توقف تخریب آب انبار تاریخی نوش آباد با شکایت مردم/ قوه قضاییه احداث آمفی تئاتر بر بنای صفوی را متوقف کرد
دستگاه قضایی با شکایت مردم و فعالین میراث فرهنگی نوش آباد، شهری در همسایگی کاشان از ادامه تخریب آب انبار صفوی نوش آباد که در فهرست آثار ملی نیز به ثبت رسیده است، جلوگیری کرد. این دستور پس از آن صادر شد که مردم نوش آباد ابتدا با ارسال نامه ای خطاب به سیدرضا صالحی امیری از او خواستند جلوی تخریب این اثر ثبت ملی شده توسط شهرداری نوش آباد را بگیرد. پس از این نامه بود که جلسه شورای فنی برای بررسی تخریب آب انبار نوش آباد با هدف احداث یک آمفی تئاتر روباز بر سقف این آب انبار ثبت ملی شده که یکی از دو ورودی اصلی شهر زیرزمینی نوش آباد است، تشکیل شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، به گفته افراد محلی، اعضای شورا فنی در اقدامی عجیب فعالیت شهرداری نوش آباد بر سقف این اثر تاریخی را مشروع دانستند و شهرداری نوش آباد اقدام تخریبی خود بر عرصه و سقف این اثر تاریخی دوره قاجار را ادامه داد.
در نهایت مردم نوش آباد پس از ناامید شدن از تصمیم شورای فنی به قوه قضاییه پناه بردند و با طرح شکایت از اقدام تخریبی شهرداری نوش آباد بر بنای ثبت ملی شده آب انبار مرکزی این شهر از قوه قضاییه خواستند جلوی تخریب این اثر گرفته شود.
با طرح شکایت مردمی، قوه قضاییه با اعزام کارشناس رسمی دادگستری برای برآورد خسارات به یکی از مهمترین آثار تاریخی نوش آباد که راه ورودی به شهر زیرزمینی این شهر است، فعالیت شهرداری در عرصه و حریم آب انبار قاجاری ثبت ملی شده نوش آباد را ممنوع و متوقف کرد.
تخریب آب انبار مرمت شده
جواد عبدلی، رییس اداره میراث فرهنگی شهرستان آران و بیدگل درخصوص وضعیت آب انبار تاریخی چاله سی (مرکزی) نوش آباد با هدف احداث آمفی تئاتر روباز بر سقف این اثر تاریخی و خسارات ایجاد شده بر این اثر ملی به ایلنا گفت: متاسفانه این اقدام پیش از آن که بنده به سمت جدید برسم رخ داده است. آب انبار مرکزی نوش آباد پیشتر مرمت شده بود اما تخریب آن چهره جالبی در شهرستان نوش آباد ندارد. با این حال فعلا ادامه کار شهرداری با دستور دادستان متوقف شده و کار احداث آمفی تئاتر بر سقف این بنا تعطیل شده است.
رییس اداره میراث فرهنگی آران و بیدگل با اعلام اینکه شهر زیرزمینی نوش آباد در همسایگی شهر کاشان هنوز بطور کامل لایروبی و کاوش باستان شناختی نشده است، افزود: بخشی که قبلا لایروبی و کاوش شد ورودی شماره یک شهر زیرزمینی نوش آباد بود که از آب انبار چال سی وارد این شهر زیرزمینی می‌شد و بخش دیگری هم بعدا توسط شهرداری کشف و لایروبی شد که در بخشی دیگر از شهر به شهر زیرزمینی نوش آباد وارد می‌شود.
پیگیری ایلنا از مقامات محلی در شهر نوش آباد استان اصفهان مشخص کرد که شهرداری این شهر سال گذشته و پس از بارندگی‌ها اعلام کرده بود که برای رفع نم زدگی حاصل از بارش‌ها اقداماتی در آب انبار تاریخی چاله سی انجام می‌دهد. اما به گفته این افراد، ادعای شهرداری این شهر کذب بود سقف آب انبار برداشته شده و هم اکنون بارندگی‌ها منجر به تخریب بخش‌هایی از آب انبار تاریخی چاله سی نوش آباد شده است.
شکایت مردمی از اقدام ضد میراثی
مسئولین شهر نوش آباد استان اصفهان به ایلنا گفته‌اند که شورای فنی استان در جلسه برگزار شده توجهی به اعتراض نماینده میراث فرهنگی درخصوص رفتار غیرقانونی شهرداری نوش آباد در تخریب آب انبار مرکزی نوش آباد نکرد و هر چه به آن‌ها گفته شد این اقدام بدون وجود مجوز و بدون ارایه طرح مرمتی برای گرفتن تایید وزارت میراث فرهنگی انجام شده است؛ توجه نکردند و برای آنکه درگیر حواشی این اقدام نشوند، رفتار شهرداری را تایید کردند و مردم هم که این وضعیت را دیدند به دستگاه قضایی متوسل شدند و آنجا شکایت خود را مطرح کردند که سرانجام کار متوقف شد اما تخریب‌ها برجای ماند.
به گفته مسئولین شهر نوش آباد، در نهایت دادستانی توقف عملیات شهرداری در آب انبار چاله سی نوش آباد را صادر کرد و کارشناس رسمی دادگستری هم تمامی نظریات شورای فنی استان درباره سازه، مصالح استفاده شدن از بتن در احداث آمفی تئاتر بر سقف آب انبار ورودی به شهر زیرزمینی نوش آباد و کاربری در نظر گرفته شده برای سازه در حال احداث توسط شهرداری در این محل را در گزارش کارشناسی خود بطور کامل رد و اعلام کرد که این اقدام هیچ سنخیتی با مجموعه آب انبار تاریخی نوش آباد ندارد.
ریزش سقف آب انبار صفوی
شهرداری نوش آباد در اقدام تخریبی خود سردر آب انبار مرکزی نوش آباد را تغییر داده و آجرهای تاریخی آن را با کاشی‌های جدید تعویض کرد و با گچ روشن برخلاف گچ مات که در مرمت بناهای تاریخی بکار می‌رود تا حالت کهنگی بنا را حفظ کند، جلوه بصری این آب انبار را هم مخدوش کرده است. همچنین با نورپردازی بنا با کار گذاشتن چراغ‌های شیلنگی نئون در بادگیرها و بخش‌های مختلف بنا اصالت اثر ثبت ملی شده را از بین برده است.
فعالین میراث فرهنگی نوش آباد همچنین به ایلنا خبر داده‌اند که به دلیل اقدامات شهرداری این شهر در احداث آمفی تئاتر بر سقف آب انبار ثبت ملی شده این شهر منجر به سوراخ شدن سقف و نفوذ آب به این اثر و ریزش بخش‌هایی از بنا شده است.
یکسال و نیم از تعطیلی کارگاه تخریبی شهرداری نوش آباد در عرصه آب انبار تاریخی این شهر گذشته است و این اثر همچنان به حال خود رها شده است. با این حال براساس آنچه فعالین میراث فرهنگی نوش آباد اعلام کرده‌اند، شهرداری نوش آباد از اقدامات خود کوتاه نیامده است و همچنان اصرار به اتمام سازه آمفی تئاتر بتنی بر سقف آب انبار تاریخی و ثبت ملی شده نوش آباد دارد.
بیانیه‌ای که کارساز نبود
شهریورماه سال ۱۴۰۲ بود که جمعی از فعالین و دوستداران میراث فرهنگی با امضای بیانیه سرگشاده خود خطاب به سیدرضا صالحی امیری، وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی درخواست «نجات آب انبار صفوی» این شهر از تخریب شهرداری را مطرح کردند.
در این بیانیه که نسخه از آن در اختیار رسانه‌ها قرار گرفت، آمده بود: دیماه سال ۱۴۰۲، زمانی که بارش‌های زمستانی آغاز شد، شهرداری نوش آباد، بدون دریافت هیچگونه مجوز کتبی و قانونی و کسب نظر کارشناسان میراث، سقف دوم و سقف پوششی راه پله‌های آب انبار مرکزی شهر نوش آباد با قدمت صفویه و ثبت شده در فهرست آثار ملی کشور را تخریب کرد و این بخش دقیقا ورودی مجموعه باستانی شهر زیر زیرزمینی نوش آباد است.
این بیانیه تاکید کرد: شهردار نوش آباد در برابر اعتراضات فعالان میراث‌فرهنگی، هدف خود را مقاوم‌سازی سقف پوششی دوم راه پله‌ها و رطوبت‌زدایی از آن اعلام کرد. این توجیه در حالی صورت گرفته است که شهرداری قصد احداث سالن آمفی تئاتر روباز پلکانی بر سقف آب انبار صفوی نوش آباد دارد.
فعالین و دوستداران میراث فرهنگی نوش آباد خطاب به وزیر میراث‌فرهنگی اعلام کردند: تناقض حرف و عمل شهردار نوش آباد، جایی است که نیمی از محیط سقف گنبدی شکل مخزن آب انبار به عمق حدود ۳ متر را تخریب و گودبرداری کرده است و باید پرسید مقاوم‌سازی نیمی از یک گنبد، با کدام اصول فنی تطابق دارد؟
این بیانیه تاکید کرد: شهردار نوش آباد در برابر اعتراضات فعالان میراث‌فرهنگی، هدف خود را مقاوم‌سازی سقف پوششی دوم راه پله‌ها و رطوبت‌زدایی از آن اعلام کرد. این توجیه در حالی صورت گرفته است که شهرداری قصد احداث سالن آمفی تئاتر روباز پلکانی بر سقف آب انبار صفوی نوش آباد دارد.
در بیانیه آمده بود: تناقض دوم در جایی است که گودبرداری سقف پله‌های آب انبار در محل ساخت آمفی تئاتر صورت گرفته که بنا بر نظر متخصصان و مرمت‌کاران و باستان شناسان، این اثر تاریخی ثبت ملی شده کشور در معرض آسیب و تهدید جدی قرار دارد. چون خاک موجود همچون کمربند محافظتی این بنا را در خود گرفته بود.
فعالان میراث‌فرهنگی نوش‌آباد در بیانیه خود خطاب به سیدرضا صالحی امیری اعلام کرده بودند: تناقض سوم آن است که شهرداری با مصالح و عناصر ناهمگون همچون شناژ و تیرچه بلوک اقدام به ساخت سقف دوم پوششی روی راه‌پله‌های آب انبار کرده که هیچگونه سنخیت و تناسبی با اقلیم و بوم موجود و مصالح اصلی بنا ندارد و منظر سنتی و اصلی اثر ثبت ملی شده متعلق به دوره صفوی را به کلی نابود کرده است.
آن‌ها نوشتند: آقای وزیر چگونه کارشناسان اداره کل میراث‌فرهنگی اصفهان تایید می‌کنند که تخریب یک اثر تاریخی و بازسازی آن با تیرچه و بلوک سیمانی، بی‌توجه به اصول اولیه مرمت، نظیر استفاده از مصالح و وسایل بومی و سازگار با محیط و رعایت حدود و فرم و چشم‌انداز انجام شود؟
دوستداران و فعالان میراث‌فرهنگی در پایان این بیانیه از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خواستند: با درایت و پیگیری کارشناسان وزارت میراث‌فرهنگی جلوی تخریب بیشتر بنای فاخر آب انبار صفوی نوش آباد که در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و ورودی شهر زیرزمینی نوش آباد است گرفته شود و شهرداری نوش‌آباد ملزم به بازگرداندن آب انبار تاریخی به شکل اولیه و بازسازی عین به عین آن شود.
