سرپرست ۱۴ فصل کاوش‌های باستانشناسی دژالموت هشدار داد:
نفوذ درختان گیلاس به عرصه و حریم الموت/ساخت تله کابین در کمین قلعه تاریخی
سودای ساخت جاده و تله کابین، زمین خواری و کوه خواری، گسترش باغ‌ها، آبیاری غرقابی و ساخت و سازهای غیرمجاز نه تنها مانعی بر سر راه ثبت جهانی منظر فرهنگی الموت است بلکه آیندگان را از داشتن چنین شاهکار تاریخی، طبیعی و فرهنگی محروم خواهد کرد.
به گزارش ایلنا، افسانه‌های حسن صباح و قلعه الموت بهانه‌هایی بودند که این منطقه منحصر به فرد تاریخی، فرهنگی و طبیعی سرزبان‌ها بیفتد و مردم از راه‌های دور و نزدیک مهمان دیلمان شده و در گذر از فراز و فرودهای این قلعه سحرآمیز، سفره‌های اهالی منطقه رنگین‌تر از گذشته شود. رونقی که به نظر می‌رسد نه تنها به سود این قلعه و منطقه نبوده است بلکه خود تیشه‌ای بر ریشه تاریخ و فرهنگ و طبیعت الموت شده است.
این روزها باغ‌های گیلاس با طنازی زمین‌های الموت را می‌بلعند، حوضچه‌ها و لوله‌های سیاهرنگ انتقال آب همه جا به چشم می‌خورند، کوه‌ها و زمین‌ها تصرف می‌شوند، مدام بر تعداد ویلاها افزوده می‌شود و زمزمه‌هایی مبنی بر ساخت جاده و تله کابین دل دوستداران فرهنگ و طبیعت را به درد می‌آورد، مشکلاتی که به گفته حمیده چوبک (سرپرست ۱۴ فصل کاوش‌های باستانشناسی دژالموت) ثبت جهانی منظر فرهنگی الموت را با مشکلات جدی روبرو کرده است.
او یکی از مهمترین مشکلات بر سر راه ثبت جهانی منظر فرهنگی الموت را دخل و تصرف‌های انجام شده در عرصه و حریم دانسته و با ابراز تاسف گفت: ضوابط تعیین شده در عرصه و حریم به رغم ابلاغ و پیگیری‌های قانونی رعایت نمی‌شود.
این باستان‌شناس با انتقاد از ساخت و سازها و تغییر کاربری‌ها اظهار کرد: براساس قوانین، کسی اجازه ساخت و ساز بر خلاف ضوابط عرصه و حریم را ندارد اما متاسفانه با این تصور که در نهایت جریمه خواهند شد، از قوانین تخلف می‌کنند و ما شاهد ساخت و سازهایی مغایر با ضوابط عرصه و حریم هستیم.
چوبک با اشاره به زندانی شدن یکی از متخلفان به دلیل ساخت و ساز غیرقانونی گفت: این در حالی است که واقعا زندانی شدن گره‌ای از مشکلات باز نخواهد کرد بلکه باید تخلف رفع شود و فرد براساس قانون مجبور به تخریب ساخت و سازهای غیرمجاز باشد.
موافقت ساخت و ساز قانونی
البته او معتقد است همانطور که در ضوابط یونسکو هم آمده، مردم محلی باید از میراث فرهنگی منطقه خود بهره مند شوند و آنها هستند که یک منطقه را زنده و پویا نگه می‌دارند بنابراین نمی‌توان مخالف ساخت و ساز بود اما این ساخت و ساز باید در چهارچوب‌های قانونی و مورد قبول میراث فرهنگی انجام شود.
چهارچوب‌هایی که گویی به مذاق خیلی‌ها خوش نمی‌آید و به بهانه‌های گوناگون آنها را نادیده می‌گیرند. براساس ضوابط عرصه و حریم، کشت بلامانع است اما گسترش کشت باید محدود باشد این در حالی است که به گفته چوبک چون به تازگی باغ‌های گیلاس سودآوری زیادی برای اهالی داشته به عرصه و حریم با درختکاری‌های فراوان تجاوز شده است.
اما همه مشکل به همین جا ختم نمی‌شود چرا که درخت گیلاس به آب فراوانی نیاز دارد و باغداران برای آبیاری باغ‌های خود از روش غرقابی استفاده می‌کنند، روشی که به گفته حمیده چوبک، به ویژه در پای قلعه باعث رانش زمین پیرامون قلعه می‌شود و به طور حتم در دراز مدت مشکلاتی برای قلعه ایجاد خواهد کرد.
از سوی دیگر باغداران برای آبیاری باغ‌های خود در عرصه و حریم حوضچه‌ها و منابع ذخیره آب ساخته‌اند که خود معضل دیگری محسوب می‌شود.
مخالف باغداری و کشت نیستیم
چوبک در ادامه تاکید کرد: به هیچ وجه مخالف کشت و باغداری نیستیم اما از باغداران می خواهیم از روش آبیاری قطره‌ای به جای غرقابی استفاده کنند، روشی که تاکنون باغداران از آن استقبالی نکرده‌اند. براساس مقررات جهاد کشاورزی نمی‌توان آنها را مجبور به استفاده از روش خاص آبیاری کرد و این تصمیمی است که باغدار باید بگیرد.
او در ادامه این پرسش را مطرح کرد که آیا وقتی پای منافع ملی در میان است نباید امکانات و تسهیلاتی در اختیار مردم قرار داده شود که از روش آبیاری مناسب‌تری استفاده کنند تا میراث فرهنگی و تاریخی منطقه هم آسیب نبیند؟
پرسش دیگری که در این زمینه مطرح می‌شود این است که با توجه به مشکلات فراوان کمبود آب، چرا باید باغ‌های گردوی این منطقه که آب کمتری مصرف می‌کنند جای خود را به درخت‌های گیلاس با مصرف آب بیشتر بدهند؟
دریافت مالکیت با مراجعه به دادگاه
او همچنین با اشاره به این نکته که تا همین یک دهه پیش در الموت ۱۲ مستثنیات وجود داشت، اظهار کرد: اهالی با مراجعه به دادگاه موفق به دریافت مالکیت شده‌اند این در حالی است که تعیین عرصه و حریم الموت بیش از یک دهه پیش در سال ۱۳۸۱ انجام شده و قرار بود به جز مستثنیات این عرصه‌ها در اختیار میراث فرهنگی قرار بگیرد.
وی تاکید کرد که عرصه و حریم اعلام قانونی و حقوقی شده بود و باید رعایت می‌شد اما دادگاه آن را نقض کرد.
ساخت و ساز در اراضی خشکهچال یکی دیگر از نمونه‌های نقض قوانین میراث فرهنگی در الموت هستند، اراضی که به گفته چوبک در محدوده حریم قرار دارند و نباید در آنها ساخت و ساز می‌شد.
طمع باغ و ویلا و خلوتگاه شخصی
او با اشاره به این که بافت روستا در قسمت پایین این اراضی قرار دارد، گفت: با این حال چون مردم ثروتمند شده‌اند در طمع باغ و ویلا هستند و می‌خواهند خلوتگاه‌های شخصی خودشان را بسازند.
این باستان‌شناس در ادامه به بازدید معاون سیاسی امنیتی استانداری قزوین از دژالموت اشاره کرد و گفت: آقای آشناگر از این اتفاقات و ساخت و سازها بسیار متعجب شده بود و طی بخشنامه‌ای به فرمانداری خواستند ضوابط عرصه و حریم رعایت شده و با متخلفان برخورد قانونی شود.
چوبک امیدوار است که این بخشنامه اجرایی شده و بتواند مانع گسترش بیشتر باغ‌ها و ساخت و سازها شود و حتی در دراز مدت تا حدودی آسیب‌ها اصلاح شوند.
ساخت جاده یکی دیگر از چالش‌های باستان شناسان و دوستداران میراث فرهنگی در الموت است، جاده‌ای که می‌خواهند برای دسترسی راحت‌تر به باغ‌ها و ویلاهای بالادست بسازند. جالب این که دربرابر مقاومت‌های پایگاه میراث فرهنگی الموت خطاب به چوبک گفته شده است: بالاخره تو می‌روی و ما جاده و حتی تله کابین خودمان را می‌سازیم!
مسیر این جاده در نزدیکی قلعه قرار دارد و به گفته چوبک؛ کل این محوطه دارای آثار تاریخی است و اگر جاده در آن احداث شود این آثار از بین می‌روند .
او در ادامه نسبت به ساخت تله کابین نیز هشدار داد و گفت: ساخت تله کابین نه تنها منظر منطقه را از بین می‌برد بلکه ساختار و بافت و کالبد آن را هم تخریب می‌کند.
چوبک در پایان تاکید کرد که برای حفاظت از الموت نیاز به پشتیبانی قانونی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، سازمان محیط زیست و اداره منابع طبیعی است.
