خواناسازی برای مرمت زیج منیژه انزل سرپل ذهاب /توسعه چشم اندازهای تاریخی فرهنگی غرب ایران

به گزارش ایلنا، فرزاد مافی (سرپرست هیئت باستان‌شناسی) با اشاره به خواناسازی برای مرمت بنای تاریخی زیج منیژه انزل سرپل ذهاب، گفت: این پژوهش با مجوز پژوهشگاه به عنوان بخشی از فعالیت‌های پژوهشی پایگاه محور تاریخی – فرهنگی ساسانی کرمانشاه جهت دستیابی به اهدافی از قبیل تداوم تلاش جهت شناسایی دقیق‌تر یک اثر فاخر معماری ، کاوش و پیگردی باستان شناسی جهت شناخت بهتر اجزا و اندام‌های بنا با رویکرد تدقیق گاهنگاری و... آغاز شده است.

او برنامه ریزی برای پروژه‌های حفاظت و مرمت و آوار برداری به منظور خوانا سازی هرچه بهتر بنا، افزایش اطلاعات موجود در راستای مطالعه و مستند سازی بنا و اطلاعات موجود در راستای آسیب شناسی و فن شناسی بنا را از دیگر اهداف اجرای این پروژه عنوان کرد .

مافی تصریح کرد: این اثر که ظاهرا در تاریخ ۰۹/۱۱/۱۳۸۴ با شماره ۱۴۱۴۳ به ثبت آثار ملی رسیده در بخش میانی نیمۀ شمالی دشت قلعه شاهین و در حد فاصل ارتفاعات موسوم به کوه برز در شمال و کوه دنه خشک در جنوب، واقع شده که اهالی آن را زیج منیژۀ روستای انزل می‌خوانند.

او با اشاره به این نکته که این بنا ۱۴۰×۱۴۰متر ابعاد دارد و در جهات اصلی جغرافیایی ساخته شده، خاطرنشان کرد: ساخت و سازهای آشکار همگی با استفاده از لاشه سنگ‌های آهکی با ابعاد متوسط (قطر ۲۵×۲۰ سانتیمتر) به صورت غوطه‌ور در ملات گچ ساخت شده است.

به گفته این باستان‌شناس، بنا دارای چهار برج مربع شکل در چهار گوشۀ بناست که به علت ریزش بخش‌هایی از آن به خوبی قابل اندازه‌گیری نیست و به نظر می‌رسد که شامل یک سری اتاق‌های طولی، تقریباٌ هم اندازه مجاور باشد که پیرامون یک حیاط مرکزی را احاطه کرده‌اند.

مافی افزود: در میانۀ بنا و در محدوده مرکزی اثر مورد بحث بقایای ساخت و ساز چهار گوش مربع شکلی وجود دارد که با همان مواد و مصالح ساخته شده و باتوجه به انجام فعالیت‌های کشاورزی در بخش میانی بنا، ماهیت ساخت و ساز‌ها کاملاً مشخص نیست.

سرپرست هیئت باستان‌شناسی افزود: با وجود اینکه این بنا مدت‌های مدیدی به حال خود رها شده  و خسارات زیادی ناشی از فعالیت‌های کشاورزی و کاوش‌های غیرمجاز و سایر عوامل مخرب طبیعی و انسانی بر آن وارد شده خوشبختانه به دلیل ویژگی‌های ساختمانی و مقاومت مصالح بخش‌های قابل توجهی از اثر باقی مانده است که  با انجام آواربرداری و خوانا سازی می‌توان ضمن دستیابی به اطلاعات بیشتر زمینه را برای حفاظت و مرمت بنا فراهم آورد .

وی اظهار داشت: ویژگی‌های خاص معماری و موقعیت جغرافیایی این اثر باعث شده که  بتوان از آن به عنوان یکی از شاخص‌ترین نمونه‌های معماری در بازه زمانی احتمالی اواخر ساسانی و قرون اولیه اسلامی نام برد.

او افزود: مقطع زمانی بسیار حساس که درک و دریافت تحولات فرهنگی آن مقطع تاریخی کمک بسیاری به توسعه چشم‌اندازهای تاریخی فرهنگی غرب ایران و به طور کلی تمام کشور می‌کند و  این در حالی است که این بنا تاکنون به طور بایسته مورد مطالعه قرار نگرفته و هیچ گونه اقدام ویژهای برای نگهداری، حفاظت و مرمت آن انجام نشده است.

او گفت: باتوجه به وسعت بنا و حجم فراوان آثار پیش‌بینی می‌شود که عملیات آواربرداری به منظور خواناسازی نیاز به چندین فصل متمادی کاوش‌های باستان‌شناختی داشته باشد.

مافی در پایان یادآور شد: طی نخستین روزهای کاوش در قالب سه کارگاه اطلاعات ارزشمندی از ویژگی‌ها و پلان فضای معماری بدست آمده است.