بخشی از مبلغ قراردادهای خرید اتوبوس به صورت غیرنقد توافق شده /فروش املاک یکی از فرصت‌های قانونی شهرداری است

«محمد آخوندی»، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به این سوال که آیا شهرداری بخشی از رقم قراردادهای مربوط به تولید ۲ هزار و ۵۰۰ دستگاه اتوبوس و ۵۰۰ دستگاه مینی‌بوس برای دو سال آینده را به صورت واگذاری املاک به اتوبوس‌سازان داخلی پرداخته است، توضیح داد: بودجه شهرداری تهران به دو بخش منابع نقد و غیرنقد تقسیم می‌شود؛ مهمترین بخش منابع غیرنقد، املاکی است که در اختیار شهرداری قرار دارد و در قرارداد تامین اتوبوس‌ها و مینی‌بوس‌های مورد نیاز برای ناوگان حمل‌ونقل عمومی نیز بخشی از مبلغ قراردادها به صورت غیرنقد توافق شده است؛ یعنی قرار است که شهرداری، برخی املاک خود را به عنوان منبع غیرنقد در اختیار شرکت واحد اتوبوسرانی بگذارد و شرکت واحد این املاک را به طرف‌های قراردادهای مربوطه بدهد. 

وی افزود: تامین بخشی از هزینه‌های پیش‌بینی‌شده در بودجه سالانه با استفاده از منابع غیرنقد، موضوعی است که از گذشته در مدیریت شهری مرسوم بوده است و در بودجه ۱۴۰۲ نیز براساس مصوبات شورای شهر، شهرداری تهران مجاز است که بخشی از منابع خود را از مسیر غیرنقد تامین کند. این مساله با واگذاری املاک توسط شهرداری به اشخاص حقیقی یا حقوقی متفاوت است و به صورت کلی، شهرداری تهران می‌تواند براساس سقفی که شورا در مصوبات بودجه سالانه برایش تعیین می‌کند، بخشی از منابع مالی خود را با استفاده از روش‌های غیرنقد که مهمترین آنها فروش املاک است، تامین کند و از این منابع برای ارائه خدمات گوناگون به شهروندان نظیر نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی بهره ببرد. 

شهرداری در سال ۱۴۰۱ کمتر از نصف مجوز شورا از منابع غیرنقد درآمد داشت 

آخوندی در پاسخ به این سوال که آیا فروش املاک به عنوان یکی از روش‌های تامین منابع غیرنقد به مسئولان شهرداری کمک کرده است که دوره کنونی مدیریت شهری درآمدهای مازاد کسب کنند یا خیر، گفت: با وجود این که در سال ۱۴۰۱ شهرداری تهران توانست ۳۷ درصد مازاد بر بودجه مصوب شورا درآمد کسب کند، اما میزان انجام عملیات غیرنقد توسط شهرداری در سال گذشته، کمتر از سقفی بود که شورا در بودجه پارسال برای مدیریت شهری تعیین کرده بود؛ چراکه براساس مجوز شورا، شهرداری تهران در سال گذشته می‌توانست ۲۰ درصد کل منابع خود را از طریق غیرنقد تامین کند، اما شهرداری در تامین منابع بودجه ۱۴۰۱، کمتر از نصف این میزان عملیات غیرنقد انجام داد. 

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: پایین‌تر بودن میزان انجام عملیات غیرنقد توسط شهرداری تهران نسبت به مجوز صادرشده توسط شورا، یکی از گلایه‌هایی است که برخی اعضای شورای شهر نسبت به عملکرد مالی شهرداری در سال گذشته وارد می‌دانند؛ چراکه عملیات غیرنقد از جمله فروش املاک یک فرصت قانونی است که برای ارائه خدمات بهتر به شهروندان در اختیار شهرداری قرار دارد. البته شهرداری تهران موظف است که فهرست تمام املاک قابل فروش را همراه با لایحه بودجه به شورای شهر ارسال کند و شورا نیز این فهرست را بررسی می‌کند و تنها مجوز فروش املاکی را به شهرداری می‌دهد که امکان کسب درآمدهای پایدار از آنها وجود نداشته باشد و صرفا بتوانند به عنوان یک منبع غیرنقد مورد استفاده قرار گیرند. 

وی در ادامه خاطرنشان کرد: شهرداری تهران نمی‌تواند خارج از مجوزی که در مصوبه بودجه سالانه از طرف شورا دریافت می‌کند، ملکی را به فروش بگذارد و اگر بخواهد چنین کاری انجام دهد، باید مجددا لایحه‌ای را برای فروش آن ملک به شورای شهر ارائه کند و مجوز لازم را از پارلمان شهری پایتخت بگیرد. در چنین شرایطی هم ممکن است نمایندگان مردم در شورای شهر تشخیص بدهند که ملک مورد نظر می‌تواند در آینده برای شهرداری درآمد پایدار ایجاد کند و به همین دلیل، مجوز فروش آن را ندهند. البته اعضای شورا معمولا با فروش املاکی که می‌‌تواند یک منبع غیرنقد محسوب شود و از درآمد حاصل از آن برای تامین زیرساخت‌ها و بهبود وضعیت حمل‌ونقل عمومی استفاده شود، موافقت می‌کنند. 

اجازه نداده‌ایم که شهرداری از فروش املاک برای تامین هزینه‌های جاری استفاده کند 

آخوندی با تاکید بر این که در دوره فعلی شورای شهر تهران تا به حال اجازه داد نشده است که شهرداری از فروش املاک برای تامین هزینه‌های جاری خود استفاده کند، اظهار داشت: شهرداری تهران براساس مصوبات شورا تنها می‌تواند از منابع غیرنقد خود برای تملک دارایی‌های سرمایه‌ای یعنی ایجاد زیرساخت‌ها و تامین سرمایه‌های مفید برای آینده شهر استفاده کند. در واقع از نظر شورا، فروش ملک توسط شهرداری فقط زمانی مجاز است که از درآمد حاصله برای مواردی نظیر احداث خط مترو، خرید اتوبوس، اجرای یک پروژه عمرانی نظیر ساخت یک بزرگراه یا موارد مشابه استفاده شود، چون این موارد باعث توسعه شهر تهران می‌شود و در آینده به عنوان دارایی‌های شهر به حساب می‌آید. 

عضو شورای شهر تهران با بیان این که شهرداری می‌تواند برای تامین هزینه‌های بهبود زیرساخت‌های شهر از فروش املاک بهره ببرد، عنوان کرد: استفاده از منابع غیرنقد، روشی است که در همه دوره‌های شهرداری تهران مرسوم بوده و اتفاقا در این دوره از مدیریت شهری پایتخت، به نسبت کمتر از دوره‌های قبل از این روش برای تامین درآمدهای مورد نیاز استفاده شده است. به همین دلیل هم خزانه‌دار محترم شورای شهر تهران در گزارش خود درباره درآمدهای شهرداری در سال ۱۴۰۱، از مدیریت شهری انتقاد کرد که چرا در سال گذشته به میزانی که شورا مجوز داده بود، از منابع غیرنقد برای تامین درآمدهای مورد نیاز خود استفاده نکرد.  

همراهی دولت با شهرداری به کسب درآمدهای مازاد بر بودجه کمک کرده است 

آخوندی در پاسخ به این سوال که اگر فروش ملک جزو روش‌های اصلی شهرداری برای درآمدزایی محسوب نمی‌شود، پس مدیریت شهری تهران در دوره کنونی چه اقدامی را انجام داده که برخلاف دوره‌های قبل، توانسته است درآمدهای مازاد بر بودجه کسب کند، توضیح داد: در دوره فعلی مدیریت شهری پایتخت، مصوبات مناسب شورا و همچنین همراهی دولت با شهرداری تهران توانسته است به کسب درآمدهای مازاد بر بودجه مصوب توسط شهرداری کمک کند؛ به طور مثال، درباره وصول سهم شهرداری از مالیات بر ارزش افزوده که یکی از حقوق اصلی شهروندان است و شهرداری‌ها باید از دولت مطالبه کنند؛ شهرداری تهران در دوره کنونی بسیار موفق‌تر از دوره قبل عمل کرد. 

رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: در دوره قبل مدیریت شهری به دلیل عدم تعامل مناسب میان دولت و شهرداری یا پیگیری نشدن جدی مساله توسط مدیران شهری، ارقام بسیار پایینی به عنوان سهم شهرداری از مالیات بر ارزش افزوده کسب می‌شد، ولی شهرداری تهران در سال ۱۴۰۱ توانست بیش از دو برابر رقم ۸ هزار میلیارد تومانی مصوب شورا در این زمینه درآمد کسب کند. همچنین در سال ۱۴۰۲، شهرداری تهران برای اولین بار توانست با همکاری دولت، سهم خود از درآمد حاصل از دریافت جرایم رانندگی را وصول کند. همچنین در دوره فعلی، شهرداری سهم خود از مالیات بر سیگار یا برخی مطالباتی که از دستگاه‌های دولتی داشت را به شکل مناسبی وصول کرده و این‌گونه اقدامات نقش مهمی در افزایش درآمدهای شهرداری تهران داشته است. 

وی در پایان تصریح کرد: یکی دیگر از عوامل موثر بر افزایش محسوس درآمدهای شهرداری تهران در دوره کنونی، رشد صدور پروانه ساخت بوده است، به نحوی که در ۱۰ سال قبل از ۱۴۰۱، آمار صدور پروانه در پایتخت روند نزولی داشت، اما در سال گذشته با رشد قابل توجه صدور پروانه ساخت مواجه شدیم که این مساله در کنار سایر روش‌های به‌کارگرفته‌شده برای تامین درآمدهای نقدی، باعث شد که شهرداری بتواند حتی بدون بهره گرفتن کافی از منابع غیرنقد، در سال گذشته درآمد مازاد بر بودجه مصوب داشته باشد و یقینا تا پایان سال ۱۴۰۲ نیز درآمدهای شهرداری از آنچه توسط شورا در بودجه سالانه به تصویب رسیده است، بیشتر خواهد شد.