خطر فروریختن خانه باقرخان «سالار ملی» در تبریز/ شهرداری و میراث زیر بار مرمت مرکز فرماندهی مشروطه خواهان نمی‌روند

به گزارش خبرنگار ایلنا، خانه تاریخی باقرخان متعلق به دوره قاجار است و در فهرست آثار ملی کشور نیز ثبت شده است. این خانه که در کوچه «سالار دربندی» محله تاریخی «خیاوان» تبریز قرار دارد، در جنگ‌های 11 ماهه مشروطه‌خواهان به فرماندهی باقرخان «سالار ملی»،  مرکز فرماندهی مشروطه خواهانی بود که بعدها به تهران رسیدند و فتح تهران را رقم زدند.

چالش تملک مرکز فرماندهی مشروطه خواهان در تبریز

خانه قاجاری و ثبت ملی شده باقرخان به دلیل اختلاف ورثه این ملک مدت‌ها است امکان تملک نیافته و شهرداری و میراث فرهنگی نیز اقدامی برای مرمت و احیای این بنا به دلیل نامشخص بودن تکلیف تملک آن انجام نداده است.

احمد حمزه زاده، مدیرکل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی پاییز سال گذشته گفته بود که «تعدد وراث و اخذ رضایت از آن ها تملک کامل خانه باقرخان را دشوار کرده است.»

آنطور که مدیرکل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی خبر داده بود، «مشکلات اخذ رضایت از ۳۲ نفر از وراث خانه تاریخی باقرخان حل و فصل شده است اما، کسب رضایت از چهار وارث دیگر هنوز باقی است.»

مرکز فرماندهی مشروطه خواهان ایران مامن معتادان و زباله دانی شد

احمد حمزه زاده، همان زمان ابراز امیدواری کرده بود که با همکاری شهرداری و شورای اسلامی شهر تبریز، چالش بزرگ تملک خانه تاریخی باقرخان حل شود. اما این آرزو هنوز تحقق نیافته و خانه قاجاری و ثبت ملی شده سالار ملی، فرمانده نبرد مشروطه خواهان ایران شبیه به ویرانه ای در گوشه ای از شهر تبریز خودنمایی می کند و کارشناسان گفته اند، اگر بی توجهی ها به این خانه تاریخی ادامه یابد خطر فروریختن، تهدید جدی مرکز فرماندهی ثبت ملی شده مشروطه خواهان در تبریز است.

تصاویری که روز گذشته در اختیار ایلنا قرار گرفت مشخص می کند که وضعیت خانه تاریخی باقرخان، «سالار ملی» که در اعتراض به محمدعلی شاه قاجار که مجلس را به توپ بست و در برابر محاصره تبریز توسط سپاه روس ایستادگی کرد، بحرانی تر از گذشته است و با تداوم بی توجهی ها بیش از گذشته تخریب شده و در گوشه ای از بافت تاریخی تبریز رها شده مانده است.

فرجام خانه ای که زمانی مرکز فرماندهی مشروطه خواهان برای مقابله با پادشاه مستبد قاجار و معترضین به توپ بستن مجلس و مخالفین اشغال ایران توسط سپاه روس بود، حالا به جایی رسیده که با ریزش بخش های زیادی از بنا، مامن مصرف کنندگان مواد مخدر و محل انباشت زباله شده است.

نابودی در کمین خانه «سالار ملی»

مهرداد عظیمی، مدیرعامل انجمن مرمت استان آذربایجان شرقی و فعال میراث‌فرهنگی در این استان در رابطه با وضعیت خانه تاریخی باقرخان، «سالار ملی» به ایلنا می گوید: وضعیت نابسامان بناهای تاریخی شهر تبریز تنها محدود به خانه باقرخان نمی شود. بلکه، خانه های ثبت ملی شده دیگر نظیر خانه تاریخی «کلکته‌چی» نیز در شرایط نابسامان‌ قرار دارند.»

او افزود: «با این وجود، مهمترین خانه تاریخی شهر تبریز که دارای شانیت ملی است، خانه تاریخی باقرخان یا همان «سالار ملی» است که بنای متعلق به به دوره قاجار و اتفاقا ثبت شده در فهرست میراث‌ملی کشور است که به حال خود رها شده و همین روزهاست که به‌طور کامل از بین برود.»

مدیرعامل انجمن مرمت استان آذربایجان شرقی، با اشاره به مشکل تملک کامل خانه تاریخی باقرخان (سالار ملی) گفت: «این مشکل البته تنها محدود به تملک بنا نمی شود و میراث ‌فرهنگی و شهرداری تبریز نیز در حفاظت و مرمت از این بنای تاریخی دچار تعارض با یکدیگر شده و توپ مرمت و احیای این بنای ارزشمند را در زمین یکدیگر می اندازند.»

جنگ زرگری نبود اعتبار بلای جان خانه قاجاری تبریز

مهرداد عظیمی تاکید کرد: «به دلیل تعارضات میراث و شهرداری، خانه ثبت ملی شده باقرخان، «سالار ملی» در تبریز به حال خود رها شده است. شهرداری تبریز مدعی است که فقط تملک بنای قاجاری ثبت ملی شده خانه باقرخان وظیفه این دستگاه است و نمی‌تواند بودجه مرمت بنا را تقبل کند. میراث‌فرهنگی هم مدعی است که نمی تواند بودجه مرمت این بنای تاریخی را تامین کند.»

مدیرعامل انجمن مرمت استان آذربایجان شرقی، با اشاره به منتفی شدن قرارداد انجام مطالعات اولیه مرمت خانه تاریخی باقرخان با شهرداری تبریز به دلیل جدال اداره کل میراث‌فرهنگی استان آذربایجان شرقی با شهرداری تبریز افزود: خانه باقرخان در محوطه ای بزرگ سال هاست رها شده و بدون بودجه مرمت و احیاء به حال خود رها شده است.

این فعال میراث فرهنگی با اشاره به وضعیت بهتر مرمتی خانه ستارخان (سردار ملی) در تبریز که بودجه مرمت دریافت کرد و پس از مرمت کاربری اداری یافته و امکان بازدید عموم گردشگران از آن وجود ندارد افزود: «متاسفانه آثار تاریخی استان آذربایجان شرقی و شهر تبریز آنگونه که شایسته این آثار است در ایران شناخته نشده است.»

گفتنی است، خانه تاریخی باقرخان، «سالار ملی»، به همراه 5 اثر تاریخی دیگر در شهر تبریز شامل، مدرسه سمیه (کنسولگری سابق آلمان)، خانه ارجمند، حمام نوبهار و خانه اصغرنژاد سال 99 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید. اما از آن سال تاکنون هیچ اقدامی برای مرمت و احیای این خانه تاریخی ارزشمند صورت نگرفته و تنها ویرانه ای از مرکز فرماندهی مشروطه خواهان در بافت تاریخی شهر تبریز بر جای مانده است.

گزارش: مریم جلیلوندفرد