تولیدکنندگان در آستانه ورشکستگی؛
تیرخلاص بر صنعت پلاستیک؛ از تأمین مالی تا واردات ماشین‌آلات در بن بست
رئیس اتحادیه پلاستیک گفت: مهم‌ترین چالش صنعت پلاستیک در کشور، گرانی مواداولیه و عدم ضمانت بانکی در تامین منابع مالی واحدهای تولیدی است.
اکبر مشهدی‌زاده، رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان مصنوعات پلاستیک در گفتگو با خبرنگار بازرگانی ایلنا، بیان کرد: در حال‌حاضر، این اتحادیه سه هزار و دویست حوزه فعال دارد که بخشی از آن مربوط به واحدهای تولیدی و بخش اعظم آن به واحدهای توزیعی تعلق دارد.
وی ادامه داد: ما در تولید چند دسته داریم که شامل نایلون پلاستیک و مِلامین می‌شود. این روزها به ندرت از مِلامین استفاده می‌شود و بیشتر بر روی پلاستیک و ظروف پلاستیکی تمرکز داریم، بویژه در بخش لوازم یدکی صنعت و صنایع بسته‌بندی.
قطعی مکرر برق؛ چالشی بزرگ برای صنعت پلاستیک
مشهدی‌زاده در پاسخ به این پرسش که عملکرد اعضاء شما در سال ۱۴۰۳ به چه شکل بود، گفت: چند وقت پیش با مراجعه به واحدهای تولیدی، متوجه شدیم که ضایعات تولید در این واحدها انباشته شده است، اما سوال اینجاست که چرا باید برق یک واحد تولیدی در روز سه یا چهار بار قطع شود و ضایعات انباشته شود، ضمن آنکه وزارت نیرو اعلام کرده است، سال آینده نیز قطعی برق ادامه دارد.
وی با بیان اینکه تعداد کارگران در واحدهای صنفی ما بین ۵ تا ۴۰۰ نفر است، افزود: برای راه‌اندازی یک واحد تولیدی کوچک، حداقل به دو میلیارد تومان، سرمایه نیاز است که در صنایع مختلف از جمله لوازم خانگی و پزشکی، بهداشتی و غذایی، بسته‌بندی و خودرو، از پلاستیک استفاده می‌شود.
مشهدی‌زاده با اعلام اینکه امسال صنعت پلاستیک وضعیت خوبی نداشته است، اظهار کرد: متأسفانه، بسیاری از واحدهای تولیدی در حال‌حاضر تنها با ۳۰ تا ۴۰ درصد از ظرفیت خود مشغول فعالیت هستند. طبق برنامه، یک نیروی کار باید ۴۴ ساعت در هفته کار کند، در حالی که وزارت نیرو حداقل ۴۸ ساعت قطعی برق در هفته برای ما اعمال می‌کند.
وی ادامه داد: صنعت پلاستیک، برخلاف سایر صنایع، به قطعی برق بسیار حساس است. در واحدهای تولیدی پلیمر و پلاستیک، قطعی حتی یک‌ساعته برق، نیازمند راه‌اندازی مجدد ماشین‌آلات و فرآیند انتظار حداقل دو ساعته است. به همین دلیل، تولید پس از قطعی برق، اغلب با فرآوری ضایعات آغاز می‌شود.
خودکفایی در تامین مواد اولیه پلاستیک و رونق صادرات
رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان مصنوعات پلاستیک با تاکید بر اینکه ما به هیچ وجه نیازهای داخلی را با محصولات پلاستیکی وارداتی تأمین نمی‌کنیم، گفت: ما درگیر قاچاق نیستیم و مواد اولیه را از منابع داخلی تهیه می‌کنیم. همچنین، می‌توان گفت که مواد ایرانی حتی در زمینه‌های جهانی قابل رقابت هستند.
وی ادامه داد: در مورد صادرات، مشکل خاصی در برگشت ارز و تبادلات مالی نداریم. صادرات ما به اکثر کشورهای همسایه و حتی کشورهای حوزه خلیج فارس و آسیای میانه برقرار است. محصولاتی از جمله فیلم‌ها و کیسه‌های پلاستیکی برای صنایع بسته‌بندی، ظروف خانگی و ظروف صنعتی را به کشورهای مختلف صادر می‌کنیم.
مشهدی‌زاده در ادامه با تشریح عمده‌ترین مشکلات واحدهای تولیدی، اظهار کرد: مشکل ما در سفارش‌ها و برگشت ارز تولیدکنندگان است. برق واحدهای تولیدی با قیمت دلار آزاد محاسبه می‌شود و مواد اولیه نیز به همین شکل محاسبه می‌شود که این امر برای آنها مقرون به صرفه نیست و اکثراً به صورت چمدانی صادرات انجام می‌شود. به طوریکه یک تاجر از آن طرف می‌آید و پول نقد می‌آورد و خریدهایش را انجام می‌دهد و اگر هم برای بعضی از کشورها از طریق سیستم بانکی انجام شود، باید با قیمت ارز رقابتی ارز خود را بفروشند.
بازیافت ضایعات آلایندگی ندارد
رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان پلاستیک با تاکید بر اینکه بازیافت ضایعات پلاستیکی هیچ‌گونه آلایندگی ایجاد نمی‌کند، اظهار کرد: در حال‌حاضر، برخی از ماشین‌آلات مدرن ما قادرند در تولید ظروف غیر مواد غذایی و صنعتی، درصد مشخصی از ضایعات تولید کنند. با این حال، تاکید می‌کنیم که هیچ واحد تولیدی، چه در تهران و چه در سایر شهرستان‌ها، آلایندگی ناشی از مواد اولیه ندارند و نه تنها در محیط فعلی، بلکه در آینده نیز هیچ‌گونه آلودگی ایجاد نخواهند کرد.
وی افزود: همکاران ما به هیچ عنوان مواد آلاینده‌ای در محیط زیست ایجاد نمی‌کنند. تمام چرخه تولید ما از صفر تا صد به گونه‌ای طراحی شده است که بتواند مدیریت شود.
عقب‌ماندگی در تامین ماشین‌آلات تولید داخل
مشهدی‌زاده با بیان اینکه به دلیل مشکلات تحریمی، حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد ماشین‌آلات تولیدی ما از کشور چین وارد می‌شود، افزود: متاسفانه ماشین‌آلات داخلی، ظرفیت کافی برای تامین کامل نیازهای واحدهای تولیدی ندارند و در این زمینه کمی کند عمل کرده‌ایم و باید برای بهبود این وضعیت تلاش بیشتری انجام دهیم.
افزایش بهای مواد اولیه
رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان پلاستیک، با اشاره به پیگیری مداوم خرید مواد اولیه واحدهای تولیدی از بورس کالا، از افزایش ۵۰ درصدی قیمت مواد اولیه از ابتدای سال ۱۴۰۳ خبر داد و اظهار کرد: این افزایش، که بر اساس نرخ‌های هفتگی ارز و نوسانات روزانه بورس کالا تعیین می‌شود، نگرانی‌های جدی را برای تولیدکنندگان بوجود آورده است.
مشهدی‌زاده خاطر نشان کرد: تهیه مواد اولیه با قیمت آزاد و در برخی مواقع بالاتر از قیمت جهانی صورت می‌گیرد. هر چند رقابت در بورس بین ۵ تا ۱۰ درصد است، اما رقابت برای مواد پلیمری گاهی از ۲۰ تا ۳۰ درصد فراتر می‌رود و این مسئله، قراردادهای منعقد شده واحدهای تولیدی در ابتدای سال را با چالش مواجه می‌کند.
در ادامه، رئیس این اتحادیه با اشاره به آمار گمرک مبنی بر ارزآوری ۱۳ میلیارد دلاری صادرات مواد پتروشیمی، گفت: به دلیل خرید چمدانی تجار خارجی و محدودیت‌های انتقال وجه از طریق سیستم بانکی بین‌المللی، آمار دقیقی از صادرات صنایع پایین‌دستی در دسترس نیست.
ضرورت حمایت از تولیدکنندگان برای رقابت در بازارهای جهانی
رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان پلاستیک با تأکید بر اهمیت حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، به دو نمایشگاه مهم پلاستیک و ماشین‌آلات در چین و نمایشگاه (K) آلمان اشاره کرد و حضور در این نمایشگاه‌ها را برای پیشرفت صنعت پلاستیک ایران ضروری دانست.
وی در ادامه، ضمن ابراز تاسف از کاهش توان رقابتی ایران نسبت به ترکیه در سال‌های اخیر، علت این عقب‌گرد را گرانی مواد اولیه، ماشین‌آلات و ارز و همچنین مشکلات نقدینگی واحدهای تولیدی عنوان کرد و تأکید کرد: اگر امکانات لازم در اختیار واحدهای تولیدی قرار گیرد، ایران همچنان می‌تواند در بازار جهانی رقابت کند، حتی در شرایط تحریمی.
نمره منفی واحدهای تولیدی به بانکها
رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان پلاستیک، با انتقاد از رویه بانکها در حمایت از واحدهای تولیدی، بر مشکل نقدینگی واحدهای تولیدی تاکید کرد و گفت: متاسفانه واحدهای تولیدی در سطح جهانی با مشکل نقدینگی دست و پنجه نرم می‌کنند و این چالش برای آنها همیشگی است اما در کشورهای دیگر، بانکها از تولید حمایت می‌کنند چرا که هر درآمدی که کسب می‌کنند، مجدداً به چرخه تولید بازمی‌گردد.
وی با اشاره به سخت‌گیری بانکها در ارائه تسهیلات، افزود: به عنوان مثال، بانکها برای اعطای وام، از واحدهای تولیدی حمایت می‌کنند که وثیقه‌ای به میزان دو برابر مبلغ وام ارائه دهند. به این ترتیب، اگر یک واحد تولیدی ۲۰ میلیارد تومان وام بخواهد، باید وثیقه‌ای به همان مقدار فراهم کند، می‌گویند که تا دو برابر میانگین مانده حساب به شما وام می‌دهیم.
رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان پلاستیک، این شرایط را چالشی جدی برای واحدهای تولیدی دانست و با تاکید بر نیاز واحدهای تولیدی به سرمایه و حمایت برای تأمین نیازها و توسعه ماشین‌آلات، اظهار کرد: الزام بر ارائه وثیقه‌ای به مقدار دو برابر مبلغ وام واقعاً چالش‌برانگیز است. اگر مقداری از وام‌هایی که به فروشگاه‌های توزیعی و زنجیره‌ای داده می‌شود به چرخه تولید بازگردانده شود، واحدهای تولیدی می‌توانند با جدیت بیشتری به تولید بپردازند.
وی با اشاره به لزوم تمرکز مدیران واحدهای تولیدی بر تولید کالاهای با بهره‌وری و صادرات‌محور، گفت: در حال حاضر، ذهن اکثر مدیران بیشتر معطوف به پرداخت بدهی‌ها و حل مشکلات مالی، مالیاتی و سامانه‌های گوناگون است و این فشار روانی باعث می‌شود که از رقبای خارجی عقب بمانیم.
رئیس اتحادیه صنف تولیدکنندگان پلاستیک به وضعیت صادرات محصولات در شرایط فعلی پرداخت و گفت: در حالی که محصولات ما گاه به خارج از کشور صادر می‌شود، اما این موضوع ارتباطی با بهینه‌سازی تولید ندارد.
وی به مثالی اشاره کرد و گفت: اگر یک واحد تولیدی میلیاردها تومان وام بگیرد، معمولاً ملزم است که پنج بار به سامانه‌های مختلف گزارش دهد اما در شرایطی که ما به عنوان تولیدکنندگان به دنبال تأمین مواد اولیه هستیم، بسیاری از بانکها از اعطای وام به ما خودداری می‌کنند و این خود یک چالش بزرگ محسوب می‌شود. این اوضاع نشان‌دهنده نیاز مبرم به تسهیل فرآیندهای مالی و کاهش کنترل‌های غیرضروری برای حمایت از تولیدکنندگان و رونق تولید در کشور است.
تولیدکنندگان در باتلاق وام؛ بانکها ناجی یا مانع؟
مشهدی‌زاده با اشاره به تفاوت‌های موجود در دسترسی به تسهیلات بانکی، افزود: شاید این روزها صنایع بزرگ دولتی و نیمه دولتی با مشکل دریافت وام مواجه نباشند، اما مشکلات واحدهای کوچک‌تر بسیار جدی است و ۹۰ تا ۹۵ درصد از صنایع ما شامل کارگاه‌های کوچکی است که برای تأمین حقوق کارگران و هزینه‌های جاری مجبور هستند حتی خانه و خودروی سواری خود را به فروش برسانند تا منابع مالی واحدهای تولیدی تامین شود.
رئیس این اتحادیه با انتقاد از رویه فعلی بانکها، خواستار تغییر در این رویکرد شد و گفت: باید به بانکها اجازه دهیم که بر اساس اعتبار واحدهای تولیدی سرمایه‌گذاری کنند، نه اینکه علاوه بر وثیقه‌های ملکی، الزامات دیگری را نیز تحمیل کنند. در صورت بهبود این شرایط، ما قادر خواهیم بود در بازارهای جهانی با کشورهای همسایه به رقابت بپردازیم.
رفع تحریم‌ها؛ دریچه‌ای به سوی رونق تولید
مشهدی‌زاده با اشاره به تأثیر رفع تحریم‌ها و لزوم همکاری‌های بین‌دستگاهی، ادامه داد: در صورت رفع تحریم‌ها، امکان راه‌اندازی واحدهای تولیدی بیشتری فراهم می‌شود و با تنوع در تولید، می‌توانیم نیازهای خود را تأمین کنیم و در حال حاضر، همکاری نزدیک میان گمرک و بانک مرکزی برای تسهیل امور واحدهای تولیدی ضروری است.
رئیس اتحادیه در پایان با تأکید بر اهمیت ارتقاء سطح کیفی تولید و مدیریت صحیح، گفت: باید شرایطی فراهم شود که واحدهای تولیدی با حداقل تجهیزات و ماشین‌آلات، توانایی رقابت در بازارهای جهانی را داشته باشند. اما متأسفانه، برخی از مدیران جدیدی که وارد مدیریت صنعت شده‌اند، فاقد تجربیات و دانش لازم برای مدیریت هستند و این امر باعث کندی در روند پیشرفت صنعت می‌شود. امیدواریم با همکاری بیشتر بین دستگاه‌های مختلف، بتوانیم وضعیت فعلی را بهبود بخشیم.
