چرا «طلاق صوری» برای دریافت مستمری؟ / برای زنان امنیت مالی فراهم کنید تا قانون را دور نزنند

به گزارش خبرنگار ایلنا، این روزها در رسانه‌ها انتقادات زیادی از «طلاق‌های صوری» با هدفِ دریافت مستمری پدر مطرح می‌شود؛ غالباً از پدیده‌ی به زعم مسئولان گسترش یافته‌ی طلاق صوری، به عنوان «سوءاستفاده از صندوق‌های بیمه‌ای» یاد می‌شود؛ زنانی که به قصد بلعیدن اموال دولت! از شوهران خود به طور صوری و نمایشی طلاق می‌گیرند تا بتوانند مستمری پدر فوت شده را دریافت کنند و به دارایی‌های صندوق‌های بازنشستگی ضربه بزنند.

بیست و هفتم شهریورماه، زهراسجادی (معاون سابق امور خانواده مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری) با اشاره به انجام طلاق‌های صوری در کشور برای گرفتن حقوق بازنشستگی پدران و مادر، گفت: طلاق‌های صوری در کشور انجام می‌گیرد و اموال دولتی را می‌بلعد و هیچ کسی حواسش نیست. در برخی استانها خانواده‌ها برای بدست آوردن پولی، به صورت صوری طلاق می‌گیرند تا حقوق بازنشستگی پدر یا مادر خود را بگیرند و سپس مجددا بر سر زندگی مشترک خود باز می‌گردند.

همه این انتقادات به قانونی برمی‌گردد که برگرفته از قوانین پایه‌ای بیمه‌ای کشور است؛ به این مضمون که اگر مستمری‌بگیر فوت کند و دختر وی شاغل نباشد و از سن قانونی بالاتر باشد و ازدواج هم نکرده باشد، می‌تواند از مستمری پدر یا مادر خود استفاده کند. واضح است این قانون برای دخترانی گذاشته شده است که بعد از فوت پدر یا مادر و نبود همسر، پشتیبان مالی ندارند و قانونگذار برعکس پسران با علم به مشکلاتی که برای یک دختر بدون درآمد ممکن است به وجود بیاید، این قانون را گذاشته است.

اما چرا زنان شوهردار «ناچار» می‌شوند به چنین کاری روی بیاورند و آیا این استدلال که این زنان «اموال دولتی را می‌بلعند» با واقعیت‌های اجتماعی همخوانی دارد؛ آیا درست و عادلانه است که اینگونه استدلال نماییم؟!

برای یافتن پاسخ این سوالات، به سراغِ سیمین یعقوبیان (مشاور امور بانوان کانون هماهنگی شوراهای اسلامی کار خراسان رضوی) رفتیم؛ یعقوبیان در تشریح این پدیده به ایلنا می‌گوید: امروز در رسانه‌ها مکرر در خصوص سوءاستفاده بانوان از قوانین تامین اجتماعی سخن به میان می‌آید؛ مدام می‌گویند «دختران با طلاق صوری مستمری پدرشان را دریافت می‌کنند». اما چرا دختران این مسیر راطی می‌کنند؟ آن چه که مشهود است بی‌انضباطی اقتصادی و نابسامانیهای اجتماعی است؛ وقتی که کسب و کار واشتغال برای همه وجود ندارد و تورم روز به روز افزایش پیدا می‌کند و هیچگونه حمایتی از خانواده‌های با درآمد پایین انجام نمی‌شود، چه انتظاری از خانواده بازماندگان می‌توانیم داشته باشیم؟

این فعال کارگری ادامه می‌دهد: این زنان اذعان دارند پدران ما خوش حسابترین مشتریان تامین اجتماعی و دارایی بودند ولی متاسفانه به علت بیماری‌های مزمن شغلی و…خیلی زود فوت کردند و فقط زمانی کوتاه، از مستمری اندک خود بهره بردند. خود قضاوت کنید؛ از این پدری که دنبال نان حلال بوده است توقع دارید خانواده‌اش در چه سطحی و در چه دهکی قرار بگیرد. قطع به یقین با توجه به مشکلات اقتصادی و فقر، این گروه خود را محق دانسته وتوجیه می‌کنند.

یعقوبیان با بیان اینکه این رفتارها مورد تایید ما نیز نیست و هرگز نخواهد بود؛ ادامه می‌دهد: ولی باید توجه داشته باشیم که اینگونه خانواده‌ها به دلیل نیاز شدید، تن به این کار (طلاق صوری) می‌دهند تا مستمری ناچیز پدر فوت شده، مرهمی باشد بر زخم‌های وارده اقتصادی به خانواده. این اقدام می‌تواند تبعات حقوقی سنگینی برایشان ایجاد کند ولی مجبور هستند و می‌خواهند زندگی‌شان حداقل امنیت و آرامش اقتصادی واجتماعی داشته باشد.

به گفته وی، اگر امروز توازن جنسیتی و فرصت اشتغال بانوان در جامعه حفظ شود قطع به یقین زنان قدرتمندی هستند که پا به پای مردان فعالیت می‌کنند و یقین داشته باشیم که بانوان این سرزمین نمی‌خواهند قانون را دور بزنند مگر اینکه به سختی مجبور باشند.

این فعال امور زنان کارگر، به تبعیضات جنسیتی وعدم توجه قانون به مسائل و مشکلات زنان کارگر اشاره می‌کند و می‌گوید: برای یک نمونه اگر یادمان باشد سازمان تامین اجتماعی به قانون حمایت از خانواده مصوب سال ۱۳۹۲ تمکین نکرد و به همین دلیل زنان مجبور شدند در دیوان عدالت اداری اقامه دعوی کنند تا به حق‌شان برسند. که اخیراً بعد از هشت سال، این قانون ابلاغ مجدد شد و براساس آن، زنان باردار می‌توانند از مرخصی با حقوق ایام بارداری که ۹ ماه محاسبه می‌شود، استفاده کنند؛ وقتی از طلاق صوری برای دریافت مستمری انتقاد می‌کنیم، باید به  این مسائل و فشارهای بغرنج اقتصادی بر گرده زنان توجه کافی داشته باشیم و یکطرفه به قاضی نرویم.

یعقوبیان در پایان می‌گوید: اگر اصل ۲۰ قانون اساسی رعایت شود و از کارگران و کارفرمایانِ زن به درستی حمایت شود، زنان هرگز از سکوت قانون برای رفع مایحتاج اولیه‌شان استفاده نخواهند کرد، اطمینان داشته باشیم.