تهیه‌کننده مستند «رخ مادر»:
مادران شهید این‌بار سوژه هستند/ همکاری با چند مستندساز خلاقیت بیشتری ایجاد می‌کند
امیرحسین اکاتی گفت: فُرم فصل دوم «رخ مادر» ژانر داکیودرام است و ما سعی کردیم در این مجموعه فرم درستی را برای نمایش قهرمانان استفاده کنیم.
امیرحسین اکاتی تهیه‌کننده مجموعه مستند «رخ مادر» که این شب‌ها قسمت‌های پایانی آن از شبکه یک سیما در حال پخش است، در گفتگو با خبرنگار ایلنا، درباره نوع روایت انتخاب شده برای هر یک از مادران شهدا که قصه زندگی خود را برای مخاطبان بازگو می‌کنند، مطرح کرد: سوژه‌های ما در این پروژه افرادی بودند که سن بالایی داشتند و همچنین قرار بود قصه‌هایی را بازگو کنند که برای سال قبل است و کامل به یاد نداشتند. به همین دلیل نمی‌توانستیم در همه قسمت‌ها از صدای خود سوژه‌ها استفاده کنیم. فرمی که در فصل دوم اتخاذ کردیم باعث شد قصه‌ها را به گونه‌ای طراحی کنیم که در مصاحبه از مادر و اطرافیانشان روایت می‌شد و یا نریشن آن را بازگو می‌کرد.
وی درباره تعامل با سوژه‌ها گفت: در فصل اول و دوم تلاش کردم شرایط مناسب و راحتی را برای مادران فراهم کنم تا کمترین سختی را تجربه کنند. از جمله اینکه زمان ضبط را کوتاه جلو بردیم و سکانس را خرد و یا سکانس-پلان تعریف می‌کردیم که با یک یا دو برداشت تمام شود. همچنین سعی کردیم بر اساس پژوهش و فیلمنامه دقیقا مشخص کنیم چه می‌خواهیم و بر اساس آن سوال می‌پرسیدیم. مادران که در این پروژه نهایت همراهی و همدلی را با ما داشتند، دستشان برای تعریف قصه زندگی خود بسته نبود اما کار را به گونه‌ای پیش می‌بردیم تا به کلیدواژه‌های خاص برسیم.
تهیه‌کننده «رخ مادر» درباره مدت زمان ۲۰ دقیقه‌ای برای هر قسمت تصریح کرد: وقتی ایده مجموعه مستند مطرح شد، در فصل اول به سراغ ساخت کار ۱۵ دقیقه‌ای رفتیم اما به این نتیجه رسیدیم که در این زمان کم نمی‌توان خرده روایت‌ها را بیان کرد و سخت برای مخاطب جا می‌افتد. در فصل دوم برای هر قسمت زمان ۲۰ دقیقه‌ای را در نظر گرفتیم و برای قصه‌هایی که داشتیم، کافی بود. چراکه می‌دانستیم هر قصه چه میزان محتوا و خرده روایت و چه قدر زمان لازم دارد. ناگفته نماند که ضبط هر قسمت بر اساس فرم بصری خاص سه تا چهار روز زمان می‌برد.
اکاتی درباره تنوع لوکیشن در این پروژه بیان کرد: از ابتدای پیش‌تولید فصل دوم، شهرها را تقسیم‌بندی کردیم و با ارگان‌های مربوطه و پژوهشگران بومی ارتباط گرفتیم تا به سوژه‌ها برسیم. بعد از اینکه به تعدادی قصه رسیدیم، جلساتی برگزار و بر اساس اینکه دوست داشتیم از هر شهر ایران یک سوژه داشته باشیم، دست به غربالگری زدیم. خوشبختانه در این مجموعه مستند از همه اقوام ایرانی نماینده و قصه داریم.
وی در جواب به این سوال که چرا در این اثر از تصاویر آرشیوی خیلی استفاده نشده است، مطرح کرد: از روز اول باتوجه به نگاه مدیران شبکه و آنچه به لحاظ فرمی در ذهن داشتم این بود که از عکس‌های آرشیوی و فیلم‌های قدیمی کمتر استفاده و زندگی حال مادران را روایت کنیم. البته اگر مادران قصه‌ای از گذشته را بازگویی می‌کردند، ما به ازای آن را طراحی می‌کردیم و در لحظات امروز زندگی مادران نشان می‌دادیم. در حقیقت از فیلم‌ها و عکس‌ها در قالب تولیدی استفاده کردیم و در برخی قسمت‌ها به تناسب کار و نیاز موجود بازسازی‌هایی انجام دادیم. در هر قسمت به فراخور فیلمنامه و قصه صحنه‌هایی را طراحی می‌کردیم تا لحظه‌ها را جذاب به تصویر بکشیم.
تهیه‌کننده «رخ مادر» با بیان اینکه این به سراغ مادرانی رفته است که فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی و یا قصه‌های خاصی دارند، تصریح کرد: در پیش تولید و سوژه‌یابی سعی کردیم این موارد را در نظر بگیریم چراکه معتقدیم مادران شهدا با وجود سن زیاد و غمی که تجربه کردند، همچنان فعالیت دارند و باید به عنوان الگو به آن‌ها پرداخته شود که چگونه برای حفظ آرمان، ایستادگی و رو به جلو حرکت می‌کنند.
وی درباره ساخت این مجموعه مستند توسط چهار کارگردان توضیح داد: از ابتدای صحبتم با مدیران شبکه یک، نظرم این بود یک کار سریالی را با چند کارگردان جلو ببریم. کار سریالی به ویژه در فضای مستند نیاز به مخاطب دارد و این مساله منوط به این است که فضای بصری جذابی را برای مخاطب ایجاد کنیم تا با ما همراه شوند و دنبالمان کنند. پس از چند کارگردان استفاده کردیم تا خلاقیت به وجود آید. البته این اتفاق باعث نشد کیفیت هر قسمت متفاوت شود چراکه در رفت و برگشت‌های متعدد به فرم واحد با روایت‌های مختلف رسیدیم.
تهیه‌کننده «رخ مادر» ادامه داد: در ابتدا این کار یک ریسک محسوب می‌شود اما من آن را پذیرفتم؛ همانگونه که در فصل اول جواب مثبت گرفتم. همکاری با چند مستندساز باعث می‌شود از تکرار در فرم جلوگیری و هر قصه به شیوه متفاوت روایت شود تا برای مخاطب جذاب‌تر باشد. همچنین به دلیل به وجود آمدن خلاقیت شاهد اتفاقات بهتری در روند تولید و تدوین هستیم.
اکاتی درباره تجربه خود از ساخت این مستند گفت: اول آنکه تهیه‌کنندگی یک کار بلند را با وجود سختی‌ها و چالش‌های متعدد برعهده گرفتم که بسیار تجربه گرانبها و خوبی برایم رقم خورد. همچنین باید بگویم که فُرم فصل دوم ژانر داکیودرام که مورد علاقه من است و سعی می‌کنم فضای کارهایم نمایشی باشد. ما سعی کردیم در «رخ مادر» فرم درستی را برای نمایش قهرمانان استفاده کنیم و لحن درست را به کار ببریم تا از کارهای مشابه، متفاوت باشیم و ظرفیت قهرمانان را به نمایش بگذاریم.
وی در پایان درباره تفاوت تهیه‌کنندگی مستند و دیگر آثار هنری خاطرنشان کرد: در مستند با افرادی به عنوان سوژه سروکار داریم که بازیگر نیستند بلکه انسان‌های معمولی هستند که زندگی عادی مثل همه ما دارند اما ممکن است قصه زندگی‌شان متفاوت باشد که قابلیت به تصویر کشیدن را دارد. همه چیز واقعی و حقیقی است و این مساله از پیش‌تولید تا پس‌تولید اثرگذار است. یک تهیه‌کننده برای تولید مستند باید صبر زیادی داشته باشد چون برای تولید قصه زندگی یک فرد باید زمان زیادی را در اختیارش قرار داد تا خود را با شرایط وفق دهد.
مجموعه مستند «رخ مادر» به تهیه‌کنندگی امیرحسین اکاتی و کارگردانی حمید مشایخی، مهدی انصاری، سیدمصطفی سیدالحسینی و علی علائی شنبه تا چهارشنبه ساعت ۱۷:۳۰ روی آنتن شبکه یک سیما می‌رود.
