردم. به این دلیل که از سکوتم پاسخ بدی نگرفتم. از طرفی از فضای موسیقی امروز ناراحت و دلخور بودم تا اینکه بهارانه‌ای ماندگار از زنده‌یاد چشم آذر با عنوان «عید شما مبارک» نظرم را جلب کرد و تصمیم به تولید و بازخوانی آن گرفتم.
در دنیای امروز با توجه به کثرت خوانندگان و تنوع آثار و سبک‌ها، عدم فعالیت موزیسین‌ها، بخصوص خواننده‌ها در مدت زمانی کوتاه منجر به فراموش شدنشان می‌شود. شما با کم‌کاری‌تان از این اتفاق نمی‌ترسید؟
رقابت میان موزیسین‌ها و خوانندگان کاری به شدت دشواری است که افزایش چشم‌گیری یافته، اما واقعیت این است که این رقابت‌ها در زمینه تولید آثار بی‌محتواست. اگر این رقابت در چهارچوبی درست بود و طی آن به محتوا و مضامین آثار توجه می‌شد، اتفاق خوبی بود. اما متاسفانه چشم و هم چشمی رویه‌ای است که در میان خوانندگان امروز شکلی ثابت و جدی به خود گرفته است. آنچه در حال حاضر اهمیت بسیار دارد این است که اثر کدام خواننده بیشتر دانلود و شنیده شده و در این میان کیفیت و محتوای اثر به هیچ‌وجه مورد توجه نیست. در حالی که عیار یک اثر هنری یا یک آهنگ خوب، کیفیت و محتوای آن است. در چنین فضایی کم کار بودن هیچ اتفاق بدی را رقم نخواهد زد و باعث نگرانی نخواهد بود. یکی دیگر از اتفاقاتی که طی سال‌های اخیر مرسوم شده، این است که خوانندگان تازه کار برای مطرح شدن باید آثاری بر اساس استانداردهای بازار ارائه کنند و زمانی که اغلب آثار بی‌محتوا هستند آنها نیز برای دیده شدن به همان سمت و سو می‌روند. این رویه نیز بر تعداد آثار بی‌محتوا سطحی می‌افزاید و کلیت موسیقی را به لحاظ کیفی دچار اشکال خواهد کرد.
با توجه به بحران کرونا که منجر به کم‌کاری بسیاری از موزیسین‌ها شده از فعالیت‌های این روزهایتان بگویید.
در مرحله پیش‌تولید آلبوم جدیدم هستم و با همکاری دوستان در صدد ارائه اثری با محتوا هستیم. قصدمان این است آلبوم را به صورت مجازی منتشر کنیم و از الان مشغول برنامه ریزی این اتفاق هستیم. به نظرم ارائه آثار هنری در عرصه موسیقی به صورت آلبوم رسمیت و ارزش بیشتری دارد و اعتقادی به این موضوع ندارم که آثار موسیقایی به صورت تک‌آهنگ منتشر شوند. در حالی که این رویه با وجود مافیای موسیقی توسط تعداد زیادی از خوانندگان به شیوه‌ای مرسوم تبدیل شده است.
چرا با انتشار تک‌آهنگ مخالفید؟
به نظرم انتشار تک‌آهنگ از نظر هنری بار مثبتی ندارد. زمانی که تعداد قطعاتی به صورت آلبوم منتشر می‌شود، مخاطبان در جریان این موضوع قرار می‌گیرند که چه افرادی مشغول فعالیت هستند و در تولید آثار یک آلبوم موثر بوده‌اند. با ارائه تک‌آهنگ صرفا صدای خواننده و نام اوست که اهمیت دارد و مخاطبان به دیگر عوامل تولید یک اثر یعنی نوازندگان، آهنگساز و تنظیم‌کننده توجهی نمی‌کنند.
تولید آلبوم در دنیای امروز توجیه اقتصادی ندارد.
شاید در دنیای امروز تولید و ارائه فیزیکی آلبوم امری رو به فراموشی باشد و فروشگاه‌های کمی به فروش آلبوم‌های فیزیکی بپردازند، اما همچنان هستند افرادی که این فرمت را دوست دارند و به خرید آلبوم به صورت فیزیکال اقدام می‌کنند. تا ضمن داشتن آن، درباره عوامل تولید قطعات اعم از شاعر و نوازندگان و آهنگسازان اطلاعاتی کسب کنند. حتی به نظرم اگر قرار است اثری به صورت مجازی منتشر شود، آن نیز باید در قالب آلبوم پخش شود. این کار نه تنها ایرادی ندارد بلکه اتفاقی بسیار خوب است تا به این ترتیب شناسنامه کاملی از عوامل تولید آثار ارائه شود.
برای انتشار و فروش آلبوم خودتان چه تمهیداتی را در نظر دارید؟
پس از انتشار مجازی آلبوم به صورت نمادین، تعدادی از آن را به صورت فیزیکی منتشر خواهیم کرد و آنها را به صورت وی آی پی برای علاقمندانی که در کلوپ هواداران حضور دارند، ارسال می‌کنیم. برای فروش اثر در پلتفرم‌ها نیز برنامه‌هایی داریم اما لینک اصلی را در سایت خودمان و رسانه‌های مورد نظرمان قرار خواهیم داد تا آن‌هایی که واقعا قصدشان حمایت است اثر را خریداری کنند که این روند اگر بخش ویژه‌ای داشته باشد ضمن ارسال، تخفیف‌های نیز شامل حال خریداران خواهد شد. در حالت معمول نیز مخاطبان می‌توانند با خریداری آلبوم آن را دانلود کنند که این نیز روند نیز تخفیف‌هایی دربردارد تا مخاطبان به خرید قانونی تشویق شوند.
احتمالا فروش آلبوم برایتان بار مالی نخواهد داشت. همانطور که آلبوم دیگر هنرمندان نیز در دنیای امروز سودی برای تولید کنندگان ندارد.
فروش آلبومم مطئنا بازگشت مالی نخواهد داشت. شاید در دنیای امروز برخی بگویند کسی برای دانلود آلبوم پولی پرداخت نمی‌کند. بله درست است. معمولا به محض آنکه آلبومی بیرون می‌آید، به صورت گسترده در فضای مجازی پخش می‌شود و مورد دانلود غیر قانونی و رایگان قرار می‌گیرد اما با این حال ما مسیر تولید و انتشار یک اثر هنری را طی خواهیم کرد، تا فرهنگ‌سازی کنیم. مهم این است که ما آن مسیر درست را پیش گیریم و روال قانونی را پیش روی مردم و مخاطبان قرار دهیم. اینکه من نوعی به عنوان هنرمند از شناسامه دار بودن آثار هنری کشور دم می‌زنم، باید نمودی بیرونی داشته باشد و من نیز به لحاظ وجدانی و اخلاقی کارم را درست انجام داده‌ام.
از بازخوانی و اجرای اثری از زنده‌یاد ناصر چشم‌آذر گفتید. یعنی اثری از ایشان را کاور کرده‌اید؟ چه تعریفی از مقوله کاور ارائه می‌دهید؟
مقوله کاور اگر با دلیل و بر اساس تفکری که پشت آن قرار دارد درست انجام شود و در نهایت اتفاقی نو و ویژه را رقم بزند، نه تنها ایراد ندارد، بلکه اتفاقی خوب است. کاور کردن زمانی دچار اشکال می‌شود که خواننده و دست‌اندرکاران یک اثر برای شهرت و محبوبیت خود به واسطه خواننده مطرح دیگر و اثر او به سراغ این مقوله بروند که اتفاقا همینطور هم هست و متاسفانه بسیاری ازخوانندگان در کاور کردن آثار دیگران صرفا به محبوبیت خودشان می‌اندیشند و چیزی بر اثر اصلی اضافه نمی‌کنند. این روند بسیار غلط است، زیرا اثر بازخوانی شده یک بار توسط خواننده اصلی به بهترین شکل و با کیفیت بهتر تولید و اجرا شده است. در نهایت نیز اثر بازخوانی شده کپی اثر اصلی است و قاعدتا کیفیت پایین‌تری دارد. شخصا چنین روشی را نمی‌پسندم و اگر قرار باشد به بازخوانی یا بازاجرای اثری بپردازم باید برای خودم و مخاطب دلیل متقاعد کننده‌ای داشته باشم. از طرفی یک اثر کاور شده باید با توجه به اثر اصلی، تا آن حد با کیفیت و بی‌نقص باشد که مردم آن را بپذیرند به این دلیل که در ابتدا اثر اصلی را شنیده و دیده و به خاطر سپرده‌اند. در غیر این صورت آن اثر کاور شده از سوی مخاطب پذیرفته نمی‌شود.
با این حساب لزوم بازخوانی قطعه و نماهنگ «عید شما مبارک» برایتان چه بوده است؟
عید امسال با عید سال گذشته متفاوت بود، زیرا طی یک سال گذشته کار و فعالیت هنرمندان و اهالی دیگر مشاغل وضعیت بدی داشت و قاعدتا در چنین شرایطی باید آثاری تولید شوند که شادی مردم و مخاطبان را برانگیزند و ما نیز به همین موضوع توجه داشتیم. موضوع دیگر اینکه اگر قرار بود اثری از آقای چشم‌آذر را به تنهایی بخوانم، هیچوقت چنین کاری نمی‌کردم. به این دلیل که در حال حاضر و در شرایط فعلی به اتفاقات جمعی نیاز بیشتری داریم و این حرکت مفهوم بیشتری دارد. در شرایط فعلی حتی نوع انتخاب عوامل نیز مهم است و من نیز برای انجام اتفاقی جمعی از وجود خوانندگانی چون هوتن جوادی، محمدرضا عیوضی، مسعود خادم، شاهین آرین و علی سفلی بهره بردم. سیدجواد هاشمی هم در نماهنگ ما حضور یافت و خواند تا به مخاطب بگوییم اگر چنین فردی برای نخستین بار در یک اثر شاد حضور یافته دلیلش مخاطب است.
برای تولید و اجرای قطعه زنده‌یاد چشم‌آذر مجوز دریافت کردید؟
اثر مذکور مجوز ارشاد دارد و قبلا نیز اجرا شده، اما برای رعایت مسائل اخلاقی از خانواده زنده یاد چشم‌آذر اجازه گرفتیم و آنها نیز ضمن اجازه اجرا، از این اتفاق بسیار خوشحال شدند. به هرحال یاد کردن از استاد چون زنده‌یاد ناصر چشم آذر در اتفاق و فرمتی نو اتفاق جالبی است و چقدر خوب می‌شود که اگر هر ازگاهی از استادان و پیشکسوتان هنر با باز خوانی و باز اجرای آثارشان قدردانی کنیم.
اغلب خوانندگان پاپ بخصوص آن‌هایی که با چند تهیه‌کننده و کنسرت‌گذار فعال همکاری ندارند از سیاست‌های وزارت ارشاد در زمینه مدیریت حوزه پاپ انتقادهایی را مطرح می‌کنند. شما جزو این دسته از موزیسین‌ها هستید؟
من به جای انتقاد قصد دارم پیشنهاداتی را مطرح کنم. به نظرم وزارت ارشاد برای ضایع نشدن حق خوانندگان و دیگر عوامل موسیقی باید تمهیداتی را به کار گیرد. در کشور استعدادهای بی‌شماری داریم و برای توجه و به کارگیری آنها باید کارهای جدیدی انجام دهیم. زیرا به هرحال حق همه آن‌هاست که در عرصه موسیقی حضور داشته باشند. به نظرم برای به نتیجه رساندن این هدف وزارت ارشاد باید صدور مجوزها را به شرکت‌ها و موسسات فرهنگی هنری مرتبط بسپارد و در مقابل آنها را زیر ذره‌بین قرار دهد. این درست نیست که خوانندگانی را که به تولید و ارائه آثار می‌پردازند زیر ذره بین باشند. شاید بهتر باشد که ارشاد با واگذاری این مسئولیت‌ها بر اساس الگویی مشخص به شرکت‌ها و موسسات، از آنها لیست عملکرد بخواهد.
نتیجه این روند چیست؟
طی این اتفاق وزارت ارشاد می‌تواند برای شرکت‌ها شروطی را در نظر گیرد. مثلا اینکه بگوید شما نمی‌توانید سرمایه و بودجه‌ای بسیار را صرف یک خواننده تازه کار کنید، در عوض مجاز هستید بر تعداد خوانندگان تحت پوشش بیفزایید. این اتفاق علاوه بر کشف استعدادهای جدید باعث خواهد شد آن هزینه کلان که سالانه صرف یک نفر می‌شود به خوانندگان دیگر اختصاص یابد. از طرفی مگر یک موسسه یا شرکت چقدر می‌تواند برای یک خواننده چندین کنسرت در سانس‌های متعدد برگزار کند؟ با این رویه حتی می‌توان بر اساس سهمیه‌بندی‌های مشخص برای تعداد کنسرت‌های هر خواننده، سقف مشخصی قائل شد. مثلا اینکه می‌توان گفت فلان خواننده مجاز است در سال ده سانس کنسرت برگزار کند. نه بیشتر. با وجود چنین قانونی قاعدتا مسئولان شرکت‌ها به این موضوع فکر می‌کند که برگزاری فقط ده سانس کنسرت از یک خواننده برایش صرف ندارد و طبیعتا به سراغ دیگر خوانندگان و کشف استعدادهای جدید خواهد رفت. در این میان از برگزاری کنسرت‌ها و تورهای بسیار از یک خواننده در سال جلوگیری می‌شود و خوانندگان دیگر نیز در این زمینه به حقشان می‌رسند. از طرفی مردم نیز با خوانندگان جدید و آثار جدید مواجه خواهند شد، به علاوه اینکه کنسرت‌ها نیز به لحاظ تماشاچی رونق بیشتری پیدا می‌کنند. این طرح‌ها بی‌شک ایراداتی نیز دارد که با به کار گیری تمهیدات لازم قابل خواهند بود.
به ارائه مجوز به تک‌آهنگ‌ها وعدم توجه به تولیدات آلبوم انتقادهایی مطرح کردید. برای رفع این معضل چه می‌توان کرد؟
به نظرم ارائه مجوز تک‌آهنگ نیز باید از سوی وزارت ارشاد و دفتر موسیقی متوقف شود و در مقابل تولید آلبوم با وضع قوانینی مشخص را به شرکت‌ها و موسسات بسپرند. مثلا اینکه شرکت‌ها موظف شوند در سال تعدادی مشخص آلبوم تولید کنند، تا به این ترتیب آثاری با کیفیت و محتوا و مضمون مشخص در دسترس مخاطبان قرار گیرد. در زمانی نه چندان دور مردم برای خرید آثار هنری ازجمله آلبوم‌های موسیقی به فروشگاه‌های فرهنگی می‌رفتند و حال باید برای خرید آلبوم‌ها به سوپرمارکت‌ها بروند. این تغییرحتی اگر ایرادی نداشته باشد اما آثار تولیدی را از آن حالت هنری خارج کرده است.
عکاس: علیرضا حق‌شناس
