ایلنا بررسی می‌کند؛
وعده تسهیلات کشاورزان را راضی نمی‌کند/ کشاورزان بر اساس عرضه و تقاضا کشت می‌کنند
بی اعتمادی به برخی سیاست‌های دولتی باعث می‌شود کشاورزان در برابر طرح‌های اجرا شده مقاومت کنند، ولو اینکه به آنها وعده تسهیلات ارزان قیمت بدهند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، با تشدید تحریم‌ها که از طرفی بر تهیه مواد اولیه تولید تاثیر گذاشته و از طرف دیگر صادرات محصولات را تحت‌اشعاع قرار داده است، بخش کشاورزی بیش از پیش در ایران مورد توجه قرار گرفته است. آمار‌ها نشان می‌دهد در یکی دو سال اخیر سهم بخش کشاورزی از اشتغال افزایش یافته که این مهم هم به دلیل شرایط خاصی که در آن وجود داریم، محقق شده است و هم به این دلیل شاهد افزایش اشتغال در بخش کشاورزی بوده‌ایم که طرح‌هایی در زمینه حمایت از کشاورزان اجرا شده است.
هر چند طرح اشتغال روستاییان و عشایر کمتر مرتبط به بخش کشاورزی و بیشتر مربوط به دیگر فرصت‌های شغلی در روستا‌هاست، اما به صورت ویژه طرح‌هایی هم در راستای حمایت از کشاورزی اجرا شده است. یکی از موارد مهمی که در این زمینه مورد توجه قرار گرفته این است که حمایت از کشاورزی و کشاورزان صرفا محدود به پرداخت وام نشود. واقعیت این است که طرح‌هایی کارآفرینی که تنها مبتنی بر پرداخت تسهیلات بوده است، حاصل خوبی نداشته و باید گفت بسیاری از این طرح‌ها شکست خورده بوده و باعث هدررفت منابع شده‌اند. این اشکال وجود دارد که وام اعطایی در جایی به غیر از آنچه برای آن تسهیلات می‌دهند خرج شود و در موارد زیادی اینطور بوده است که افراد وام اشتغال گرفته، راه به جایی نبرده‌اند و تنها بدهکار شده‌اند. بر این اساس است که در سال‌های اخیر تلاش شده طرح‌های کارآفرینی فقط مبتنی بر اعطای تسهیلات نباشد. طرح تولید مبتنی بر قرارداد یکی از این طرح‌هاست که در حوزه کشاورزی اجرا می‌شود.
طرح تولید مبتنی بر قرارداد
اغلب وام‌هایی که در سال‌های اخیر به کشاورزان پرداخت شده، وام‌های جبرانی بوده است، به این معنی که کشاورزان به دنبال خشکسالی، سیل و دیگر اتفاقات طبیعی خسارت دیده و دولت اعلام کرده که وام بلاعوض یا قرض‌الحسنه اعطا می‌کند. همانطور که عنوان شده این وام‌ها جبرانی هستند، حال آنکه اگر به فکر توسعه کشاورزی هستیم باید وام‌های دیگری هم به کشاورزان داد، البته با همان شرطی که ذکر شد: وام دادن نباید کشاورزان را بدهکار کند.
اجرای هر طرحی در حوزه کشاورزی ولو اینکه در این طرح اعطای تسهیلات لحاظ شده باشد باید با توجه به منفعت کشاورز صورت گیرد. در غیر این صورت یا کشاورز استقبالی از طرح نمی‌کند یا اگر استقبال کند شکست می‌خورد و کار را ادامه نمی‌دهد
چهارم اسفند امسال رضا تازیکی (مدیر اجرایی طرح ملی تکاپو) گفت: با اجرای طرح تولید مبتنی بر قرارداد، بیش از ۱۰۰ هزار کشاورز تحت پوشش قرار گرفته و زمینه اشتغال به کار ۱۵۰۰ فارغ‌التحصیل کشاورزی فراهم می‌شود.
او با تشریح جزییات طرح تولید مبتنی بر قرارداد عنوان کرد: تمام اجزای این طرح به طور کامل دیده شده تا طرح انحراف نداشته باشد و تسهیلات در آن به درستی هزینه شود.
تازیکی ادامه داد: با توجه به اینکه پرداخت تسهیلات بانکی در گذشته دچار انحراف زیادی می‌شد لذا طرح تولید مبتنی بر قرارداد را در دستور کار قرار دادیم که در قالب این طرح، تسهیلات به تولیدکننده یا کشاورز پرداخت نمی‌شود بلکه این تسهیلات نزد بانک می‌ماند و زمانی که کشاورز در قبال قرارداد با تولیدکننده، محصول خود را به شرکت تحویل داد با مراجعه به بانک پول خود را به شکل نقدی دریافت می‌کند.
مدیر طرح ملی توسعه کسب و کار و اشتغال پایدار (تکاپو) با بیان اینکه در طرح تولید مبتنی بر قرارداد قیمت محصولات خریداری شده از کشاورز بالاتر از نرخ روز بازار است، اظهار کرد: در طرح تولید مبتنی بر قرارداد تاکنون ۱۰ هزار کشاورز تحت پوشش قرار گرفته‌اند و تلاش شده تا در این طرح علاوه بر ارتقای بهره‌وری محصول، فروش محصول نیز تضمین شود و درآمد کشاورزان نیز از محل بهره‌وری افزایش یابد.
کشاورزان استقبال نمی‌کنند
قاسم سوخته‌سرایی (رئیس نظام صنفی کشاورزی استان گلستان) در گفتگو با ایلنا، درباره طرح تولید مبتنی بر قرارداد می‌گوید: به دو دلیل کشاورزان از طرح تولید مبتنی بر قرارداد استقبال نمی‌کنند. دلیل اول این است که کشاورزان اعتماد خود را به طرح‌های وزارت کشاورزی از دست داده‌اند و دلیل دوم این است که معمولا در اجرای طرح‌ها اهدافی دنبال می‌شود که لزوما به نفع کشاورزان نیست.
او عنوان می‌کند: در مورد طرح تولید مبتنی بر قرارداد باید عنوان کرد وقتی کشاورزان مجبور به کاشت یک محصول شوند، معمولا در برابر چنین طرحی مقاومت می‌کنند. کشاورزان همچنان بر اساس نیاز‌های بازار به کشت می‌پردازند، یعنی اینکه محاسبه می‌کنند که چه محصولی مشتری دارد و قیمت فروشش آیا به صرفه است یا نه و همان محصول را می‌کارند.
رئیس نظام صنفی کشاورزی استان گلستان درباره اینکه در سال‌های اخیر بار‌ها شاهد اجرای طرح‌هایی بوده‌ایم که الگوی کشت بدون توجه به سود و زیان کشاورزان تهیه شده است، می‌گوید: اینکه سود و زیان کشاورز لحاظ نشود باعث شکست طرح‌ها می‌شود. ما در سال‌های اخیر شاهد اجرای طرح‌هایی بوده‌ایم که شکست خورده است. برای مثال در سطح کلان برنامه‌ریزی شده است که تولید گیاهان دارویی افزایش یابد یا کشت گلخانه‌ای ترویج شده است. شاهد بوده‌ایم که محصولاتی تولید شده که مشتری نداشته یا خواسته‌اند به قیمتی محصولات را خریداری کنند که برای کشاورزان به صرفه نیست.
او تصریح می‌کند: اینجا یک مشکل عمده برای کشاورزان پیش می‌آید. کشاورز به وعده‌های داده شده توجه کرده و محصولی را تولید کرده که روی دستش مانده است، حال آنکه اگر به صورت سنتی و با تصمیم شخصی چیزی کشت می‌کرد مشتری پیدا می‌شد و او می‌توانست به هر حال منتفع شود.
با اجرای طرح تولید مبتنی بر قرارداد، بیش از ۱۰۰ هزار کشاورز تحت پوشش قرار گرفته و زمینه اشتغال به کار ۱۵۰۰ فارغ‌التحصیل کشاورزی فراهم می‌شود
سوخته‌سرایی تاکید می‌کند: اجرای هر طرحی در حوزه کشاورزی ولو اینکه در این طرح اعطای تسهیلات لحاظ شده باشد باید با توجه به منفعت کشاورز صورت گیرد. در غیر این صورت یا کشاورز استقبالی از طرح نمی‌کند یا اگر استقبال کند شکست می‌خورد و کار را ادامه نمی‌دهد.
کشاورزان و الگوی کشت
کشاورزی به واسطه تولید محصولات استراتژیک اهمیت زیادی دارد. تولید چنین محصولاتی اولویت بسیاری از دولت‌هاست، یعنی اینکه دولت‌های مختلف تلاش می‌کنند در زمینه تولید محصولاتی از جمله گندم و شکر خودکفا شوند تا امنیت غذایی مردم خود را تامین کنند. بر همین اساس است که در سطح کلان برنامه‌ریزی‌هایی در راستای تولید این محصولات صورت می‌گیرد. با این همه نمی‌توان کشاورزی را که معیشتش بسته به کشتش است مجبور کرد فلان محصول را بکارد و او را از کاشت بهمان محصول باز داشت. عمدتا دولت‌ها سیاست‌های تشویقی در نظر می‌گیرند تا برای مثال کشاورزان ترغیب به کاشت محصول مورد نظر شوند. خرید تضمینی محصولات شناخته‌شده‌ترین سیاست تشویقی در زمینه اصلاح الگوی کشت است، اما در سال‌های اخیر این سیاست با مشکلاتی رو‌به‌رو بوده است. نه تنها در زمینه تولید گندم که کمابیش شناخته شده‌ترین محصول استراتژیک است که در مورد دیگر محصولات استراتژیک و همچنین برخی از محصولات که ایران در تولید آن مزیت نسبی دارد، سعی شده سیاست‌های تشویقی لحاظ شود. نصفه نیمه اجرا شدن این سیاست‌ها و خلف وعده در زمینه خرید محصولات منجر به بی اعتمادی کشاورزان شده است و همین مساله اصلاح الگوی کشت را زیر سوال برده است. طرح تولید مبتنی بر قرارداد یکی از سیاست‌هایی است که می‌توان آن را از جهتی فعالیتی در راستای اصلاح الگوی کشت دانست، اما تا مشکلات در این زمینه حل نشود کشاورزان استقبال چندانی از آن نمی‌کنند.
