برای کاهش فوتی‌های کرونا، شاید مسیرهایی بوده که هرگز امتحان نکردیم/ صحبت از نقاط قوت و ضعف در کنترل اپیدمی فعلا خیلی زود است

«جلیل کوهپایه زاده» رئیس دانشکاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به یک سالگی شیوع ویروس کرونا در کشور بیان کرد: اتفاقاتی که در این یکسال افتاد، تجربه متفاوتی برای همه‌ی دنیا بود و از ابتدای اسفند ماه سال گذشته هم در برخی کشورها شیوع پیدا کرد و بعد از آن هم به یک پاندمی همه‌گیر در سطح جهان تبدیل شد‌.

وی ادامه داد: در این مدت ما اطلاعات ناقصی در رابطه با این ویروس داشتیم، البته ویروسی بود که در سال‌های گذشته هم با اشکال مختلف آن مثل سارس آشنا بودیم، اما کسی فکر نمی‌کرد که ویروس جدید آنقدر بتواند هوشمندانه نوع بشر را تحت تأثیر قرار دهد و در ایران هم ما این تجربه را مثل بقیه کشورها از نو شروع کردیم، ما در اوایل فقط چند تجربه مثل شکل انتقال و کشندگی آن را در دست داشتیم، اما بعد مشخص شد این ویروس بسیار واگیردار است، که دیدیم همه‌ی سنین به خصوص افراد در سنین بالا را درگیر می‌کند.

کوهپایه‌زاده گفت: در ابتدا با وجود همفکری با اساتید دانشگاه، جزو کشورهایی قرار نگرفتیم که کشته و آسیب فراوان دادند، اما در همان حال که بنظر می‌رسید خوب عمل کردیم، نقاط ضعفی هم داشتیم که آن هم به دلیل موقعیتی بود که کشور در تحریم‌ها دچار شده بود و همچنین بخش دیگر به دلیل نادانسته‌های ما در برابر ویروس بود، چون فکر نمی‌کردیم این یک بیماری سندرومیک باشد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران افزود: در ابتدای حضور ویروس ما بیمارستان‌های کوچک را برای مجزا کردن بخش کرونایی مهیا کردیم، ولی وقتی شیوع در جامعه بالا گرفت، متوجه شدیم بیمارستان‌های کوچک جوابگو نیستند، بنابراین بیمارستان‌های بزرگ تخصصی را باید مهیا می‌کردیم، در کنار این، تست روشنی هم برای این بیماری وجود نداشت و زمان زیادی هم می‌برد تا تست‌های تشخیصی را وارد و از آنها بهره‌برداری کنیم که همین باعث شد تا ما در این قضیه ضعف داشته باشیم، چون خودمان صاحب این کیت‌ها و پی‌سی‌آرها نبودیم و به سرعت این توانایی هم در کشور ایجاد شد، همچنین در مرحله بعد داروی موثری برای این بیماری وجود نداشت و داروهای مختلفی تست می‌شد و از طرفی به دلیل محدودیت برای واردات، بعضی داروها که تا حدی این ویروس را کنترل می‌کرد در آخر مجبور به تولید آنها شدیم که به صورت ناخواسته در اثر این محدودیت‌ها به یک خودکفایی در حوزه تولید دارو رسیدیم.

وی ادامه داد: در مرحله‌ی بعد هم صحبت‌ها بر سر این بود که باید هر چه سریع‌تر واکسن تولید شود و جلوی گردش ویروس را بگیرد که در ایران هم خوشبختانه چند شرکت دانش بنیان وارد موضوع شده و با توجه به تجربه‌مان در ساخت واکسن دیگر منتظر ورود واکسن به کشور نشدیم و الان هم مراحل تست انسانی چند واکسن تولیدی در حال انجام است که امیدواریم در تابستان آینده به نتیجه برسد، این یکی از اتفاقاتی بود که ما را در فشار و تحریم به خودکفایی رساند که در کنار آن برای تست پی‌سی‌آر و دارو هم صاحب این فرایند و دانش فنی شدیم.

در مقابله با کرونا، شاید مسیرهایی بوده که هرگز امتحان نکردیم

کوهپایه زاده گفت: البته شاید هنوز هم خیلی زود باشد که بخواهیم در مورد نقاط ضعف و قوتمان صحبت کنیم، چون همه چیز در دنیا نسبی است، به طور مثال الان می‌دانیم که ضعفمان را با چه شاخصه‌هایی ارزیابی کنیم، اما شاید کل راه را اشتباه رفته باشیم، به طور مثال با وجودی که به ما بگویند در وضعیت خوبی هستیم و تعداد مبتلا و فوتی‌های ما در مقایسه با کشورهای دیگری که وضعیت بسیار وحشتناکی دارند، بهتر است، اما بعد متوجه شویم که اصلا راه‌هایی بوده که با اجرای آنها دیگر لزومی نداشته، ما این تعداد فوتی داشته باشیم، یعنی در واقع مسیرهایی بوده که هرگز امتحان نشده است.

وی افزود: در این یکسال با توجه به شیوع کرونا، اتفاقات سختی برای کشور افتاده و توان زیادی از کادر درمان و توان کشور گرفته شده است، در اطراف همه‌ی ما آشنایانی هستند که به ویروس مبتلا شدند و یا جانشان را از دست دادند که این برای ما یک ضایعه بزرگ بود و از طرفی هم آسیب‌های مالی و اقتصادی برای بخش‌های مختلف تولیدی و صنعتی، اداری و کاری در سطح دولتی و خصوصی به وجود آمد، البته منافعی هم داشت به طوری که با آمدن این ویروس در بخش‌های مختلف حوزه سلامت خیلی از خودکفایی‌ها در تکنولوژی ساخت ونتیلاتور و تکنولوژی‌های دیگر تشخیصی و درمانی که قبلا خیلی در آن تجربه کاری نداشتیم و صاحب دانش فنی نبودیم، در این مسیر سرعت پیدا کرد.

در مناطق کم‌برخوردار شاخصه‌های خوبی نداشتیم

کوهپایه زاده در مورد امکانات بیمارستانی در این یک سال، بیان کرد: من فکر می‌کنم، ما در اغلب بیمارستان‌ها همان امکاناتی که در بیمارستان‌های کشورهای پیشرفته در اختیار داشتند را ما هم همراه با دانش فنی آن داشتیم، اما بعضی مناطق و بخش‌هایی از کشور کمبود امکانات تشخیصی و درمانی داشتند، شاخصه‌های ما، شاخص‌های خوبی از آب در نیامد، ولی در مجموع در بیمارستان‌های ارجاعی و مرجع از همه امکانات درمانی و تشخیصی که لازم بود استفاده کردیم، حالا ممکن است در تمام بیمارستان‌ها این امکانات وجود نداشته باشد که طبیعتاً در شهرستان‌های کم برخوردار همه‌ی این امکانات وجود ندارد، ولی به سرعت حداقل امکانات تشخیصی و درمانی مورد نیاز وزارت بهداشت مهیا شد و باید این را هم گفت که خوشبختانه کشور ما با وجود داشتن نظام مراقبت‌های اولیه، این موضوع خیلی خوب گسترش پیدا کرد و توانست، وضعیت سلامت را در بخش بهداشت گارانتی کند و ما یک مقدار گردش ویروس را با داشتن این نظام مراقبت و با وجود طرح‌های مختلف برای مدیریت این بیماری در حوزه بهداشت کم کردیم.

وی افزود: آخرین آن طرح قاسم سلیمانی بود که از اول آذر ماه به شکل محله به محله انجام شد که همکاری گسترده و خوبی در کشور صورت گرفت و باعث کاهش گردش ویروس شد، این یک پیشگیری بود و قرار نیست ما با امکانات درمانی جلوی انتشار ویروس را بگیریم و باید بخش بهداشت‌مان را تقویت کنیم و پیشگیری را اولویت قرار دهیم و توجه داشته باشیم که درمان شفاف و نجات‌بخشی برای این قضیه وجود ندارد و تست‌های pcr و به خصوص رپید بیماری را به صورت کامل نشان نمی‌دهد و حتی واکسن ۱۰۰ درصد موثری هم وجود ندارد که بگوییم آن توزیع شود به صورت کامل این ویروس را ریشه کن می‌کند، بنابراین رمز موفقیت کشورها در مراعات فاصله گذاری اجتماعی و پروتکل‌ها است.

بهتربن راه مقابله با کرونا، بهداشت فردی است

کوهپایه زاده در پاسخ به سوالی در مورد مقایسه‌ی آمار ابتلا و فوتی کادر درمان ایران و کشورهای پیشرفته، گفت: آمار دقیقی از ابتلا و فوتی کادر درمان کشورهای دیگر ندارم، ولی توجه داشته باشید در موج سوم کرونا که درگیری جامعه به ویروس بالا گرفت، ابتلا در بین کادر درمان هم بیشتر از موج یک و دو بود و فوتی‌های زیادی داشتیم و برای همکاران ما در بخش‌های بهداشتی و درمانی همچون کل جامعه ابتلا زیاد شد، ولی در مجموع بخواهیم حساب کنیم، برداشت ما این است که ما جزو کشورهایی بودیم که فوت و یا ابتلای خیلی زیادی از همکاران نظام سلامت را نداشتیم.

فوتی‌های کرونا خسارت سنگینی برای کشور داشت 

وی با اشاره به خسارت‌های مالی و معنوی ویروس در این یک سال، افزود: این ویروس باعث شد تا بیماران مزمن به دلیل ترس از ابتلا یا درگیری بخش‌های بیمارستان به کرونا برای درمان مراجعه نکنند که این موضوع آسیب کمی برای خودشان و نظام سلامت نبود، چون وقتی بیماران به بیمارستان مراجعه نکنند، پس به کجا باید مراجعه کنند که همین باعث شد تا بیماران، با وضع بدتری به ما مراجعه کنند.

کوهپایه زاده ادامه داد: در مورد وضعیت هزینه‌ها، باید یادآور شوم که ما یک هزینه مستقیم بابت تامین لوازم حفاظت فردی، مراقبت‌های پزشکی و داروهای گران و متعدد داشتیم که چون این بیماری سندرومیک است و علائم و درمان‌های مختلف دارد پس آزمایش‌های متعدد، بستری‌های طولانی و به خصوص فوتی‌ها ضرر مالی بسیاری برای کشور داشت، هزینه‌های غیرمستقیم هم باز برای کشور باعث خسارت شد، مثل ابتلاهایی که در پی آن فعالت‌های شغلی برخی دچار مشکل شد و بخش‌هایی از کار افتاد که همه‌ی اینها ضررهای مادی و معنوی برای کشور داشت.

وی در پایان افزود: اما خیرهای بسیاری در این اتفاق نهفته است که احتمالا در آینده خواهیم دید، فعلا فقط بخش‌های منفی آن را درک می‌کنیم و با توجه به تمام اتفاقاتی که در این یک سال افتاد اگر بخواهیم تحلیلی داشته باشیم باید بدانیم آنچه از همه مهم‌تر است تغییر سبک زندگی است که در یک الی دو سال آینده باید رعایت شود.