موسیقی بد و خوب ندارد/ امروز در فضای کِدری از موسیقی هستیم

به گزارش ایلنا، آلبوم موسیقی «گوهر جان» با آهنگسازی سلمان سالک، تنظیم عباس آزاد و آواز وحید تاج روز گذشته جمعه 31 خرداد 1398 در کتاب الهیه رونمایی شد.

این مراسم با استقبال از سوی علاقه‌مندان به موسیقی اصیل ایرانی مواجه شد و مظفر شفیعی خواننده پیشکسوت آواز ایرانی و محمد مرآتی دکترای اتنوموزیکولوژی از فرانسه و استاد دانشگاه هنر به عنوان مهمانان ویژه حضور داشتند. اجرای این مراسم را کیهان کُنشلو برعهده داشت که از گویندگان رادیو است و سابقه شاگردی محمد نوری در عرصه آواز را دارد.

موسیقی بد و خوب ندارد

نخستین سخنران این مراسم سلمان سالک بود، سالک در صحبت‌هایش گفت: هرچه درباره این اثر باید بگویم در خود اثر هست، پس دراین‌باره صحبت نمی‌کنم و ‌قضاوت شما برایم مهمتر از هر چیزی است.

این آهنگساز در ادامه با اشاره به نکته‌ای مهم در عرصه موسیقی ایران، تاکید کرد: متاسفانه شاهد هستیم که هم هنرمندان و هم مردم، موسیقی را به دو دسته خوب و بد تقسیم می‌کنند. هر چه سلیقه ما باشد خوب و هر چه سلیقه ما نباشد موسیقی بد است. این تقسیم‌بندی درست نیست. سبک‌ها و شیوه‌های موسیقی مانند طِیفی از رنگ‌ها هستند که هر کدام کابرد خودشان را دارند. نمی‌توانیم بگوییم رنگ قرمز خوب یا رنگ زرد بد است.

امروز در فضای کِدری از موسیقی هستیم

عباس آزاد تنظیم کننده قطعه‌های آلبوم «گوهر جان» در سخنانی گفت: امروز در فضای کِدری از موسیقی هستیم. گذاری را تجربه می‌کنیم که با دقت بیشتر نسل‌هایی را می‌بینیم که با ما در حال بزرگ شدن هستند. بیشتر نوجوانیِ ما با اتفاق‌هایی گذشت که شاید برای نسل امروز غریب باشد. شنیدن یک آلبوم موسیقی با صدای محمدرضا شجریان آن هم به مدت 90 دقیقه، اتفاقی بود که در طول روزهای دوران نوجوانی بارها و بارها برای ما شکل می‌گرفت. شنیدن ساز استاد مشکاتیان و شنیدن آواز شجریان برای ما خاطره‌بازی‌های بسیاری دارد. اما نوجوانان امروز چنین چیزی برایشان غریب است.

وی ادامه داد: دوره‌ی گذار جریان سیال جهانی را هدایت می‌کند. سخت است که در این جریان سیال، افرادی باشند که به هنر کلاسیک و سنتی بپردازند. از آقای سلمان سالک تشکر می‌کنم که در چنین روزگاری با آثاری گرانقدر در عرصه موسیقی کلاسیک فضای هنریشان را سپری می‌کنند. همچنین از وحید تاج تشکر می‌کنم که با احساس مسئولیت بالا و با همراهی زیاد این اثر را خواند. تاج از محدود هنرمندانی است که به شکلی حرفه‌ای از عهده هنر آواز برمی‌آید.

آزاد تاکید کرد: وقتی می‌خواهم اثری را ارکستراسیون کنم، باید بدانم که نوازندگانی هستند که بتوانند پاساژهای مدنظرم را اجرا کنند و من روی توانایی نوازندگانی حساب باز کردم که در این اجرا با ما همکاری داشتند. از تمام این نوازندگان تشکر می‌کنم.

«گوهر جان» زبان امروزی و ریشه در اصالت‌ها دارد

محمد مرآتی دکترای اتنوموزیکولوژی از فرانسه و استاد دانشگاه هنر، دیگر سخنران این مراسم بود. مرآتی گفت: اعتبار این آلبوم را با حضور بزرگانی که امروز در جمع ما هستند، می‌توان دریافت. سلمان سالک را از دوران تحصیل در فرانسه می‌شناسم که در رشته اتنوموزیکولوژی درس می‌خواندیم. سالک را با نگاه ژرف‌گونه و نوآورانه با مضراب‌های استوارش می‌شناسم. دوست ندارم در حوزه آهنگسازی و تنظیم این اثر صحبت کنم چرا که درک زیبایی‌های این بخش از آلبوم «گوهر جان» را باید به شنوندگان واگذار کرد.

وی ادامه داد:‌ من بیشتر به این فکر می‌کنم که این آلبوم چه می‌خواهد بگوید. در روزگار پرآشوب هنری هنوز هستند کسانی که از موسیقی اصیل و سنتی بگویند. مهمترین هدفی که این آلبوم پیگری می‌کند را پرداختن و زنده نگه داشتن هویت موسیقی دستگاهی ایران می‌دانم.

مرآتی گفت: موسیقی دستگاهی ایرانی در دوره‌ای صد یا دویست ساله شکل نگرفته است. تاریخچه شکل گیری این موسیقی به قرن هفتم برمی‌گردد. سلمان سالک کتاب ارزشمندی دارد با عنوان «دستگاه‌ها و آوازها» که مهجور مانده است و شاید اهالی موسیقی هم کمتر با این اثر آشنا باشند.

وی ادامه داد: در دوره‌ی میرزاعبداله هیچ کدام از آهنگسازان و موسیقی‌دانان برای سیستم موسیقی خودشان، «مقام» یا اصطلاح «موسیقی سنتی» را به کار نمی‌بردند. این اصطلاح موسیقی سنتی از غرب به ایران آمده است.

این محقق و پژوهشگر تاکید کرد: موسیقی همچون زبان یکی از شئون فرهنگی هر ملت و هر کشوری است. در دوره‌ای زندگی می‌کنیم که موسیقی‌شناسی به این نکته می‌پردازد که از راه موسیقی به رفتار شناسی انسان بپردازد.

وی ادامه داد: آهنگسازی در آلبوم «گوهر جان» بسیار ویژه است. چراکه ریشه در گذشته دارد اما در عین حال پاسخگوی نیازهای مخاطب امروز هم هست. باید سعی کنیم این موسیقی‌ها را بیشتر حمایت کنیم. مخاطب معاصر در معرض حملات متوالی است و ذائقه شنیداری‌اش همواره تهدید می‌شود. ما نیازمند این هستیم که آثاری بشنویم که ریشه در اصالت‌ها و سنت‌های ما دارند.

ادای احترامِ شاگرد به استاد

وحید تاج خواننده موسیقی ایرانی دیگر سخنران این مراسم بود. تاج در صحبت‌هایش گفت: من اهل دزفولم. از دوران کودکی در منزلمان صدای خوانندگان درجه یک و بهترین های موسیقی ایران پخش می‌شد. از قمرالملوک وزیری تا ایرج و گلپا و شجریان و دیگر بزرگان آواز ایران. زمانی که نوجوان بودم کتاب «راز مانا» منتشر شد. در یکی از صفحه‌های این کتاب، استاد شجریان از شاگردانش نام برده بود. آن زمان آرزویم این بود که روزی شاگرد یکی از شاگردان استاد شجریان باشم.

تاج ادامه داد: سال‌ها گذشت تا به تهرام آمدم. در مراسم ختم ایرج بسطامی با یکی از شاگردان استاد شجریان که نامش در کتاب «راز مانا» آمده بود، دیدار داشتم. به کلاسش رفتم و از سال 1381 تا الان که در خدمتتان هستم از محضرشان استفاده کرده‌ام. در این مراسم این استاد عزیزم حضور دارد؛ جایی که عقاب پر بریزد / از پشه لاغری چه خیزد. استاد مظفر شفیعی. به احترامش می‌ایستم و دست میزنم. در ادامه حاضران در این مراسم ایستاده به تشویق مظفر شفیعی و وحید تاج ایستادند.

بخش پایانی این مراسم اجرای موسیقی با تارنوازی سلمان سالک و آواز وحید تاج بود. در این اجرا مجید علیزاده با تنبک‌نوازی، سالک و تاج را همراهی کرد.

آلبوم «گوهر جان» شامل دو لوح فشرده است که در آن قطعاتی به آهنگسازی سلمان سالک بهمراه چند تصنیف قدیمی اجرا شده که عباس آزاد آنها را در قالب ارکسترال تنظیم کرده است.

بخش نخست این آلبوم شامل قطعه‌های «صدای بال ققنوسان» با شعری از شفیعی کدکنی، ساز و آواز بیات اصفهان و دشتی با غزلی از حافظ، درد گنگ با شعری از هوشنگ ابتهاج، ساز و آواز عشاق  و فرود به همایون با غزلی از حافظ و «آواز بلند» با شعری از هوشنگ ابتهاج است.

همچنین بخش دوم این آلبوم شامل چهار تصنیف از آهنگسازان قدیمی است؛ «گوهر جان» با شعر و آهنگی از محمدعلی امیر جاهد در وصف استاد ابولحسن صبا، «جان فزا» اثری از سیدجواد بدیع زاده، «دیده و دل» با آهنگسازی عبداله جهان پناه و «فصل خزان»اثری از عبداله خادم میثاق.