گزارشی از بیکاری صیادان ایرانی؛
بازار ماهیگیریِ خلیج همیشه فارس در قبضه‌ی چشم‌بادامی‌ها
اشتغال ماهیگیران خارجی در آب‌های خلیج فارس، راه ارتزاق صیادان ایرانی را سد کرده‌است. "رضا" ماهیگیر جنوبی می‌گوید در ماه گذشته ششصد هزار تومان هم درآمد نداشته‌ام.
به گزارش خبرنگار ایلنا، ماهیگیران و صیادان خلیج فارس این روزها درگیر دغدغه جدیدی هستند؛ ماهیگیران چینی و کشتی‌های صیادی‌شان. به نظر می‌رسد از بندر قشم تا هرمز و چابهار، همه جا صیادان خارجی حضور دارند و همین‌ها ماهیگیران ایرانی را از ماهی گرفتن و «نان خوردن» انداخته‌اند.
«رضا» اهل قشم است. این روزها به تهران آمده تا دختر بیمارش را در بیمارستان‌های پایتخت مداوا کند. او شغل اصلی‌اش ماهیگیری‌ست؛ همانطور که پدر و پدربزرگش ماهیگیر بوده‌اند؛ همانطور که همه همسایگانش و بسیاری از اقوامش از راه دریا روزی می‌گذرانند.
او می‌گوید: اسفند ماه ششصد هزار تومان هم درآمد نداشتم؛ برای خرج و مخارج بیمارستان، از دوست و آشنا قرض گرفته‌ام؛ صیادی دیگر آن صیادی سابق نیست؛ قدیم‌ها هفت سر عائله را پدرم از راه دریا و ماهیگیری نان می‌داد، حالا من از پسِ مخارج همین یک دختر برنمی‌آیم.
رضا مشکل را «باز شدن پای چینی‌ها به خلیج فارس» می‌داند:
« از وقتی چینی‌ها آمدند، دیگر اوضاعِ ماهیگیران ایرانی خراب شد؛ البته فقط چینی‌ها نیستند؛ این روزها هندی‌ها هم آمده‌اند؛ نمی‌دانم چرا برای کارکردن به خلیج فارس می‌آیند؛ البته می‌گویند شریکِ ایرانی دارند و مالک کشتی‌های صیادی ایرانی هستند؛ اما وقتی بی‌حساب، دست زیاد شود، مشخص است که چه اتفاقی می‌افتد.»
حتی ششصد هزار تومان هم درآمد نداشته‌ام
او در محوطه بیمارستان است که ایستاده و دردل می‌کند: «صیادانِ جنوب فریادرسی ندارند؛ حسابش را بکنید حتی ششصد هزار تومان هم درآمد نداشته‌ام؛ حتی ششصد هزار تومان....»
دور می‌شود و صدایش با خودش می‌رود؛ اما «ششصد هزار تومان»ِ دردِ دل‌هایش می‌ماند؛ اینکه یک خانواده‌ی ماهیگیر ایرانی حتی ششصد هزار تومان هم درآمد ندارد، مشکل کوچکی نیست؛ به نظر می‌رسد چینی‌ها همه‌ی «بازارها» را قبضه کرده‌اند؛ حتی بازار ماهیگیریِ خلیج همیشه فارس را....
با هدایتِ «مسئولان» خارجی‌ها آمدند
اعتراض به حضور چینی‌ها در بازار ماهیگیریِ خلیج فارس، محدود به قشم نیست؛ در ماه‌های گذشته بنادر جنوبی ایران همه جا شاهد حضور «ماهیگیرانِ اجنبی» بوده‌اند؛ ماهیگیرِ هندی و چینی در همه بنادر جنوب بوده‌است و همه جا به این حضور ناخوانده اعتراض شده‌است. اعتراضات مردم محلی و ماهیگیرانی که شغل سنتی‌شان در معرض خطر قرار گرفته، به سطوح بالاتر هم رسوخ کرده‌است. همین چندی پیش، عباس کثیر، امام‌جمعه بندرچارک به یک رسانه محلی گفته است که با هدایت «مسئولان»، کشتی‌های خارجی به‌ویژه صیادان هندی به آب‌های خلیج فارس ورود پیدا کرده‌اند و زندگی صیادان بومی این منطقه را بشدت تحت تأثیر قرار داده‌اند.
او با اشاره به اینکه زندگی حدود ٧٠درصد مردم غرب هرمزگان به عنوان قطب صیادی ایران از راه دریا می‌گذرد، گفته است سفره صیادان هر روز خالی و خالی‌تر می‌شود و تأکید کرده است: صیادان بومی این منطقه باید صدها مایل را طی کنند بلکه بتوانند چند کیلو ماهی برای امرار معاش خود صید کنند و گاهی هم دست خالی بازمی‌گردند.
کثیر با اشاره به عدم رعایت استانداردهای صیادی از سوی صیادان خارجی توضیح داد: صیادان هندی با استفاده از تورهای صنعتی تمام آبزیان خلیج فارس را صید می‌کنند و از ظرفیت دریا کاسته می‌شود؛ حتی گاهی آبزیان را از بین می‌برند به گونه‌ای که پس از گذشت دو سال، جوابگوی نیازهای بومیان منطقه نیست.
البته پیش از او امام‌جمعه جاسک هم درباره ورود صیادان چینی به حریم ماهیگیران ایرانی تذکر داده بود.
آیا پای «رانت» در میان است؟
علاوه بر اینها، نمایندگان مردم بنادر جنوب در مجلس به حضور خارجی‌ها در ماهیگیری جنوب اعتراض کرده‌اند اما با وجود این اعتراضات، این حضور همچنان پابرجاست. احمد مرادی، نماینده مردم بندرعباس در مجلس گفته است: کشتی‌های صنعتی نباید در محدوده منابع آبی کشور به صید بپردازند. بنده احساس می‌کنم، پشت پرده صید کشتی‌های چینی در سواحل جنوبی کشور رانت‌هایی نهفته است و این افراد با استفاده از خلأهای قانونی، صیدهای بی‌رویه توسط کشتی‌های چینی را ساماندهی کرده‌اند.
او گفته است صیدهای بی‌رویه آبزیان توسط کشتی‌های صنعتی و چینی صیادان را گله‌مند کرده است، این درحالی است که صیادان سنتی به جز صید ماهی منبع اقتصادی دیگری برای ارتزاق ندارند، اما متاسفانه کشتی‌های صنعتی با صید ماهی‌های خرد و بزرگ، اقتصاد صیادان داخلی را برهم می‌زنند.
عبدالغفور ایران‌نژاد، نماینده مردم چابهار در مجلس گفته نیز است که نه‌تنها صید ترال توسط کشتی‌های چینی در آب‌های عمان انجام می‌شود، بلکه حدود ٢٦ تا ٢٨ کشتی بزرگ صیادی نیز از استان‌هایی چون هرمزگان و بوشهر برای صید ترال راهی آب‌های چابهار می‌شوند.
اما این «رانت‌ها» که نماینده مجلس از آن سخن گفته چیست؟ در شرایطی که ماهیگیران ایرانی از «نان درآوردن» محروم مانده‌اند، چگونه برای حضور صیادان خارجی مجوز صادر می‌شود؟ در ماه‌های گذشته با اوج گرفتن انتقادات، برخی از مسئولان به کل حضور ماهیگیران خارجی در آب‌های جنوبی ایران را منکر شده‌اند؛ اما برخی به حضورِ به زعم آنها «محدود و مختصر» چینی‌ها و هندی‌ها اعتراف کرده‌اند اما ادعا کرده‌اند این حضور حساب‌شده است و هیچ ضرری متوجه صیادان ایرانی نمی‌کند.
کشتی‌های چینی، مالکِ ایرانی دارند
هدایت‌الله میرمرادزهی، مدیرکل شیلات سیستان‌وبلوچستان، اعلام کرده است که کشتی‌های چینی وجود دارند، اما متعلق به چینی‌ها نیستند و دارای شریک ایرانی‌اند و از سویی، مجوزهای یک تا دو ماهه برای کشتی‌های صید «ترال» چینی و تنها برای صید ماهی‌های غیرمأکول (حرام‌گوشت) صادر شده است.
اداره شیلات استان هرمزگان نیز علیرغم تماس‌های مکرر هیچ پاسخ مشخصی در ارتباط با حضور چینی‌ها در بنادر این استان ارائه نکرد و پاسخ‌گویی را به «بررسی دقیق سوالات» توسط مدیریت مجموعه موکول کرد.
در استان‌های جنوبی، در هرمزگان و خوزستان، با وجود کمبود منابع دریایی و فقدان فرصت‌های شغلی جایگزین، اگر قرار باشد خارجی‌ها نیز سر این سفره‌ی کم‌روزی بنشینند و بهره بگیرند، دیگر سهم چندانی برای صیادان ایرانی باقی نمی‌ماند. ۳۰ هزار خانواده در استان هرمزگان و ۳۴ هزار خانواده در استان خوزستان از طریق صیادی ارتزاق می‌کنند و منبع درآمد دیگری ندارند؛ با این شرایط اگر مسئولان برای حضور ناموجه خارجی‌ها در صیادی جنوب، تدبیری نیندیشند، به زودی اوضاع برای هزاران خانوارِ کم درآمد غیرقابل تحمل خواهد شد.
