مویه بر خرابه‌های سیل/ کمک کنید کشاورزان دوباره کشاورزی کنند

 به گزارش خبرنگار ایلنا، مدتی است ماه‌های مختلف سال را با حوادث تلخی به یاد می‌آوریم که خسارت‌های جانی و مالی هنگفت روی دست ما گذاشته‌اند. گاهی این حوادث درهم می‌تنند و کشور را در وضعیت قرمز قرار می‌دهند، آنقدر که آدم سردرگم می‌ماند برای کدام عزا، زاری کند. نیمه دوم دی امسال روز‌های سختی بر ایرانیان گذشت؛ ایرانیانی که هنوز از حوادثی مانند سیل خوزستان و گلستان و زلزله کرمانشاه غصه‌دار بودند به یکباره خبرداد شدند که سیلابی شدید بخش‌هایی از استان سیستان و بلوچستان را درنوردیده؛ سیلابی که چند شهرستان این استان را درگیر کرد، سیل راه ارتباطی بیش از ۵۰۰ روستا را بست و مردمی را که خانه‌هاشان زیر آب رفته بود، مجبور کرد ساعت‌ها بالای درختان زندگی کنند تا از سیل خانه‌برانداز جان سالم به در ببرند.

سیل موقع بدی آمد. یک ماه دیگر می‌خواستیم محصولات‌مان را برداشت کنیم. سیل همه چیز را نابود کرده است. باغ‌های موز، جالیز‌های هندوانه و گوجه‌فرنگی همه با آب صاف شده‌اند. هیچ چیز برای برداشت وجود ندارد.

کشاورزانی که دار و ندارشان را از دست دادند

باید کشاورز باشی تا بفهمی سیل چه بلایی سر کشاورزان سیستان و بلوچستان آورده است. حتی این جمله که سیل تمامی دارایی کشاورزان شهرستان‌هایی مانند چابهار را نابود کرده، توصیف دقیقی نیست. باید گفت سیل دار و ندار کشاورزان سیستان و بلوچستان را با خود برده است. حدود ۱۰ روز بعد از آغاز بارش‌های سیل‌آسا، برآورد‌هایی از خسارت‌های وارد شده به بخش کشاورزی صورت گرفته است. غلام حیدر زورقی (رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان سیستان و بلوچستان) می‌گوید: براساس آخرین برآورد‌های کارشناسان، بارش اخیر باران در حوزه کشاورزی جنوب استان سیستان و بلوچستان ۷۴۶ میلیارد تومان خسارات بر جا گذاشته که بیشترین آن در بخش اراضی کشاورزی بوده که ۲۱۱ میلیارد تومان خسارت را به خود اختصاص داده است. سیل اخیر به ۲۵ هزار و ۶۴۵ هکتار از اراضی زراعی، هزار و ۴۶۸ حلقه چاه و چاهک، ۱۶۲ باب استخر، شش واحد مرغداری، ۵۴۰ رشته قنات، ۶۲۰ کلونی زنبور عسل و ... خسارت زده است.

شاید این گفته‌ها بتواند تصویری کلی از خسارات سیل به ما بدهد، هرچند وقتی با کشاورزان مناطق سیل‌زده حرف می‌زنیم، آنها می‌گویند: نمی‌توان ارزیابی دقیقی داشت، ما فقط می‌دانیم که در بخش‌هایی از استان مانند چابهار کل کشاورزی نابود شده است.

الله بخش جدگال (دبیر نظام صنفی کشاورزی چابهار) به ایلنا می‌گوید: سیل موقع بدی آمد. یک ماه دیگر می‌خواستیم محصولات‌مان را برداشت کنیم. سیل همه چیز را نابود کرده است. باغ‌های موز، جالیز‌های هندوانه و گوجه فرنگی همه با آب صاف شده‌اند. هیچ چیز برای برداشت وجود ندارد.

او ادامه می‌دهد: کشاورزان در چابهار در شرایط معمولی و وقتی می‌توانند محصولات‌شان را برداشت کنند درآمدی بخور و نمیر دارند. با سیلی که همه چیز را روفته و برده، وضعیت خانواده‌ها از این پس بسیار سخت می‌شود. کشاورزی را می‌شناسم که ۶۰ میلیون وام گرفته تا کشت کند. سیل همه محصولاتش را نابود کرده و او حالا به نان شبش محتاج است، چه برسد که بخواهد اقساط وامش را بدهد.

از دبیر نظام صنفی کشاورزی چابهار می‌پرسیم درخواست کشاورزان چیست؟ او می‌گوید: سیل چاه‌ها را تخریب کرده و لازم است آنها را برای استفاده مجدد لایروبی کنیم. انتظار داریم این کار‌ها انجام شود. در وهله دیگر لازم است به کشاورزان کمک‌های بلاعوض شود تا آنها بتوانند دوباره کار و بار خود را از سر بگیرند. وام‌های بلاعوض باید پرداخت و بازپرداخت وام‌های دریافتی باید برای مدتی متوقف شود.

جدگال همچنین درباره عملکرد بیمه‌ها در جبران خسارت سیل می‌گوید: در سیستان و بلوچستان درصد کمی بیمه هستند، هرچند همان‌هایی هم که بیمه هستند می‌گویند در گذشته وقتی حوادث طبیعی به محصولات آنها لطمه زده، نتوانسته‌اند به صورت کامل و به موقع خسارت دریافت کنند.

ارزیابی خسارت با همکاری نمایندگان کشاورزان

شاید اگر سیل سیستان و بلوچستان هم اتفاق نمی‌افتاد، باید امسال را سال سیل می‌نامیدیم؛ سالی که با بارش‌های بی‌سابقه آغاز شد و در روز‌های اول سال بیش از ۲۰ استان را درگیر سیل کرد. تصاویر خانه‌ها زیر آب رفته، وسایل خانه و حتی ماشین‌هایی که روی آب بودند و سیل‌زدگانی که با صدایی لرزان از آنچه بر آنها می‌گذشت می‌گفتند، هنوز از یاد نرفته است. سیل ابتدای امسال در چندین استان به ویژه لرستان، گلستان و خوزستان خسارت‌های جبران‌ناپذیری به بخش کشاورزی وارد کرد؛ خسارت‌هایی که به‌رغم اینکه مسئولان می‌گویند با تخصیص اعتباراتی آن را جبران کرده‌اند، اما هنوز تبعاتش باقی است. کشاورزان در استان‌های مختلف کشور می‌گویند یا خسارتی دریافت نکرده یا بسیار کمتر از آنچه خسارت دیده‌اند، جبران خسارت شده است. آیا این اتفاق قرار است در مورد سیستان و بلوچستانی که عنوان می‌شود بیش از ۵۱ درصد ساکنان آن روستایی هستند و کار اکثر آنها هم کشاورزی است، تکرار شود؟

محمد بازرگان (مشاور نظام صنفی کشاورزی کشور) به ایلنا می‌گوید: اینکه میزان خسارت سیل به کشاورزان چقدر بوده باید با ارزیابی‌های دقیق مشخص شود. آنچه می‌دانیم این است که کشاورزان در سیستان و بلوچستان به شدت خسارت دیده‌اند. باید ابتدا ارزیابی دقیقی از خسارت‌های سیل صورت گیرد و در مرحله بعد باید ساز‌و‌کار‌هایی برای جبران خسارت در نظر گرفت. در این بین آنچه مهم است این است که حتما باید نمایندگان صنفی کشاورزان در کارگرو‌ه‌های ارزیابی خسارت سیل حضور داشته باشند.

او با اشاره به خسارت کشاورزان از سیل ابتدای امسال در استان‌های مختلف کشور، عنوان می‌کند: خسارت کشاورزان آنطور که باید و شاید در استان‌هایی مانند لرستان، خوزستان، کرمانشاه، کردستان و ... جبران نشده است. در مواردی حتی شاهد سوءاستفاده‌هایی در زمینه دریافت خسارت سیل بودیم، یعنی اینکه اعتبار در نظر گرفته شده به جای اینکه به کشاورزان خسارت دیده تعلق گیرد، به افراد دیگری پرداخت شده و در مقابل کشاورزان آسیب‌دیده از حمایت محروم شده‌اند.

براساس آخرین برآورد‌های کارشناسان، بارش اخیر باران در حوزه کشاورزی جنوب استان سیستان و بلوچستان ۷۴۶ میلیارد تومان خسارات بر جا گذاشته که بیشترین آن در بخش اراضی کشاورزی بوده که ۲۱۱ میلیارد تومان خسارت را به خود اختصاص داده است. سیل اخیر به ۲۵ هزار و ۶۴۵ هکتار از اراضی زراعی، هزار و ۴۶۸ حلقه چاه و چاهک، ۱۶۲ باب استخر، شش واحد مرغداری، ۵۴۰ رشته قنات، ۶۲۰ کلونی زنبور عسل و ... خسارت زده است.

مشاور نظام صنفی کشاورزی کشور تصریح می‌کند: بخش مهمی از این مشکل ناشی از دخالت ندادن انجمن‌های صنفی کشاورزان در ارزیابی و جبران خسارت بوده است. امروز با کمک فناوری‌های نوین مانند جی پی اس ما دقیقا می‌دانیم که یک کشاورز چقدر زمین دارد، چقدر کشت کرده، چه محصولی کاشته و چقدر خسارت دیده است. در واقع راه بر سوءاستفاده بسته است و می‌توان دقیقا ارزیابی خسارت داشت و خسارت را به صورت واقعی جبران کرد. امیدواریم این اتفاق در مورد کشاورزان سیستان و بلوچستان رخ دهد.

تداوم کمک‌رسانی به سیستان و بلوچستان

در روز‌های گذشته و به مدد اطلاع‌رسانی کاربران شبکه‌های اجتماعی و همچنین کنش‌مندی آنها برای حمایت از مردم گرفتار در سیل، کمک‌های زیادی به مردم سیل‌زده شد. پویش‌های مردمی به کمک سازمان‌های حمایتی توانستند اقلام اولیه برای سیل‌زدگان فراهم کنند. تجربه می‌گوید که پویش‌های ایجاد شده برای کمک‌رسانی در ایران معمولا عمر کوتاهی دارند. بعد از وقوع زلزله، سیل و موارد دیگر شاهد موج کمک‌رسانی هستیم، اما چند روز که می‌گذرد دیگر خبری از جنب و جوش‌های روز‌های اولیه نیست. خسارت‌های وارده به مردم سیستان و بلوچستان هنگفت است، آنقدر که می‌توان گفت هزاران نفر دار و ندارشان را از دست داده‌اند. لازم است جو ایجاد شده برای کمک‌رسانی حفظ شود و از طرف دیگر، باید دستگاه‌های اجرایی را متوجه وظایف‌شان در قبال سیل‌زدگان کرد.

 اقتصاد و ساختار جمعیتی سیستان و بلوچستان نشان می‌دهد که کشاورزان آسیب‌دیده در این استان باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند. اکنون که در فصل برداشت، کشاورزان گرفتار سیلی بی‌سابقه شده‌اند، لازم است ارزیابی دقیقی از خسارت‌ها صورت گرفته و با کمک انجمن‌های صنفی در راستای جبران خسارت گام‌های عملی برداشته شود.

گزارش: محمدجواد صابری