شناسایی معضلات بهداشتی در ۵۰۰ محله طی سال جاری/ اجرای برنامه «سواد مالی» در ۱۰۰ نقطه کشور برای خروج از فقر مطلق

«فرشید رضایی» مدیرکل دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره مهم‌ترین برنامه‌هایی که این دفتر در سال ۱۴۰۴ در دستور کار خود قرار خواهد داد، گفت: در ابتدا باید گفت دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت ۸۳ سال سابقه فعالیت دارد که از زمان تأسیس وزارت بهداشت در سال ۱۳۲۰ نخستین اداره‌ای است که تشکیل شد. وظیفه آن ایجاد و ترویج رفتارهای سالم در جامعه بر اساس اولویت‌های بهداشتی در هر دوره بوده است تا بتواند موجب پیشرفت جامعه شود.

وی افزود: در سال ۱۴۰۴، یکی از برنامه‌های برنامه دفتر آموزش و ارتقای سلامت به عنوان دبیر کارگروه کشوری فرهنگ سلامت، بر هدایت برنامه‌های کشوری در مسیر ترویج فرهنگ «تقدم پیشگیری بر درمان» متمرکز خواهد بود. در برخی کشورهای دنیا، فرهنگ پیشگیری غالب است، اما متأسفانه در کشور ما، با وجود سابقه طولانی این مفهوم در ادبیات فارسی که «علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد» اما همچنان فرهنگ غالب میان مردم و مسئولان، درمان نگری است. یعنی تا زمانی که مشکلی بروز نکند، برای پیشگیری هزینه‌ای پرداخت نمی‌شود.

وی اضافه کرد: پیشگیری شامل سرمایه‌گذاری برای آموزش، سبک زندگی سالم و امور اجتماعی موثر بر سلامت، تشخیص زودهنگام، غربالگری‌ها و دیگر اقدامات مرتبط است. لذا برای آنکه کشور ما نیز در زمره کشورهایی قرار گیرد که فرهنگ پیشگیری در میان مردم و مسئولان به یک هنجار تبدیل شده است، فعالیت‌هایی در این راستا ضروری است. اولویت کارگروه فرهنگ سلامت در ۱۴۰۴ تحقق این هدف خواهد بود.

رضایی تصریح کرد: در این راستا، سه محور اصلی برای ترویج فرهنگ پیشگیری انتخاب شده است: نخست، پاندمی‌ها و بیماری‌ها و تهدیدات جهانی مانند کرونا و آنفلوآنزا؛ دوم، تصادفات؛ و سوم، سرطان است. در حوزه سرطان، کارگروه فرهنگ سلامت چهار نوع سرطان از جمله سرطان پستان، سرطان دهانه رحم، سرطان پروستات و سرطان کولورکتال (روده بزرگ) را به‌عنوان اولویت تعیین کرده است.

وی درباره علت انتخاب این سه موضوع به عنوان محور اصلی ترویج فرهنگ پیشگیری گفت: نظر کارگروه و اعضا بر این بوده است که تصادفات، به‌عنوان نخستین علت مرگ‌ومیر جوانان و نوجوانان باید در اولویت قرار گیرد. همچنین، سرطان‌هایی که انتخاب شده‌اند به این علت است که ازجمله سرطان‌هایی هستند که قابل پیشگیری بوده و درمان آن‌ها دشوار و پرهزینه است. لذا از منظر هزینه اثربخشی، منطقی است که بر پیشگیری تمرکز شود.

او ادامه داد: در خصوص بیماری‌های همه‌گیر، تجربه پاندمی کرونا نشان داد که اگر از پیش فرهنگ‌سازی و سرمایه‌گذاری مناسبی در زمینه استفاده از ماسک، واکسیناسیون و رعایت اصول بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی انجام شده بود، در هنگام شیوع بیماری، جامعه آمادگی بیشتری برای مقابله با آن داشت و آموزش‌ها از قبل انجام شده بود. در برخی کشورهای جهان، استفاده از ماسک در فصل آنفلوآنزا به یک رفتار رایج تبدیل شده است. لذا مسئولیت‌پذیری اجتماعی، بهداشت فردی و گروهی و افزایش سواد سلامت به منظور ارتقای رفتارهای بهداشتی ازجمله موضوعات کلیدی در این حوزه محسوب می‌شوند.

مدیرکل دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت اظهار کرد: دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، در سال ۱۴۰۴ اولویت خود را تولید محصولات و به‌روزرسانی رسانه‌ها و محتوای آموزشی قرار داده است تا بتواند بهتر از گذشته در فضای مجازی نقش مرجعیت آموزش بهداشت را ایفا کند. رسانه‌ها و مردم باید به منبعی معتبر و قابل‌اعتماد برای دسترسی به مطالب آموزشی صحیح دسترسی داشته باشند. بسیاری از محتوای موجود مربوط به سال‌های گذشته بوده و نیازمند به‌روزرسانی بر اساس نیازهای آموزشی جدید مردم و مطالب جدید علمی است.

وی افزود: یکی از اهداف ما برای سال ۱۴۰۴، تقویت ارتباطات ما در فضای مجازی از طریق دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور است. در حال حاضر، ۴۸ هزار گروه و کانال ارتباطی مردمی، ادارات و داوطلبان سلامت در حال فعالیت هستند و آموزش و اطلاع‌رسانی از این طریق انجام می‌شود. اما با توجه به تحولات دنیای امروز، لازم است که فناوری‌های نوین را در شبکه‌های ارتباطی خود به کار بگیریم.

رضایی تصریح کرد: علاوه بر انتشار محتوا در سایت‌های وزارتخانه و دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور، شبکه‌ای از فعالان مجازی سلامت نیز تشکیل خواهد شد. این فعالان که شهروندانی متعهد به انتشار مطالب صحیح هستند، می‌توانند در مقابله با شایعات و اخبار کذب نقش مؤثری ایفا کنند. البته برای گروه‌هایی که دسترسی به فضای مجازی ندارند، همچون عشایر، آموزش‌های حضوری همچنان ادامه خواهد یافت.

مدیرکل دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت یادآور شد: یکی دیگر از برنامه‌های سال ۱۴۰۴، توسعه محیط‌های حامی سلامت یا به عبارتی ارتقا دهنده سلامت است. دفتر آموزش و ارتقای سلامت، متولی توسعه برنامه شهرهای سالم در کشور است. در حال حاضر، دومین شهر سالم کشور، شهر مراغه، موفق به دریافت گواهینامه بین‌المللی شده است و شهرهای دیگری نیز این فرایند را آغاز کرده‌اند.

وی متذکر شد: همچنین، برنامه توسعه محله‌های ارتقادهنده سلامت و کانون‌های فرهنگی-اجتماعی سلامت از سه سال پیش آغاز شده و تا الان در ۵۰۰ محله اجرا شده است. هدف ما این است که در سال جاری۵۰۰ محله دیگر را نیز به این برنامه اضافه کنیم و مشارکت ساختارمند مردم را در شناسایی معضلات بهداشتی و تدوین راهکارهای مناسب افزایش دهیم.

او ادامه داد: دانشگاه‌ها نیز به‌عنوان محیط‌های ارتقادهنده سلامت در نظر گرفته شده‌اند. در حال حاضر، تنها یک دانشگاه در این زمینه فعالیت خود را آغاز کرده است. در سال ۱۴۰۱ دانشگاه ملی مهارت (پیش‌تر دانشگاه فنی و حرفه‌ای) وارد این فرایند شد و هم‌اکنون تمام پرسنل آن تحت برنامه‌های غربالگری و پیشگیری قرار دارند. در این راستا، علاوه بر ارتقای سلامت دانشجویان و کارکنان، مسئولیت اجتماعی دانشگاه در ۱۸۰ نقطه کشور نیز مورد توجه قرار گرفته است. به‌عنوان نمونه، در برخی مناطق که فقر و بیکاری وجود دارد، دوره‌های آموزشی مهارت‌افزایی برای مردم برگزار می‌شود. در یکی از این محله‌ها، پس از نظرسنجی، دوره جواهردوزی برای زنان منطقه برگزار شد که منجر به ایجاد اشتغال و درآمدزایی ماهانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومانی برای آنان شد.

مدیرکل دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت خاطر نشان کرد: در سال ۱۴۰۴، قصد داریم برنامه «سواد مالی» را در ۱۰۰ نقطه کشور اجرا کنیم تا افرادی که به درآمد می‌رسند، بتوانند با مدیریت صحیح منابع مالی خود، از فقر مطلق خارج شوند.