اولویت‌های سینمای کوتاه ایران چیست؟/ انتظاراتی که از بهروز شعیبی وجود دارد

به گزارش خبرنگار ایلنا، سینمای کوتاه ایران در سال‌های اخیر همواره مسیری رو به رشد داشته و بسیاری از کارشناسان، سینماگران و منتقدان بر این عقیده‌اند که سینمای کوتاه ایران از سینمای بلند پیش‌رو و رو به رشدتر است. قطعاً با رشد سینمای کوتاه می‌توان انتظار داشت که سینمای بلند نیز به مرور زمان با ورود سینماگران جوان به این عرصه به پویایی و رشدی چشمگیر برسد و در این میان عملکرد اصلی‌ترین متولی فیلم کوتاه در کشورمان بیش از پیش حائز اهمیت می‌شود.

در سه سال گذشته مدیریت انجمن سینمای جوان ایران به عنوان متولی اصلی این سینمای کوتاه در کشورمان برعهده مهدی آذرپندار بود که سیاست‌های مشخصی چون تنوع ژانر و تمرکززدایی از پایتخت را نیز دنبال می‌کرد. با گذشت سه سال و پایان دوران مدیریت آذرپندار و جایگزین شدن بهروز شعیبی به عنوان مدیرعامل انجمن سینمای جوان ایران با دو تن از فیلمسازان حوزه فیلم کوتاه گفتگوهایی درباره عملکرد انجمن در سال‌های اخیرو اولویت‌هایی که امروز برای سینمای کوتاه وجود دارد، داشتیم که در ادامه مشروح این دو گفتگو را از نظر می‌گذرانید:

آموزش فیلمنامه‌نویسی در اولویت انجمن قرار بگیرد

قضاوت‌های ما درباره آذرپندار اشتباه بود

فردین انصاری کارگردان فیلم کوتاه در گفتگو با خبرنگار ایلنا، درباره عملکرد انجمن سینمای جوان در سه سال گذشته گفت: من تا امروز ۴ فیلم با انجمن سینمای جوان به عنوان تهیه‌کننده مشترک تولید کردم و نزدیک به یک دهه است که با این انجمن معاشرت کاری دارم و با سه مدیر کار کرده‌ام و از طرفی شاهد عملکرد چهار مدیر بودم. روز اول که آقای آذرپندار به انجمن سینمای جوان آمد من هیچ شناختی از ایشان نداشتم و با توجه به رزومه مدیریتی ایشان همه ما قضاوت‌هایی داشتیم و همچنان خیلی‌ها همان قضاوت‌ها را دارند اما به نظر من این قضاوت‌ها درست نبود و من باید بگویم که در این یک دهه مهدی آذرپندار از جهاتی بهترین مدیر انجمن سینمای جوان بود.

انصاری خاطرنشان کرد: در صحبت‌ها و جلساتی که با آقای آذرپندار داشتم متوجه شدم ایشان مدیری است که مدیریت را بلد است و در این برهوت و قحطی مدیر در کشورمان یک نفر که مدیر باشد واقعاً غنیمت است. مدیر انجمن سینمای جوان باید بتواند مطالبات سینماگران را پیگیری کند که طبیعتاً در سینمای جوان تعداد فیلمسازان جسور زیاد است و از طرفی همین مدیر باید بتواند انتظارات نهادهای دولتی را برآورده کند و پاسخگوی مدیران خود باشد که آقای آذرپندار و هوش دو جانبه‌ای که داشت توانست در هر دو حوزه به خوبی پاسخگو باشد. به نظر من این ویژگی در ایشان یکی از ویژگی‌هایی است که مدیران قبلی انجمن سینمای جوان نداشتند.

وی افزود: متأسفانه اکثر مدیران ما افرادی محافظه‌کار هستند که ترس زیادی دارند و اهل تعامل و ریسک نیستند و مدیرانی که در این سال‌ها در انجمن سینمای جوان دیده‌ام معمولاً نمی‌توانستند خواسته فیلمسازان و مدیران دولتی را با هم برآورده کنند اما آقای آذرپنداری کسی بود که بر خلاف تصورات اولیه ما از پس این کار بر آمد هر چند که عملکرد ایشان را هم نمی‌توان در حد ایده‌آل دانست چراکه به نظر من یک مدیر باید مطلقاً بدون محافظه‌کاری عمل کند و شجاعت این را داشته باشد که نیازی به جلب نظر دو گروه فیلمسازان و مدیران دولتی احساس نکند و هنر را اولویت قرار دهد.

این کارگردان در ادامه تأکید کرد: یکی از انتقاداتی که به مدیریت انجمن سینمای جوان در سه سال گذشته می‌توان داشت بی‌توجهی به فیلمنامه بود. هیچکس متوجه نشد که چرا بخش فیلمنامه از جشنواره‌های منطقه‌ای حذف شد و در ادامه شاهد بودیم که توجه به فیلمنامه هم به طور کل کمتر شد و در بحث آموزش هم با وجود اینکه عملکرد انجمن در این سال‌ها مثبت بود به نظر می‌رسد که به فیلمنامه توجه چندانی وجود نداشت.

وی افزود: نکته دیگر به رفتارها و انتخاب‌هایی مربوط می‌شود که کاملاً یک کنش سیاسی و جناحی بودند که یکی از این رفتارها رفتن آقای آرش رصافی بود که فیلمسازان حس مثبتی نسبت به ایشان داشتند.

انصاری درباره اولویت‌های امروز سینمای کوتاه گفت: وضعیت به طور کل ناامیدکننده است به طوری که انتظارات معمولاً فراتر از سینمای کوتاه است. وضعیت در زمینه‌های مختلف نامساعد است و به عنوان مثال اقتصاد ما به قدری در شرایط بدی قرار دارد که فکر کردن به فیلمسازی کار بسیار سختی است. من بهروز شعیبی را به عنوان یک فیلمساز می‌شناسم و هیچ شناختی از او به عنوان مدیر ندارم ولی انتظار می‌رود که به بودجه سینمای کوتاه توجه ویژه‌ای داشته باشد و برای تولید آثار کوتاه بودجه‌های بیشتری در نظر بگیرد. نکته دیگر این است که محدودیت‌ها کنار گذاشته شوند و فیلمسازان با هر نگاه و نگرشی بتوانند فیلم بسازند و قطعاً برای من به عنوان یک فیلمساز وضعیت ایده‌آل به شکلی است که محدودیت به صفر برسد اما حداقل انتظار داریم که آقای شعیبی قدمی در جهت کمتر شدن این محدودیت‌ها بردارد.

وی افزود: به نظر من نقطه ضعف انجمن سینمای جوان آموزش است و به خصوص در زمینه فیلمنامه که یکی از اصلی‌ترین ارکان سینما به حساب می‌آید باید توجه ویژه‌ای صورت بگیرد. همه می‌دانیم که مشکل اصلی سینمای ما امروز فیلمنامه است و وقتی انجمن سینمای جوان را متولی یکی از مهم‌ترین بخش‌های این سینما بدانیم بخشی از این مشکل به انجمن مربوط می‌شود و باید فیلمنامه‌نویسی در سینمای کوتاه و بلند به شکل تخصصی و فنی آموزش داده شود.

انصاری در پایان گفت: بهروز شعیبی فیلمسازی باتجربه و پرکار است که هویت و اعتبار فیلمسازی دارد و شاید بتوان خوشبین بود که به واسطه این اعتبار از او عملکرد خوبی خواهیم دید. ما در مواجهه اولیه با آقای آذرپندار قضاوت‌های خوبی نداشتیم و فکر می‌کردیم که با نگاه بسته‌ای مواجه هستیم اما واقعاً اینگونه نبود و ایشان مدیری کاربلد و فعال بود که من در مقایسه با مدیران قبل از ایشان واقعاً او را یک سر و گردن بالاتر می‌دانم.

تنوع ژانر شمشیری دو لبه برای انجمن سینمای جوان

نگاه جناحی از انجمن سینمای جوان حذف شود

پویا نبی کارگردان فیلم کوتاه در گفتگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: توجه به تنوع ژانر و موضوع یکی از ویژگی‌های مهم دوره مدیریت آقای آذرپندار در انجمن بود که این ویژگی در دوران مدیریت ایشان قوت بیشتری گرفت و دیدیم که در تولیدات انجمن و همچنین آثار راه‌یافته به جشنواره فیلم کوتاه موفقیت این رویکرد کاملاً مشهود بود و ما شاهد تنوع موضوع و ژانر بودیم و آثار در ژانرهای معمایی، هارور، فانتزی و... در جشنواره حضور داشتند که تعدادشان نسبت به گذشته بیشتر بود.

نبی خاطرنشان کرد: مهدی آذرپندار سابقه فیلمسازی کوتاه نداشت و اساساً با این فضا بیگانه بود اما توانست خود را درگیر سینمای کوتاه کند و اشراف گسترده‌ای پیدا کرد و شاهد بودیم که هر روز به جشنواره می‌آمد و همه فیلم‌های تولید انجمن و فیلم‌های جشنواره را به طور کامل می‌دید و این ویژگی بسیار خوبی بود که باید یک مدیر فرهنگی داشته باشد. علاوه بر این نکات ارتقای چشمگیر بودجه سرمایه‌گذاری در حوزه فیلم کوتاه در دوره مدیریت آقای آذرپندار یکی دیگر از اتفاقات مثبت بود که در بررسی عملکرد ایشان نباید از حق گذشت و آن را نادیده گرفت.

این فیلمساز در ادامه تصریح کرد: برای آسیب‌شناسی عملکرد آقای آذرپندار در این مدت دو مورد اساسی وجود دارد. اولین نکته ایشان متعلق به گفتمانی فرهنگی سیاسی است که از آن می‌آیند و به همین دلیل خیلی‌ها علاقه‌ای به کار  با انجمن نداشتند. علاوه بر این تفاوت محسوسی در تولیدات انجمن نسبت به سال‌های گذشته به وجود آمد که در ادامه آن جوانان دهه ۷۰ و ۸۰ ناوگان فیلم کوتاه ایران را پیش بردند.

وی افزود: نکته دیگر به سیاست تنوع ژانر مربوط می‌شود که یک شمشیر دو لبه است و هم می‌توان نگاهی مثبت و هم نگاهی منفی به آن داشت. سینمای ایران در حوزه سینمای کوتاه، مستند و بلند نماینده اصلی‌اش در عرصه‌های جهانی و داخلی سینمای اجتماعی است؛ سینمایی که بازتاب‌دهنده شرایط زیست ایرانیان است و این سینما در فیلم‌های کوتاه ما هم نمود داشت و بیشترین حضورهای جشنواره‌ای و بین‌المللی فیلم‌های ما مربوط به این آثار می‌شد. گفتمان آقای خزاعی به عنوان رئیس سازمان سینمایی وقت در انجمن امتداد پیدا کرد و علاوه بر اینکه شاید تولیدات فیلم کوتاه در ژانرهای مختلف افزایش پیدا کرد اما باعث شد که سینمای اجتماعی از بین برود. متأسفانه باید بگویم که همانطور در سینمای بلند امروز کم‌کم شاهد نابودی سینمای اجتماعی هستیم در سینمای کوتاه هم این اتفاق رخ داد و از آنجا که من در هیئت انتخاب و داوری جشن حافظ و ایسفا حضور داشتم بالای ۳۰۰ تا ۴۰۰ اثر کوتاه دیدم که باید بگویم می‌توانم درباره نقش این سیاست‌گذاری قضاوت داشته باشم.

نبی تأکید کرد: قطعاً فیلم‌های کوتاه اجتماعی همچنان ساخته می‌شوند و اتفاقاً این فیلم‌ها بسیار رادیکال‌تر هم شده‌اند اما در تولیدات انجمن و همچنین آثار راه یافته به جشنواره فیلم کوتاه نمود کمتری از سینمای اجتماعی را در سال‌های اخیر شاهد هستیم. البته باید این نکته را هم در نظر داشته باشیم که وقایع اجتماعی در سه سال اخیر باعث شد که آقای آذرپندار از شروع کارش با مسائل زیادی درگیر شود که شرایط را بسیار پیچیده‌تر کرد.

این کارگردان در ادامه درباره انتظارات و اولویت‌های موجود در سینمای کوتاه ایران گفت: من معتقدم که هیچ مدیریتی در هیچ زمانی را نمی‌توان مطلقاً خوب یا مطلقاً بد دانست. وقتی به تاریخ مدیریت فرهنگی مسئولان مختلف نگاه می‌کنیم نقاط مثبت و منفی متعددی در کارنامه‌شان دیده می‌شود و مهدی آذرپندار هم از این قاعده مستثنی نیست. یکی از مشکلاتی که در عرصه مدیریت فرهنگی و هنری کشور ما وجود دارد هر مدیر با ورودش به یک عرصه می‌خواهد چرخ را از ابتدا اختراع کند و همه اقدامات پیش از خود را نادیده می‌گیرد و به نظر من بهتر است آقای شعیبی اقدامات مثبت آقای آذرپندار را حفظ و تکرار کند؛ همانطور که گفتم آقای آذرپندار همه فیلم‌های کوتاه تولید شده توسط انجمن و همچنین فیلم‌های ارسال شده به جشنواره را می‌دید و سینمای کوتاه را رصد می‌کرد و حتی از جزئیات پیچینگ‌ها و تولیدات اطلاع داشت و در جریان بود که واقعاً این ویژگی‌ها را ویژگی‌های بسیار مثبت یک مدیر می‌توان دانست.

وی افزود: یکی از انتظاراتی که از مدیر جدید انجمن سینمای جوان وجود دارد و با شناختی که از بهروز شعیبی دارم احساس می‌کنم که او می‌تواند این انتظار را برآورده کند کنار گذاشتن جناح‌بندی‌ها و نگاه‌های ایدئولوژیک است که سایه سنگینش بر انجمن سینمای جوان کاملاً احساس می‌شود و باید شرایط فراهم شود که فیلمسازان با هر تفکر و نگاه سیاسی امکان فیلمسازی و همکاری با انجمن و حضور در جشنواره را داشته باشند تا جشنواره دوباره به بزرگ‌ترین محفل فیلم کوتاه در ایران و حتی منطقه تبدیل شود. نکته دیگر توجه ویژه به سینمای اجتماعی است که به نظر من باید دوباره رونق را به این سینما برگردانیم. مدیرعامل جدید انجمن سینمای جوان باید راهکارهایی برای برقراری عدالت در توزیع بودجه، داوری آثار و عملکرد درست هیئت انتخاب پیدا کند تا بتواند انجمن سینمای جوان را دوباره به خانه فیلمسازان فیلم کوتاه این کشور تبدیل کند؛ نهادی فرهنگی که فارغ از هر نگاه و سیاستی با فیلمسازان تعامل داشت.

نبی در پایان اظهاراتش گفت: من از انتخاب بهروز شعیبی خوشحال هستم. تا جایی که می‌دانم او تجربه مدیریتی نداشته اما در هیئت انتخاب و داوری جشنواره‌های مختلفی حضور داشته و فکر می‌کنم اتفاقات خوبی در دوران مدیریت او رخ خواهد داد و آرزو دارم به زودی جشنواره فیلم کوتاه تهران به همان روزهای باشکوه پیش از شیوع کرونای خودش برگردد.