در نشست «روزنامه نگاری و عدالت شغلی» مطرح شد:
ضرورت حمایت دولت از تشکل‌یابی شاغلین رسانه / بیمه، طبقه بندی مشاغل و امنیت شغلی خبرنگاران تامین نیست
نشست عدالت شغلی در روزنامه نگاری با محوریت مشکلات صنفی خبرنگاران در کشور برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست هم‌اندیشی «روزنامه نگاری و عدالت شغلی» از سلسله نشست‌های تخصصی عدالت شغلی به همت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و انجمن صنفی روزنامه‌نگاران تهران، عصر امروز در محل دفتر این انجمن با حضور جمعی از اصحاب رسانه برگزار شد.
در ابتدای این نشست، افشین امیرشاهی (دبیر انجمن صنفی روزنامه نگاران تهران) اظهار کرد: عدالت شغلی در حرفه روزنامه نگاری یکی از ارکان این کار است که فقدان آن اصل فعالیت رسانه‌ای را دچار چالش می‌کند.
وی افزود: در ایران به دلایل اقتصادی و اجتماعی متنوعی، عدالت در این حوزه شغلی دچار خلل‌هایی شده که باید در رفع آن کوشید. در گذشته انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران که فعال بود، بحث پیمان‌های دسته‌جمعی و طبقه بندی مشاغل مطرح شد، اما با جمع شدن انجمن صنفی کشوری ما، این تلاش‌های صنفی برای بهبود وضعیت جمع شد.
در ادامه این نشست، کامبیز نوروزی (پیشکسوت روزنامه نگاری و حقوق‌دان) با ارائه تعریفی از عدالت شغلی گفت: حقوق شغلی و مقررات آن در قانون کار و قانون تامین اجتماعی شامل خبرنگاران نیز هست. این شامل امنیت شغلی و مزد و مزایای قانونی و سختی شغل و اضافه کار و اشتغال در ساعت‌های غیر متعارف جزئی از آن است.
وی افزود: حداقل‌هایی مانند بیمه شدن و بازنشستگی نیز در حوزه تامین اجتماعی از حقوق روزنامه‌نگاران است. اما در ایران ثبات شغلی بسیار ضعیف است و این قشر از کمترین مزدها برخوردار هستند. وضعیت بیمه و سنوات برای اغلب خبرنگاران به ویژه توسط کارفرمایان بخش خصوصی رعایت نمی‌شود و این خود ناشی از بی ثباتی این شغل است.
نوروزی تصریح کرد: بسیاری از نشریات و سایت‌ها و پایگاه‌ها به دلیل خطر توقیف، بسته شدن به دلایل مالی و.. دچار بی ثباتی هستند. این بی ثباتی از دهه هشتاد و با رای دادگاه‌های قاضی مرتضوی بسیار تشدید شده است. ضمن اینکه به دلایل مالی تیراژ رسانه‌های مکتوب به دلیل ظهور شبکه‌های اجتماعی نیز بسیار نازل شده است که این لبه دیگر قیچی در کنار خطر سانسور و توقیف است.
این حقوق‌دان تاکید کرد: وقتی خود نشریات و پایگاه‌های خبری متزلزل هستند، طبیعتاً اعضای فعال در آنان که خبرنگاران هستند، وضعیت مساعدی نخواهند داشت. روزنامه‌نگاری از منظر حقوق شغلی در این وضعیت با بحران روبه‌رو است. ما موارد قابل ملاحظه‌ای را داریم که حتی حداقل حقوق مصوب شورای عالی کار نیز در برخی رسانه‌ها پرداخت نمی‌شوند. در دولت‌های گذشته تا دولت فعلی هیچ نشانه‌ای برای بهبود دادن به وضعیت جامعه روزنامه‌نگاری دیده نمی‌شود.
وی بیان کرد: دوستان ما در وزارت کار باید بدانند که کار خبر یک شغل ساعت بردار نیست و ۲۴ ساعته است و مقررات داخلی این صنف را باید با شناخت از این کار و با مشورت خود روزنامه نگار فعال صنفی این مقررات را تنظیم کنند. لذا ما دعوت می‌کنیم که کارشناسان وزارت کار بیشتر شغل خبرنگار را بشناسند. برای بیمه خبرنگاران نیز باید طرح مستقلی را پیش بینی کنند تا مشکلات بیمه‌ای ما حل شود.
نوروزی اضافه کرد: با پایان دوره اصلاحات، دغدغه توسعه مطبوعات نیز از دولت رخت بر بست. بودجه صداوسیما ۳۰ هزار میلیارد تومان و ۵۰ هزار نفر پرسنل دارد. این درحالی است که بینندگان این رسانه مدام در حال نزول و افت است. ما این مواجهه را با رسانه در کل کشور داریم. ما نگاه دستوری به اقتصاد را در حوزه رسانه نیز داریم و حالت دستوری در فضای رسانه‌ای داریم. این درحالی است که نظام رسانه‌ای بخشی از ارکان امنیت جامعه است و درحالی که موضوع امنیت ملی برای مدیران کشور مهم است، ولی در این حوزه اساساً تغییر وضعیت بد رسانه‌ها به‌عنوان بخشی از این ارکان، دغدغه مدیران نیست.
این فعال رسانه‌ای تاکید کرد: بازرسی‌های کار در رسانه‌ها متاسفانه متوقف شده است. این درحالی است که اگر خبرنگار مشکل داشته باشد، این مشکلات باعث می‌شود رسانه هیچ کمکی به دولت نتواند بکند. سهم مزد نیروی انسانی تنها ۲۰ درصد از هزینه‌های کل رسانه‌ها به‌طور متوسط است، پس سخت‌گیری سازمان تامین اجتماعی و وزارت کار در حوزه رسانه‌ها مهم است.
وی در پایان طی پیشنهاداتی تشریح کرد: نوع برخورد دولت با امر صنفی روزنامه‌نگاری و خبرنگاری باید تغییر کند. وجود انجمن صنفی روزنامه‌نگاران ایران می‌تواند نقش قابل ملاحظه‌ای در بهبود و مطلوب سازی کار خبری ایفا کند. دوستان رسانه‌ای ما باید به فکر تقویت نهاد صنفی خودشان و فعالیت صنفی باشند. اخذ تایید صلاحیت برای اعضای هیات مدیره تشکل‌ها نیز غیرقانونی است که باید برداشته شود. مزد و حقوق نیروی خبرنگار نیز نباید آخرین موضوع روی میز مسئولان و کارفرمایان ما باشد.
در ادامه این نشست، مرجان لقایی (روزنامه‌نگار و فعال صنفی خبرنگار) اظهار کرد: عدالت شغلی در ایران در گروی تحقق توسعه است. انباشت ثروت در یک صنعت منجر به ایجاد زمینه عدالت برای نیروهای آن می‌شود. حتی در دولت اصلاحات نیز بازی‌های احزاب با روزنامه‌های زنجیره‌ای باعث شد توسعه‌ای که در فضای رسانه‌ای لازم است، رخ ندهد و از همان زمان کمترین حقوق برای روزنامه نگاران بوده است.
وی افزود: امروزه روزنامه نگاران با حقوق متوسط ۱۰ میلیون تومان نمی‌توانند زندگی کنند و اغلب خبرنگاران و روزنامه‌نگاران مجبور به داشتن شغل دوم یا خروج از این فعالیت هستند و همین موضوع روزنامه‌نگاری در ایران را بطور کلی از نظر کیفی تضعیف کرده است.
لقایی تاکید کرد: خبرنگاران بخاطر شرایط رسانه‌ای می‌توانند از کمبود حقوق کارگران انتقاد کنند اما درباره صنف خودشان نمی‌توانند به آسانی قلم بزنند. گویی در بعد معیشتی ما باید زندگی خود را از محل دیگری تامین کنیم.
این فعال رسانه‌ای با اشاره به مشکلات زنان خبرنگار در سال‌های اخیر، بیان کرد: زن روزنامه نگار بودن تجربه جذابی است ولی با این وجود زنان روزنامه‌نگار و خبرنگار مشکلات دیگری نیز دارد. با اینکه هفتاد درصد خبرنگاران کشور زنان هستند، اجازه بروز و ظهور کمتری به آنان داده می‌شود. در تحریریه‌ها بطور سنتی و عرفی، امکان ترقی زنان در مقامات مختلف تحریریه‌ها ضعیف است. برخوردها نیز با خبرنگاران خانم نیز بطور کلی بدتر است.
در ادامه سعید ارکان زاده (مدیرمسئول رسانه و کارشناس ارتباطات) اظهار کرد: انجمن صنفی روزنامه نگاران نظرسنجی‌ای درباره وضعیت حقوقی و معیشتی خبرنگاران درحال جمع آوری است که نتایج آن نظرسنجی حتی قابل انتشار نیست. علت این است که روزنامه‌نگاری حرفه‌ای در ایران امکان قوام نیافته است. این تصور که رسانه ذاتا پایگاه دشمنان کشور است، از دلایل قدرت نگرفتن روزنامه‌نگاری بود.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از رسانه‌های اصلی ما غیرحرفه‌ای هستند و با وجود اینکه روزنامه‌نگاران آنها وضعیت معیشتی بهتری دارند، اما غیرحرفه‌ای شدند. ساختار رسانه‌ها به نحوی است که شاکله آنها امکان تامین هزینه‌های خود را ندارند. بسیاری از مدیران مطبوعات و رسانه‌ها این تصور را دارند که با هزینه کردن در رسانه پول خود را به دور می‌ریزند زیرا از نظر مالی امکان بازگشت مالی برای رسانه به آسانی وجود ندارد.
ارکان زاده تصریح کرد: این که یک خبرنگار برای معاش خود رپرتاژ کار کند در دهه‌های گذشته قبح داشت که این قبح متاسفانه به دلایل معیشتی در این بخش شکسته شده است. امروزه روزنامه‌نگاری و خبرنگاری از یک حرفه تمام وقت خارج شده و این باعث از بین رفتن این شغل به عنوان یک «حرفه» در ایران شده است. یعنی ما شغلی را داریم که در گذشته حرفه بود اما امروزه جنبه حرفه بودن آن تضعیف شده است. در این شرایط تنها مقاومت در وضعیت موجود این است که سنت خبرنگای حرفه‌ای توسط خبرنگاران حفظ شود و اجازه غیرحرفه‌ای شدن به محیط کار ندهند.
وی خاطرنشان کرد: دولت‌ها متاسفانه وقتی تیراژ رسانه‌ها و بازدید پایگاه‌ها بالا می‌رود، بی جهت به‌جای حمایت و استفاده از بازده اقتصادی و مالی رسانه‌ها، آن را تهدید تلقی می‌کند که همین موضوع معیشت اهالی رسانه را تحت تاثیر منفی خود قرار داده است. اگر دولت می‌خواهد که محتوای سالم به دست مخاطب برسد، باید نوع نگاه خود به رسانه را بطور عمده تغییر دهد. تشکل نداشتن روزنامه نگاران نیز باعث‌شده تا اهرم فشاری برای تغییر رویه وجود نداشته باشد.
در ادامه نشست، فاطمه علی‌اصغر (روزنامه نگار) بیان کرد: امروزه بحث درباره عدالت شغلی برای روزنامه نگاران و خبرنگاران امری عجیب تلقی می‌شود در صورتی که این قشر خودشان باید از حقوق کل جامعه دفاع و صدای همه اقشار درون کشور باشند.
علی‌اصغر با انتقاد از مدیریت اقتصاد رسانه در زمان دولت حسن روحانی گفت: در دوران آقای روحانی اقتصاد روزنامه و خبرگزاری و پایگاه‌های خبری به شدت تضعیف شد. یعنی اگر در دولت نهم و دهم مشکل توقیف و بی ثباتی کار بود، از آن زمان از نظر اقتصادی کمر معیشت رسانه شکست.
وی تصریح کرد: این شرایط باعث بروز فساد در رسانه‌ها شد و قبح اقداماتی مثل باج‌گیری رسانه‌ها شکسته شده است. این معضل برخی انحرافات را آورده است. مطرح شدن چپ‌چین‌ها و کارآموزان بجای خبرنگار، نتیجه این انحرافات در عرصه رسانه است که برخی مدیران مسئول سراغش می‌روند تا هزینه‌های خود را کاهش دهند. در این مورد، فرقی میان رسانه‌های جناح‌های اصلاح‌طلب و اصولگرا وجود ندارد.
این روزنامه‌نگار پیشکسوت اضافه کرد: بسیاری از خبرنگاران با سابقه ما به این دلیل که مهارت دیگری را پس از سال‌ها کار نمی‌توانستند یاد بگیرند، امکان خروج از این حرفه را ندارند و فشار معیشتی و روانی همزمان بحران شدیدی برای آنان ایجاد کرده است. بسیاری از روزنامه‌های تعطیل شده وقتی می‌خواهیم سوابق بیمه را جمع کنیم، گرفتار هستیم چون نمی‌توانیم مدیران رسانه‌ها را پیدا کنیم.
فاطمه علی‌اصغر تاکید کرد: بیمه صندوق هنر که برخی مدیران رسانه‌ها خبرنگار خود را مجبور به مراجعه به آن می‌کنند، شرایط بسیار بدی دارد و این درحالی است که خبرنگارانی که به ازای خبر مزد دریافت می‌کنند، در شرایط فعلی بسیار تحت فشار هستند. صندوق هنر خبرنگاران با عنوان خبرنگار که سخت و زیان آور بازنشسته نمی‌کند و افراد باید برای بازنشستگی ذیل آن ۳۰ سال خبرنگاری کنند. علاوه بر این خبرنگاران زن توسط برخی خبرنگاران مرد تحت فشار کاری قرار می‌گیرند که نمود یک الگوی نابرابری شغلی و جنسیتی است. معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد نیز عملا هیچ حمایتی از خبرنگاران نمی‌کند و بهتر است جمع شود.
