مدیرکل هنرهای تجسمی:
ساخت و نصب مجسمههای شهری قانون دارد/ سفارشدهندگان آثار هنری مشورت بگیرند
مدیرکل هنرهای تجسمی پاسداشت مقام و منزلت بزرگان، متفکران، قهرمانان حماسی و ملی و بزرگان عرصه فرهنگ و تمدن و سایر مفاخر یک ملت، از مهمترین مبانی و معیارهای رشد یافتگی فرهنگی و اجتماعی آن ملت است.
به گزارش ایلنا، هادی مظفری (مدیرکل هنرهای تجسمی) ضمن بیان پاسداشت مقام بزرگان گفت: آثار یادمانی هنری برای بزرگان، میتواند ترجیع بند محتشم کاشانی برای حماسه کربلا، اثری موسیقایی و حماسی همانند سمفونی خرمشهر و مجسمهای همانند اثر ابوالحسن خان صدیقی برای ادای احترام به فردوسی و یا آثار معماری و مجسمهها و دیوارنگارها باشند که همگی از مهمترین گونههای آثار فرهنگی و هنری هستند.
وی افزود: این یادمانها به عنوان مدرک و شاهدی برای قدرشناسی و بزرگداشت خاطرهی مفاخر و بزرگان یک کشور است که با قرار گرفتن در معرض دید شهروندان، هم خاطرهی ذهنی و ادای احترام آنها را در نزد مردم نشان میدهد و هم باعث افتخار و بالیدن آن ملت به ارزش ها، گذشته و بزرگان خویش میشود.
مظفری در ادامه با بیان اینکه ضرورت دارد تمامی ارگانهای سفارش دهنده آثار هنری و مجسمههای شهری از مشورت یک شورای متخصص بهرهمند شوند گفت: از حدود ۶۰ سال پیش تا کنون ۴ آیین نامه مبنی بر نحوه نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمهها و یادمانها در میدانها و اماکن عمومی داشتهایم که همگی به عنوان قانون الزامآور است.
مظفری گفت: براساس نخستین «تصویب نامه هیات وزیران وقت مورخ ۲۹/۳/۱۳۳۸» طبق پیشنهاد وزارت فرهنگ (هنرهای زیبای کشور) تصویب نمودند که سازمانهای دولتی و ملی که در صدد تهیه مجسمه مشاهیر تاریخی – ادبی – هنری برای نصب در میادین و غیره میباشند، میبایستی قبلا طرح و نام سازنده مجسمه را به هنرهای زیبای کشور ارسال دارند تا در کمیسیون مربوطه مورد مطالعه و پس از تصویب اقدام به تهیه آن شود. در تعیین محل نصب مجسمه کمیسیون فوق، نظر اداره کل باستانشناسی را رعایت خواهد نمود. وزارتین فرهنگ و کشور مامور اجرای این تصویب نامه میباشند. بر طبق دومین قانون که عبارت است از، «آیین نامه نحوه نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمهها و یادمانها در میادین و اماکن عمومی و درجلسه ۴۴۲ مورخ ۴ خرداد ۱۳۷۸ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است»، کلیه وزارتخانهها، مراکز و سازمانها و نهادهای دولتی و شهرداریها موظف به اجرای سیاستهای مصوب شورای نظارت در موضوع این آیین نامه هستند. همچنین بر اساس «دستورالعمل اجرایی نحوه نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمه و یادمان در میادین و اماکن عمومی مصوب جلسه ۳۴۱ مورخ ۱۸/۸/۱۳۷۹شورای فرهنگی عمومی»، اماکن عمومی شامل میادین، مبادی ورودی شهرها، بوستانها، معابر، محوطه و فضاهای عمومی تعریف شده است.
وی خاطر نشان کرد انتخاب دغدغه فرهنگی و ایده مناسب بسیار حائز اهمیت است، اماعدم طراحی مناسب و اجرای غلط توسط افراد فاقد صلاحیت ساخت مجسمههای شهری، نتایج سنگینی به همراه خواهد داشت.
طبق این مهم، ساخت، اجرا و نصب هرگونه مجسمه، دیوارنگاره و نقش برجسته در فضای شهری میبایست با مجوز شورای نظارت بر نصب مجسمهها صورت بگیرد. بنابراین ما تمامی ظرفیتهای قانونی مبتنی بر رعایت دستگاهها از این آیین نامه را دارا هستیم. هدف اصلی از تدوین این سه آیین نامه، حمایت از ایده ساخت و نصب مجسمههای شهری و پاسداشت مشاهیر و بزرگان است و در این روند، مشورت گرفتن و سپردن کار به خبرگان مجسمهسازی و هنرمندان صاحب نام و صاحب امضاء مهمترین بخش کار است.
او با اشاره به ماده ۲ این آیین نامه که اعضای شورای نظارت بر ساخت و نصب مجسمههای شهری را معرفی مینمایدگفت: شورای نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمههای شهری متشکل از معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیرکل هنرهای تجسمی، نماینده وزارت کشور، نماینده وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، نماینده انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، نماینده فرهنگستان هنر، یک نفر از استادان برجسته هنرهای تجسمی با معرفی وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری، شهردار شهری که نصب مجسمه در آن پیشنهاد شده، دو نفر از صاحبنظران عرصه فرهنگ، نماینده بنیاد شهید و نماینده وزارت مسکن و شهرسازی است. احکام این اعضا براساس دستورالعمل اجرایی توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر میشود.
مظفری اشاره کرد، طبیعی است که نمایندگان و کارشناسان این شورا باید به حوزه مجسمهسازی آشنایی داشته باشند چراکه در خصوص مجسمههای شهری از ایده، تا طراحی و اجرا، مواد اولیه و همچنین مکان نصب اثر بسیار حائز اهمیت است.
وی افزود: در همین راستا و بر اساس آسیبشناسی صورت گرفته به این باور رسیدیم که نباید یک شورای واحد برای تمامی مجسمههای شهری در همه استانهای کشور تصمیم گیری کنند. هر شهر ایران اقلیم و آب و هوای خاص و خرده فرهنگهای بومی و محلی وساختار شهرسازی و معماری خود را داراست که این خصوصیات برای خلق و نصب یک اثر هنری شهری بسیار حائز اهمیت ودر عین حال متفاوت است.
مدیرکل هنرهای تجسمی اعلام داشت چهارمین و آخرین مصوبه قانونی مربوط است به «دستورالعمل صدور مجوز ساخت و نصب مجسمه و یادمان در میدانها و اماکن عمومی مصوب ۱۳۹۹» که علاوه بر آیین نامههای مصوب گذشته، طی پیگیری و جلسات متمادی ۸ ماهه گذشته در شورای ساماندهی مجوزهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این دستورالعمل تنظیم شده ودر آن امکان تفویض اختیار این مهم را به استانهای توانمند سپرده است.
در این دستورالعمل با توجه به قوانین بالا دستی موجود به این نتیجه رسیدیم که شهرسازها، استادان دانشگاه، جامعهشناسان و هنرمندان هر شهر و استان بهتر میتوانند با توجه به شرایط هر بوم و منطقه در مورد زیباسازی شهری و ساخت مجسمه بزرگان و مشاهیرو اینکه چه اثری در چه فضا و جایگاهی باید نصب شود، تصمیم بگیرند و این دستورالعمل طی روزهای آتی به تمامی استانهای کشور ابلاغ خواهد شد.
وی ادامه داد: متاسفانه آثاری را که در این چند وقت در فضای برخی شهرهای ایران شاهدش بودیم از منظر هنری، آثار درخورو شایستهای نبودهاند و تنها تعداد اندکی از آثار قابل دفاع بودند و الباقی از ساختار تکنیکی و جذابیت بصری و توانمندی سازنده برای خلق و اجرای یک اثر هنری برخودار نبودند.
وی خاطر نشان کرد، بهتر است، تمامی نهادها که برای پاسداشت نام و یاد قهرمانان و بزرگان این سرزمین قدم بر میدارند از ظرفیت صحیح هنر و هنرمندان در این راه بهره گیرند.
مظفری در پایان گفت: در بسیاری اوقات سفارش دهندگان نیت خیری دارند و بناست مجسمه یکی از مفاخر، مشاهیر، و سربازان و قهرمان کشور، خلق و در فضای شهری نصب شود اما چون به هنرمند صاحب امضا و دارای تجربه کافی مراجعه نمیشود و از نهادهای مرتبط و دارای صلاحیت کسب مشورت نمیگردد، نتیجه آن چیزی است که ما امروز در فضای شهری با آن مواجهیم.
وی خاطر نشان کرد داشتن دغدغه فرهنگی و ایده مناسب بسیار حائز اهمیت است، اماعدم طراحی مناسب و اجرای غلط توسط افراد فاقد صلاحیت ساخت مجسمههای شهری، نتایج سنگینی به همراه خواهد داشت.
البته نباید از ذهن دور داشت که طی سالهای گذشته آثار باارزش هنری و درخور توجه نیز در کشور خلق و در فضای شهری نصب شدهاند. شهرداری تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز و برخی دیگر از شهرهااز جمله شهرداریهایی هستند که با برگزاری سمپوزیوم مجسمه و دوسالانههای تخصصی در حوزه مجسمهسازی، توانستند آثار هنری ارزشمندی خلق، نمایش داده و در سطح شهرهای ایران نصب کنند. مشکل ما دقیقاً در جایی است که متولیان از مشورتهای لازم بهرهمند نمیشوند و از هنرمندان صاحب نام در این حوزه اعم از دانشگاههای هنر، انجمن مجسمه سازان، انجمنهای هنرهای تجسمی کشور واز ظرفیت و مشورت شوراهای قانونی استفاده نمیکنند و نتیجهای که با آن مواجهیم، خارج از توقع و انتظار همه است.
وی ابراز امیدواری کرد با تفویض اختیار به شوراهای نظارت بر نصب مجسمههای شهری در استانها و استفادهی نهادهای سفارش دهنده از ظرفیت هنرمندان مجسمهسازی و فارغ التحصیلان دانشگاه و اساتید این رشته در آینده شاهد خلق و نصب آثار هنری بیکیفیت در سطح شهرهای ایران نباشیم.