بخشنامه معاونت شهرسازی شهرداری تهران درباره باغات یک خیانت بود/ تعیین تکلیف موضوع در اختیار شورای شهر است

«مهدی عباسی»، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا ضمن انتقاد از صدور بخشنامه اخیر توسط معاونت شهرسازی شهرداری پایتخت درباره موضوع ساخت‌وساز در باغات، اظهار داشت: خوانش‌های متفاوتی در مدیریت شهری تهران درباره مساله باغات وجود دارد و متاسفانه عده‌ای هستند که وجود باغات را معضلی برای شهر می‌دانند، ولی ما معتقدیم که باغات تهران، میراث طبیعی و سرمایه‌های این شهر هستند که حتما باید حفظ شوند. 

وی افزود: تا زمانی که این دو نگاه در مدیریت شهری تهران درباره باغات وجود دارد، هیچ وقت به نظری مشترک در خصوص باغ‌های شهری نخواهیم رسید؛‌ یعنی تا وقتی که عده‌ای به درختان به عنوان دشمن ساخت‌وساز نگاه می‌کنند و باغات و درختان موجود در آنها را مانعی بر سر راه افزایش ساخت‌وساز به حساب آورند، نمی‌توانیم برنامه‌ای مشترک را درباره موضوعات باغات در مدیریت شهری تهران اجرا کنیم. 

باید سواد شهرسازی برخی مدیران شهری تهران افزایش یابد 

عباسی با تاکید بر این که شهرسازی فقط ساختمان‌سازی نیست، گفت: متاسفانه عده‌ای هستند که فقط به منافع سازمانی کوتاه‌مدت خود توجه می‌کنند و از منافع عمومی و بلندمدت غافل می‌شوند. وجود این تفکر در میان برخی مدیران شهری پایتخت باعث می‌شود که عده‌ای فکر کنند منظور از شهرسازی فقط ساختمان‌سازی است، ولی باید سواد شهرسازی و آگاهی این افراد افزایش پیدا کند تا به شهر با تمام مختصات آن توجه کنند و شهرسازی را در پروژه‌های ساختمانی و عمرانی خلاصه نکنند. 

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: شهرسازی واقعی زمانی معنا پیدا می‌کند که به تامین تمام امکانات، رفاهیات، نیازها و سرانه‌های شهر توجه داشته باشیم و براساس استانداردهای جهانی، برخورداری یک شهر از باغات قدیمی و مرغوب جزو بالاترین ارزش‌های زیست‌پذیری آن شهر محسوب می‌شود و حتی بوستان‌های عمومی نیز به اندازه باغات در زیست‌پذیر شدن یک شهر موثر نیستند. 

وی در ادامه اظهار داشت: جلب توجه مدیریت شهری تهران به لزوم حفظ باغات، نیاز به ایجاد درک در بعضی مدیران نسبت به نقش باغات در افزایش کیفیت زندگی شهری دارد و به نظر می‌رسد باید این موضوع را به برخی افراد در مدیریت شهری پایتخت آموزش دهیم و سطح توجه آنها به مساله باغات را بالا ببریم. 

تراکم حق عمومی شهروندان است و باید به صورت عادلانه توزیع شود 

عباسی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با تاکید بر این که توزیع تراکم یکی از روش‌های سیاست‌گذاری در مدیریت شهری است، عنوان کرد: درباره موضوع واگذاری تراکم، اختلاف نظرهای جدی در مدیریت شهری تهران وجود دارد و در برخی موارد شاهد آن هستیم که عدالت در توزیع تراکم بین شهروندان رعایت نمی‌شود؛ زیرا واگذاری تراکم معمولا به افرادی انجام می‌شود که صاحب یک ملک یا زمین هستند و این کار باعث می‌شود که دارایی این افراد چند برابر شود، اما کسانی که ملک یا زمینی ندارند، نه‌ تنها از توزیع تراکم هیچ نفعی نمی‌برند، بلکه آثار مخرب افزایش تراکم در برخی نقاط شهر را نیز متحمل می‌شوند. 

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: تعادل‌بخشی به نحوه توزیع تراکم و عادلانه کردن این روند در مدیریت شهری تهران، موضوعی است که تا کنون نظرهای متفاوتی درباره آن مطرح شده است؛ به نحوی که برخی افراد معتقدند که با دریافت پلکانی عوارض می‌توان این عدالت را برقرار کرد و بعضی دیگر نیز تاکید دارند باید موضوع تراکم پایه در ساختار مدیریت شهری تهران تعریف شود. ولی نکته مهم این است که واگذاری تراکم صرفا حق مالکان زمین‌ها و پلاک‌‌های ثبتی نیست، بلکه تراکم حق عمومی شهر و شهروندان است که باید به صورت عادلانه توزیع شود. 

وی در ادامه گفت: چرا باید شرایطی را فراهم کنیم تا کسی که هیچ زمین یا ملکی ندارد، از یکی از حقوق شهروندی خود به نام تراکم محروم شود؟ به همین دلیل است که معتقدیم حتما باید با ایجاد زیرساخت‌های حقوقی لازم‌ و البته آگاهی‌بخشی به مدیران شهری، روند توزیع عادلانه تراکم بین شهروندان تهران را در پیش بگیریم. 

واگذاری تراکم خاص به باغات شهری نادرست است 

عباسی با تاکید بر نادرست بودن واگذاری تراکم خاص به پلاک‌های ثبتی که به عنوان باغ تعریف می‌شوند، اظهار داشت: مدیران شهری باید به این نکته توجه داشته باشند که واگذاری تراکم و صدور مجوز ساخت‌وساز در باغات، تنها راهکار ایجاد منافع مادی برای مالکان باغات نیست و ما باید زیرساخت‌هایی را ایجاد کنیم که اقتصاد مرتبط با باغات در شهر تهران تعریف شود تا مالکان باغ‌ها فکر نکنند که صرفا با ساخت‌وساز می‌توانند از باغات خود منفعت کسب کنند. 

وی همچنین تصریح کرد: حتی اگر شهرداری بنا داشته باشد که حتما تراکم خاصی را به پلاک‌هایی که تحت عنوان باغ تعریف شده‌اند، اختصاص دهد، آیا الزامی وجود دارد که این تراکم صرفا در همان باغ تعریف شود که قطع درختان را به همراه داشته باشد یا می‌توانیم به این فکر کنیم که بهتر است تراکم مربوطه را به پلاک دیگری اختصاص دهیم و از فرصت TDR (انتقال حقوق توسعه) استفاده کنیم؟ مواردی از این دست نشان می‌دهد که حتما باید نوع نگاه به باغات در بخشی از مدیران شهری تهران تغییر کند. 

بخشنامه معاونت شهرسازی، دروازه دست‌اندازی به باغات را باز می‌کرد

عباسی با تاکید بر این که بخشنامه اخیر معاونت شهرسازی شهرداری تهران درباره باغات یک فاجعه و خیانت بود، گفت: اگر شورای شهر جلوی اجرای این بخشنامه را نمی‌گرفت، دروازه‌ای برای دست‌اندازی به باغات برای کسانی باز می‌شد که می‌خواهند از این مساله سوء استفاده کنند. همچنین اصلا مشخص نبود که چه تعداد از پلاک‌های مربوط به باغات مشمول این بخشنامه می‌شوند و معلوم نبود اساسا پلاک‌هایی که این بخشنامه درباره آنها صدق می‌کرد، صاحب حق هستند یا خیر؟ 

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: استناد برخی مدیران شهرداری برای صدور این بخشنامه، دو برگ کاغذی بود که می‌گفتند دیوان عدالت اداری درباره تبصره ماده ۱۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی صادر کرده است. ولی من شخصا با مسئولان دیوان صحبت کردم و آنها تاکید داشتند که به هیچ وجه نظر یکسانی درباره پرونده‌های مربوط به باغات وجود ندارد، بلکه باغ‌های شهری دارای پرونده‌های متنوع و گونه‌بندی‌های مختلفی هستند که بعضا هیچ شباهتی به یکدیگر ندارند و نمی‌توان یک رأی را به همه باغات تعمیم داد. 

وی در ادامه تاکید کرد: اگر شهرداری تهران می‌خواهد اقدامی را درباره باغات انجام دهد، باید بپذیرد که تعیین تکلیف این موضوع در اختیار شورای شهر است و شهرداری حق ندارد بدون هماهنگی با شورا هیچ بخشنامه یا دستورالعملی را درباره باغات صادر کند. همچنین اعضای محترم شورا نیز باید توجه داشته باشند که وظیفه اصلی آنها در این زمینه، صیانت از باغات و حقوق عمومی شهروندان است. 

لایحه سال گذشته شهرداری تهران در مسیر تخریب باغات بود 

عباسی در پاسخ به این سوال که چرا در دو سال اخیر، شورای ششم و شهرداری تهران بر سر ارائه لایحه یا طرح مشترکی درباره باغات به تفاهم نرسیده‌اند، توضیح داد: لایحه‌ای که شهرداری تهران در سال گذشته درباره باغات به شورا ارائه کرد، در مسیر تخریب باغ‌ها بود و این‌طور نبود که ما لایحه‌ای را در اختیار داشته باشیم که بتوان آن را به صورت جزئی اصلاح کرد و به‌سرعت به تصویب رساند و اگر لایحه شهرداری را تصویب می‌کردیم، فاجعه دیگری رقم می‌خورد. 

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: با توجه به این که شورا از اساس با لایحه شهرداری مخالف بود، رأسا نسبت به تهیه طرحی درباره باغات اقدام کرد. برای تدوین طرح جایگزین نیز از مشارکت گروه‌های نخبگانی، متخصصان و ذی‌نفعان این حوزه بهره گرفته‌ایم و برای این که بتوانیم طرح پخته‌ای را ارائه دهیم که براساس آن باغات شهر تهران هم حفظ شود و هم گسترش پیدا کند، نیاز به زمان کافی داریم و معتقدیم عجله کردن در تدوین این طرح، به آن آسیب می‌زند. 

وی در ادامه خاطرنشان کرد: در حال حاضر شورای شهر تهران به یک طرح ابتدایی درباره باغات رسیده است و جلسات هم‌اندیشی را درباره این طرح با نخبگان، اساتید دانشگاه، دغدغه‌مندان حوزه محیط‌زیست‌ و فعالان صنعت ساختمان برگزار کرده‌ایم. رویکرد ما در طرح مذکور حفظ و گسترش باغات است و در نظر داریم که حتی اگر قرار باشد تراکمی هم به پلاک‌های مربوط به باغات اختصاص دهیم، این فرصت را در پلاک‌های دیگر ایجاد کنیم تا هیچ‌کس اجازه دست‌اندازی به پلاک‌هایی را که به عنوان باغ تعریف می‌شوند، نداشته باشد. 

چرا می‌خواهیم با یک بخشنامه، زمینه تخریب باغات را فراهم کنیم؟ 

عباسی با بیان این که باغات تهران میراث چندصدساله پایتخت هستند که از نظر غنی بودن خاک، گونه‌بندی درختان، کمک به تصفیه هوا و افزایش نفوذ پذیری خاک و تامین منابع آب زیرزمینی و سایر معیارهای اکولوژیکی، بسیار ارزشمند محسوب می‌شوند، عنوان کرد: وقتی باغات تهران و درختان موجود در آنها چنین ارزشی دارند، چطور بعضی افراد به خودشان اجازه می‌دهند که به این درختان به عنوان موانع ساخت‌وساز نگاه کنند و برای حذف آنها برنامه‌ریزی انجام دهند؟ 

عضو شورای شهر تهران تاکید کرد: در حال حاضر کشورهای درجه چندم آفریقایی هم در فکر توسعه فضای سبز و اراضی مشجر در شهرهای خود هستند و مدل‌های توسعه شهری خود را بر این اساس پایه‌گذاری می‌کنند؛ در این شرایط چطور برخی از ما می‌خواهیم با صدور یک بخشنامه، به‌راحتی زمینه تخریب باغات ارزشمند تهران را فراهم کنیم؟ 

حساسیت بالای رهبر انقلاب درباره لزوم حفظ باغات تهران 

عباسی همچنین با تاکید بر توجه ویژه مقام معظم رهبری به لزوم حفظ باغات تهران، گفت: اگر سخنرانی‌ها، تذکرات و مصاحبه‌های مسئولان در دوره‌های مختلف را بررسی کنیم، مشاهده خواهیم کرد که هیچ‌کس در عرصه مدیریتی کشور به اندازه رهبر معظم انقلاب درباره باغات تهران حساسیت به خرج نداده‌اند. بررسی‌های ما نشان می‌دهد که ایشان شخصا به موضوع صدور مجوز ساخت‌وساز در ۶۲ پلاک مربوط به باغات در دوره قبلی شورای شهر تهران ورود کردند و از دستگاه قضایی خواستند که جلوی این اقدام را بگیرد. 

وی در همین راستا بیان کرد: حساسیت رهبر معظم انقلاب به لزوم حفظ و گسترش باغات و فضای سبز در سطح شهر تهران به حدی بالا است که پارک جنگلی شمال پایتخت با دستور شخص رهبری ایجاد شد و برخی اراضی نظامی نیز با دستور ایشان تخلیه شد و در اختیار سازمان بوستان‌های شهرداری قرار گرفت تا جنگل‌کاری‌های شمال شهر در آنها انجام شود. 

یک تفکر پلید به دنبال تخریب باغات تهران است 

عباسی در بخش پایانی صحبت‌های خود خاطرنشان کرد: مردم مطمئن باشند که حتی اگر شورای شهر هم از موضع خود درباره حفظ باغات تهران کوتاه بیاید، هم در عالی‌ترین سطوح حاکمیت اجازه تخریب باغات داده نخواهد شد و هم شهروندان آگاه پایتخت جلوی این کار را خواهند گرفت و نخواهند گذاشت که عده‌ای در مدیریت شهری، زمینه تخریب باغات را فراهم کنند. 

رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر ادامه داد: صیانت از باغات تهران، تکلیف قانونی، شرعی و اخلاقی همه ماست و اگر این باغات تخریب شوند، تشدید آلودگی هوا و سایر آلودگی‌های محیط‌زیستی در سطح شهر تهران، باعث افزایش احتمال ابتلای شهروندان به انواع بیماری‌ها خواهد شد و قطعا وجدان هیچ انسان باشرافتی نمی‌پذیرد که چنین هزینه‌ای را به نسل حال و آینده پایتخت تحمیل کند. 

وی در پایان تصریح کرد: به نظر می‌رسد تفکر پلیدی وجود دارد که به دنبال تخریب باغات تهران است و افرادی که این تفکر را دارند، گاهی اوقات با این عنوان که می‌خواهند یک معضل را برای عموم مردم رفع کنند، به دنبال وضع مقرراتی هستند که صرفا مشکل چند پرونده خاص براساس آن حل می‌شود.