قائم مقام معاونت اجتماعی قوه قضائیه در گفتوگو با ایلنا:
در جریان هر اعتراض، برای شنیدن صدای معترضان به فوریت مداخله میکنیم/ ضررهای ازدواج دختران در سنین پایین باید برای خانوادهها بازگو شود
به گفته قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه ۱۵۸۶ محله پرخطر و در شرف آلودگی توسط بسیج و ناجا شناسایی شده است که از این تعداد ۴۹۳ محله پاکسازی شدهاند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، "رضا مسعودیفر" قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه معتقد است، در خصوص جلوگیری از ازدواج اجباری دختران باید در زمینه فرهنگی و اجتماعی کار شود و اطلاعرسانی در خصوص عوارض و ضررهایی که ممکن است این نوع ازدواجها از نظر مسائل روحی، جسمی و آسیبهای اجتماعی داشته باشند، باید بازگو شده و خانوادهها از این موارد مطلع شوند و گرنه ما نمیتوانیم با برخورد و مجازات کردن با این موارد برخورد کنیم. وی همچنین درباره اعتراضها میگوید: قرار است گزارش کامل کارشناسی در این خصوص آماده کنیم و به رییس قوه قضاییه ارائه دهیم. ما مرجع برخورد با اعتراضات نیستیم ما در حوزه پیشگیری اقداماتمان را انجام میدهیم. قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه همچنین درباره اقدامات انجام شده در مناطق جرمخیز، سامانه سجام، کارآگاهان خصوصی و پیامک هشدار معاون پیشگیری از وقوع جرم در خصوص تهدید، تشویق، ترغیب و فریب که باعث فرار طفل از خانه یا مدرسه شود نیز توضیحاتی ارائه کرد.
در ادامه مصاحبه خبرگزاری ایلنا با "رضا مسعودیفر" قائم مقام معاونت اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه را میخوانید:
شناسایی ۱۵۸۶ محله پرخطر و در شرف آلودگی توسط بسیج و ناجا
شما از شناسایی ۱۵۰۰ منطقه جرمخیز در کشور خبر داده بودید. در حال حاضر چه اقداماتی در این مناطق برای کاهش و پیشگیری از وقوع جرم انجام شده است؟
در دو موضوع بحث شناسایی مکانهای جرم خیز را در دستور کار خود قرار دادهایم. یکی در مورد خرید و فروش و احیانا تولید مواد مخدر صنعتی بوده است، چراکه بعضا گزارشها حاکی از این است که در برخی از مناطق حاشیهای شهرها که مورد رصد و توجه نیست این اتفاقات میافتد. از همینرو در حوزه مواد مخدر با همکاری خوب سازمان بسیج این مناطق شناسایی و در سامانه بارگذاری شدهاند و به صورت نقطهای در سامانههای ما مشخص هستند.
این مناطقی که شناسایی شدهاند در دستور کار معاونت پیشگیری نیز قرار گرفت همانطور که میدانید ما مرجع مقابله نیستیم و کارهای پیشگیری انجام میدهیم. در جهت از بین بردن فرصتها و سلب موقعیتهای ارتکاب جرم این مناطق را شناسایی کردهایم. طبیعتا اطلاعات این نقاط را در اختیار مراجعی که وظیفه برخورد را برعهده دارند، قرار خواهیم داد. ما به این دستگاهها کمک میکنیم تا موقعیت جرم در این مناطق برهم خورده و اقدامات اجرایی در خصوص آن صورت گیرد. برخی از مکانها که در این مناطق جرمخیز شناسایی شدهاند پلمب شدهاند و برخی دستگیریها در این مناطق اتفاق افتاده است. در مناطق جرمخیز در برخی از استانها مانند سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی شاهد بودیم که اقدامات خوبی بین دادگستری، بسیج و پلیس مبارزه با مواد مخدر در این حوزه انجام شده است.
پاکسازی ۴۹۳ محله پرخطر
۱۵۸۶ محله پرخطر و در شرف آلودگی توسط بسیج و ناجا شناسایی شده است که از این تعداد ۴۹۳ محله پاکسازی شدهاند.
کدام استانها دارای بیشترین محلات آلوده هستند و تاکنون چه تعداد از این مناطق پاکسازی شدهاند؟
۱۵۸۶ محله پرخطر و در شرف آلودگی توسط بسیج و ناجا شناسایی شده است که از این تعداد ۴۹۳ محله پاکسازی شدهاند. همچنین بیشترین محلات آلوده شناسایی شده مربوط به استانهای آذربایجان غربی، البرز، اصفهان، خراسان جنوبی، فارس، مرکزی و کرمانشاه است.
تلاش کردیم تا مجرمان در مناطق پرخطر احساس امنیت نداشته باشند
تلاش کردیم مجرمان در مناطق پرخطر خیلی احساس امنیت نداشته باشند و حواسشان باشد که با استفاده از ابزارهای به کار گرفته شناسایی و دستگیر شده و با آنها برخورد قضایی صورت گیرد.
در خصوص جرائم خشن چه اقداماتی صورت گرفته است؟
دومین محور ما در شناسایی مناطق جرمخیز در خصوص جرائم خشن بود. یعنی ضرب و جرحهایی که در ملاء عام و در برخی از مناطق اتفاق میافتاد. این موضوع در اداره کل امنیتی سابق و اداره پیشگیری معاونت اجتماعی قوه قضاییه انجام شده است. در این خصوص هم به همان صورتی که در خصوص مواد مخدر اقدام کردیم اقدامات انجام شده است. در این مناطق نیز سعی شده است با همکاری پلیس اقدامات پیشگیرانه را انجام دهیم به طور مثال اگر لازم بود در مناطقی از دوربین مداربسته استفاده شود تا امکان رصد وجود داشته باشد از این امکانات استفاده شود. همچنین اگر به پایگاه موقت پلیس نیاز باشد حتما بایدایجاد شود یا اگر نیاز به افزایش گشتهای پلیس است باید این اقدامات انجام شود و ما سعی کردیم با انجام این کارها وضعیت نابهنجار موجود در این مناطق را برهم زده و مجرمان در این مناطق خیلی احساس امنیت نداشته باشند و حواسشان باشد که با استفاده از ابزارهای به کار گرفته شناسایی و دستگیر شده و با آنها برخورد قضایی صورت میگیرد.
پلیس در این خصوص نیز همکاری خوبی با معاونت پیشگیری دارد اما واقعیت این است که یک سری محدودیتهای امکاناتی نیز وجود دارد. ما علاقهمند هستیم در همه مناطق پرخطر از دوربین مداربسته استفاده کنیم تا پلیس بتواند این مناطق را به طور دائم رصد کند و رفتارهای خشن اتفاق نیفتاد یا اینکه بتوانیم در این مناطق پایگاههای موقت یا سیار پلیس را ایجاد کنیم اما به هر حال امکانات نیروی انسانی و امکانت سختافزاری کمی محدود است و ما تلاش می کنیم این امکانات را به مرور انجام دهیم.
حضور ۲۰۰ هزار دیدهبان در سامانه سجام
آیا سامانههای تشکیل شده در معاونت اجتماعی پیشگیری از وقوع جرم با سامانههای پلیس ارتباط دارد؟
بانکهای اطلاعاتی در اختیار ما نیست و ما نیز بعضا از این سامانهها بهرهبردار هستیم به طور مثال بانک اطلاعات مجرمان خاص در اختیار پلیس آگاهی است و ما هم از این سامانهها استفاده میکنیم. همچنین بانک اطلاعاتی سارقان حرفهای هم در اختیار پلیس است و دادستانی کل کشور و بین این سامانهها نیز ارتباط برقرار است و تبادل اطلاعات نیز صورت میگیرد.
ما در معاونت پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه سامانه سجام را داریم که این سامانه منطبق با هدف و ماموریت معاونت که همان پیشگیری از جرم است راهاندازی شده است. در سامانه سجام ما به دنبال اعلام جرم نیستیم و تمایل و خواسته ما این است که مردم در این سامانه در مرحله قبل از وقوع جرم به ما گزارش دهند. یعنی اگر در یک محل و یا منطقهای نشانههایی وجود دارد که نشان میدهد جرمی درصدد وقوع است به ما اعلام کنند تا ما بتوانیم از طریق دستگاههای مربوطه دخالت کرده و از وقوع جرم پیشگیری کنیم. برای ما مهم این است که جرم واقع نشود و اگر جرم واقع شود به ما اعلام کنند و ما به دستگاههای قضایی و انتظامی ارجاع میدهیم اما تا قبل از وقوع جرم تلاش میکنیم از آن جلوگیری کنیم.
در سامانه سجام در سراسر کشور حدود ۲۰۰ هزار نفر دیدهبان پیشگیری داریم که به این افراد آموزشهای مختلف ارائه شده و در تخصصهای مختلف هستهبندی شدهاند این دیدهبانها گزارشهای خوبی را به ما ارائه میدهند. در بحث کرونا این دیدهبانهای پیشگیری به ما کمک کردهاند به ویژه در ماههای اول جاهایی که پروتکلها رعایت نمیشد و یا اگر براساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا باید مکانی تعطیل میشد اما خلاف آن عمل کرده بودند را به ما اعلام میکردند. این گزارشات را ما بلافاصله به وزارت بهداشت و دستگاههای مربوطه منعکس میکردیم تا اگر اقدامی از حیث اقدامات مقابلهای لازم است، انجام شود.
جلساتی را در سال گذشته با حضور معاونان پیشگیری استانهای مختلف که درگیر بحث بحران آب و تنش آبی بودند، داشتیم و گزارشات اولیهای را در این خصوص ارائه کردیم. در حال حاضر نیز درصدد هستیم با دیدگاه علتشناسی گزارش کارشناسی و دقیقی را تهیه کنیم و به مسئولانی که باید تصمیمات لازم را در این زمینه بگیرند، ارائه دهیم.
با توجه به اینکه کشور ما با مشکل آب مواجه است و در ماههای گذشته نیز اعتراضاتی درباره خشک شدن زایندهرود را شاهد بودیم. با توجه به مشکل کمآبی کشور و مشکلات معیشتی و صنفی، ما احتمالا با اعتراضات در آینده هم مواجه خواهیم بود. آیا برنامهای برای پیشگیری از هر نوع اعتراضی دارید و آیا با دستگاههای متخلفی که با نوع عملکردشان منجر به اعتراض مردم میشوند، برخورد میشود؟
موضوعات اعتراضات از سابق در دستور کار ما بوده است و الان هم مورد توجه ما است و قرار است گزارش کامل کارشناسی در این خصوص آماده کنیم و به رییس قوه قضاییه ارائه دهیم. ما مرجع برخورد با اعتراضات نیستیم. ما در حوزه پیشگیری، اقداماتمان را انجام میدهیم. بحث پیشگیری از اعتراضات غیرقانونی با قید غیرقانونی برای ما مهم است و این موضوع بحث ما بود که در دستور کار نیز قرار گرفت. باید در این خصوص علتشناسی صورت میگرفت و ما عمدتا به دنبال مباحث صنفی بودیم. به طور مثال ممکن است یک ادارهای کاری را باید بر طبق وظیفه انجام دهد که این اتفاق نیفتاده است و باعث شده کارکنان آن دستگاه معترض شوند. در بخشهای خصوصی هم به همین صورت است، کارخانهای به موقع حقوق کارگران را پرداخت نمیکند و طبیعتا اعتراضاتی شکل میگیرد و ما این وضعیت را در گذشته نیز شاهد بودهایم. طبیعتا همکاران ما در این جا منتظر نیستند تا جلسهای برگزار شود، بلکه بلافاصله به فوریت دخالت میکنند و در محل حاضر شده و هم صحبتهای معترضان را میشنوند و هم توضیحات مدیریت مجموعه را گوش میدهند و به یک تفاهم و اتفاق نظر میرسند و در یک زمانبندی تکالیفی را مشخص میکنند که انجام شود تا مانع از تکرار این اعتراضات و اعتصابات شود. این اقدامات توسط معاونان پیشگیری و دادستانهای هر منطقه انجام خواهد شد.
مشکلات مربوط به آب طبیعتا یک پیشینه طولانی دارد و اتفاقاتی در طول سالهای مختلف شکل گرفته و نهایتا به این وضعیتی که در حال حاضر داریم، تبدیل شده است. لذا بررسی علل این موضوع به نظر میآید یکی از کارهای بسیار سختی است که باید با دقت کامل انجام شود. ما جلساتی را در سال گذشته با حضور معاونان پیشگیری استانهای مختلف که درگیر بحث بحران آب و تنش آبی بودند، داشتیم و گزارشات اولیهای را در این خصوص ارائه کردیم. در حال حاضر نیز درصدد هستیم با دیدگاه علتشناسی گزارش کارشناسی و دقیقی را تهیه کنیم و به مسئولانی که باید تصمیمات لازم را در این زمینه بگیرند، ارائه دهیم.
باید به فکر ساماندهی مصرف و رفع اشکالات باشیم
یکی از موضوعاتی که ممکن است در آینده با اعتراضاتی از سوی مردم در خصوص آن مواجه باشیم ممکن است موضوع آب باشد. لذا حتما باید به فکر ساماندهی مصرف و رفع اشکالاتی که در زیرساختها وجود دارد، باشیم و اینها طبیعتا در حوزه دستگاههای اجرایی است.
با توجه به بررسیهایی که انجام دادهاید، بیشترین اعتراضات که احتمال دارد در کشور رخ دهد، بیشتر در چه موضوعاتی است؟
آب یکی از موضوعاتی است که ما را با مشکل مواجه خواهد کرد. تغییر اقلیم و کاهش بارندگیها، ما را با مشکلاتی در این زمینه مواجه کرده است، از سوی دیگر آب ماده حیاتی است. همچنین بخش شرب، کشاورزی و صنعت به آب نیاز دارند، بنابراین یکی از موضوعاتی که ممکن است در آینده با اعتراضاتی از سوی مردم در خصوص آن مواجه باشیم، ممکن است موضوع آب باشد. لذا حتما باید به فکر ساماندهی مصرف و رفع اشکالاتی که در زیرساختها وجود دارد، باشیم و اینها طبیعتا در حوزه دستگاههای اجرایی است. ما نیز در جمعبندیهای کارشناسی اگر مواردی مد نظر مان باشد از باب پیگیری و مطالبه از طریق دستگاههایی مانند سازمان بازرسی کل کشور در دستور کار و پیگیری قرار می دهیم. البته ما در این زمینه مکاتباتی نیز داشتهایم به طور مثال در خصوص آب شرب خوزستان ما هم با وزارت نیرو مکاتبه داشتهایم و هم با دستگاههای محلی. دادگستری استان خوزستان نیز در این زمینه بسیار پیگیر بود. آن چه از هشدار دادن، مطالبه کردن، پیگیری کردن و ... وظیفه ما است، آن را به صورت مستمر انجام میدهیم.
توضیح درباره مجازات تهدید، تشویق، ترغیب و فریب منجر به فرار طفل از خانه یا مدرسه
در ماده ۸ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان آمده است هر کسی با تهدید، تشویق، ترغیب و فریب موجب فرار طفل از خانه یا مدرسه شود یا موجبات آن را تسهیل کند مشمول این ماده قانونی خواهد بود. در چنین صورتی این فرد به مجازات درجه ۶ شامل ۲ تا ۸ میلیون تومان جریمه نقدی، ۶ ماه تا دو سال حبس و ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.
پیامکهایی در قالب هشدار از سوی معاونت پیشگیری از وقوع جرم برای مردم ارسال میشود، یکی از این پیامکها در خصوص هشدار به افرادی بود که مانع از تحصیل کودکان و نوجوانان شوند در این خصوص توضیحاتی ارائه میدهید؟
درخصوص تحصیل اطفال و نوجوانان دو قانون مشخص داریم. قانون اول؛ قانون تامین وسایل و امکانات تحصیل اطفال و نوجوانان ایرانی مصوب سال ۱۳۵۳ است. براساس این قانون کودکان و نوجوانان در سن تحصیل باید بدون هیچ گونه مانعی به تحصیل بپردازند و هیچ کسی نمیتواند آنها را از تحصیل بازدارد. در موارد بعدی این قانون نیز به پدر و مادر یا کسی که سرپرست طفل است وظیفه داده که آنها زمینه تعلیمات ابتدایی و راهنمایی را برای کودک خودشان ایجاد کنند و مانع از ترک تحصیل آنها شوند.
قانون دومی که در این زمینه داریم قانون حمایت از اطفال و نوجوانان مصوب سال ۹۹ است. در این قانون نیز دو حالت پیشبینی شده است بخشی از این قانون مربوط به والدین یا هر کسی که مسئول نگهدای، مراقبت و تربیت طفل است اگر موجبات تحصیل طفل را تا پایان دوره متوسطه فراهم نکنند و همچنین اگر پدر و مادر امتناع کنند و یا به هر طریقی از تحصیل او جلوگیری کنند به جزای نقدی درجه ۷ محکوم خواهند شد.
در ادامه این قانون آمده است اگر علیرغم حکم دادگاه در مهلت تعیین شده باز هم از تحصیل کودک امتناع کنند، جریمه پدر و مادر تشدید خواهد شد و به پرداخت جزای نقدی درجه ۶ ( ۲ تا ۸ میلیون تومان) محکوم خواهند شد. ضمانت اجرایی نیز در قانون برای این موارد پیشبینی شده است.
در ماده ۸ قانون حمایت از اطفال و نوجوانان آمده است هر کسی با تهدید، تشویق، ترغیب و فریب موجب فرار طفل از خانه یا مدرسه شود یا موجبات آن را تسهیل کند مشمول این ماده قانونی خواهد بود. در چنین صورتی این فرد به مجازات درجه ۶ شامل ۲ تا ۸ میلیون تومان جریمه نقدی، ۶ ماه تا دو سال حبس و ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم خواهد شد. در صورتی که فرار یا ترک تحصیل اتفاق نیفتد به فرد اخطار داده میشود و اگر این رفتارها ادامه پیدا کند مجازاتهایی را در پی خواهد داشت.
ضررهای ازدواج دختران در سنین پایین برای خانوادهها بازگو شود
برای جلوگیری از ازدواج دختران در سنین پایین باید در زمینه فرهنگی و اجتماعی کار شود و اقداماتی هم در مجموعه ما در این زمینه صورت گرفته است. اطلاعرسانی و آگاهی رساندن در خصوص عوارض و ضررهایی که ممکن است این نوع ازدواجها از نظر مسائل روحی، جسمی، آسیبهای اجتماعی داشته باشند، باید بازگو شود.
یک سری از خانوادهها مجبور میشوند بنا به دلایلی دختران خود را در سنین کم شوهر دهند آیا معاونت پیشگیری از وقوع جرم برای پیشگیری از ازدواج اجباری دختران برنامهای دارد یا خیر؟
درباره این موضوع بیشتر باید در زمینه فرهنگی و اجتماعی کار شود و اقداماتی هم در مجموعه ما در این زمینه صورت گرفته است. اطلاعرسانی و آگاهی رساندن در خصوص عوارض و ضررهایی که ممکن است این نوع ازدواجها از نظر مسائل روحی، جسمی، آسیبهای اجتماعی داشته باشند، باید بازگو شده و خانوادهها از این موارد مطلع شوند و گرنه ما نمیتوانیم با برخورد و مجازات کردن با این موارد برخورد کنیم. ما باید در این زمینه اطلاع رسانی کنیم تا خانوادهها بدانند که چنین ازدواجهایی چه صدماتی از لحاظ روحی، روانی و جسمی و احتماعی برای دختر ایجاد خواهد کرد.
تدوین پیشنویس طرح استفاده از کارآگاهان خصوصی
پیشنویس طرح استفاده از کارآگاهان خصوصی نیز تدوین شده و در معاونت حقوقی قوه در حال بررسی و پیگیری است. در صورتی که به این جمعبندی برسند لازم است در این خصوص لایحهای تنظیم و اقدامات لازم انجام میشود.
یکی از موضوعاتی که در معاونت پیشگیری از وقوع جرم مطرح شده بود بحث کارآگاهان خصوصی بوده است. آیا برنامهای برای راهاندازی کارآگاهان خصوصی وجود دارد؟
ما در خصوص راهاندازی کارآگاهان خصوصی هم از مردم نظرسنجی گرفتیم و عموما موافق بودند. همچنین بررسیهایی در این زمینه خودمان انجام داده ایم. به نظر میآید این موضوع نیاز کشور ما نیز است و به نظر میآید به صورت غیرقانونی این اتفاق در حال رخ دادن است. در حال حاضر نیز مواردی با عناوین پیجویی، کارآگاه خصوصی، مشاورههای پلیسی در فضای مجازی تبلیغ می شود و عدهای از این موضوع سوء استفاده می کنند و بعضا هم وارد حریم خصوصی افراد میشوند لذا ما بر این مبنا گفتیم چنین سازمان و نهادی شاید در کشور ما نیز لازم باشد. با راه اندازی کارآگاهان خصوصی هم می توانیم از تجربه کسانی که در حوزه تحقیق و کشف جرم کار کردهاند در دوران بازنشستگی استفاده کنیم و همچنین مانع از سوءاستفاده افراد سودجو شویم. همچنین می توانیم برخی از پروندهها را برای حل شدن به آنها ارجاع دهیم و یک کار پیشگیری با راهاندازی آن صورت میگرفت و می توانستیم با راه اندازی کارآگاهان خصوصی، با ارجاع موضوعات به این افراد از تشکیل پرونده در مراجع قانونی جلوگیری کنیم.
پیشنویس این طرح نیز تدوین شده و در معاونت حقوقی قوه در حال بررسی و پیگیری است. در صورتی که به این جمعبندی برسند لازم است در این خصوص لایحهای تنظیم و اقدامات لازم انجام شود. در دنیا کارآگاهان خصوصی حداقل سه کار را انجام میدهند. ارائه مشورتها، آموزشها است که این اقدامات در حال حاضر هم میتواند اتفاق بیفتد و نیازی به لایحه ندارد. بخش دیگر آن جمع آوری ادله و شواهد است که نیاز به قانونگذاری دارد یک بخش دیگر نیز ارزش و اعتبار این دلایل است و بخش دیگر عملیات و اقدام است که این دو بخش نیاز به قانونگذاری دارد و باید حتما مجوزهای قانونی برای آن باشد. همچنین ارتباط این دلایل با نهادهای قضایی هم باید در قانون مشخص شود. یعنی باید مشخص شود که قاضی چقدر الزام دارد که دلایلی که توسط کارآگاهان خصوصی جمع شده است را بپذیرد ارزش حقوقی این ادله چیست اینها مشکلاتی است که پیش روی این برنامه قرار دارد و ممکن است کمی هم زمانبر باشد و ما باید برای آن برنامهریزی کنیم.
اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از ورود سلاح در دستور کار استانداران استانهای مرزی است
با توجه به اینکه براساس اعلام پلیس کشفیات قاچاق اسلحه افزایش پیدا کرده است، آیا ما با افزایش قاچاق هم در این زمینه مواجه هستیم و برنامهای برای پیشگیری از ورود سلاح به کشور وجود دارد؟
در برخی از استانها با توجه به ضرورتی که در استانها تشخیص دادهاند اقدامات پیشگیرانه برای ورود سلاح انجام میشود به طور مثال در استان آذربایجان غربی و استانهای مرزی این موارد جز دستور کارشان قرار گرفته است با این رویکرد که اسلحه وارد کشور نشود. بعضا بحثهای امنیتی نیز در این خصوص مطرح است و همکاران ما به دنبال این هستند که اجازه ورود این تجهیزات به داخل کشور داده نشود و اگر احیانا وارد شود هرچه بیشتر کشفیات در این زمینه داشته باشیم قطعا اتفاق خوبی است.
گفتوگو: نجمه رحمتی