باید نخبه‌های افغانستانی را معرفی کنیم/ «روایت فرهت» در بهترین زمان عرضه شد

امیراطهر سهیلی، کارگردان مستند «روایت فرهت»، که به صورت آنلاین از پلتفرم‌های هاشور و فیلیمو عرضه شده است، در گفتگو با خبرنگار ایلنا، اظهار کرد: تمایل زیادی برای کار کردن درباره مهاجرهای نخبه داشتم و چند سالی بود که این دغدغه را داشتم و تحقیق و پژوهشی درباره این افراد انجام داده بودم و از طرفی نگاهی که به مهاجران وجود دارد به خصوص در شهر مشهد برایم بسیار مهم بود که درباره مهاجران نخبه کار کنم، افرادی که در دوستان و اطرافیان من هم هستند.

سهیلی خاطرنشان کرد: آقای شوقی پرداختن به شخصیت دکتر فرهت را به من پیشنهاد دادند، دکتر فرهت فردی شناخته شده است و اگر شما از نخبه مهاجر صحبت کنید مطمئناً یکی از شخصیت‌هایی که می‌توان درباره او صحبت‌های بسیاری داشت همین شخص است و از آنجا که مهاجرانی که به ایران رجوع می‌کنند بیشتر مردم کشور افغانستان هستند و به همین دلیل ترجیح دادم در این مستند هم به شخصیتی افغانستانی بپردازم.

این کارگردان درباره قرابت‌های فرهنگی خراسان با افغانستان گفت: مردم مشهد و خراسان نسبت به دیگر نقاط ایران ارتباط فرهنگی بهتری با مردم افغانستان دارند و حتی می‌توان گفت که مردم این منطقه به لحاظ فرهنگی بیش از اینکه به منطقه‌ای چون کردستان که استانی از کشور خودمان است نزدیک باشند، به مردم هرات نزدیک‌تر هستند. مردم خراسان با مردم منطقه‌ای چون هرات زبان و فرهنگ غذایی مشابه و مشترکی دارند. ما حتی افسانه‌هایمان با مردم هرات مشترک است و حتی در روایت‌های افسانه‌ایمان که از جِن صحبت می‌شود، همان جِن در افسانه‌ها و روایت‌های مردم افغانستان هم وجود دارد و مشترک است.

سهیلی در ادامه خاطرنشان کرد: البته نمونه‌های بسیاری می‌توان مثال زد که از افغانستان به ایران مهاجرت کردند و افرادی نخبه بودند و امروز در حوزه فعالیتشان نام‌هایی شناخته‌شده و تأثیرگذار به حساب می‌آیند. علاوه بر آقای فرهت می‌توان به افرادی چون ابوطالب مظفری و محمدکاظم کاظمی در حوزه ادبیات و هنر نمونه‌های فوق‌العاده‌ای هستند و علاوه بر این آقای کاظمی از افرادی است که به جبهه رفته و برای همین مملکت جنگیده است. من نمونه‌های بسیاری را مشاهده کردم و وقتی با مادر شهید خاوری صحبت می‌کردم ایشان گفتند که ما وقتی می‌خواستیم مهاجرت کنیم می‌توانستیم به آلمان و فرانسه برویم اما ایران کشوری است که زبان و دینش با ما مشترک است و ترجیح دادیم در این کشور زندگی کنیم.

این کارگردان با ابراز امیدواری برای اینکه مستندهایی چون «روایت فرهت» بتوانند نگاه نادرست نسبت به مردم افغانستان را در جامعه اصلاح کنند، گفت: به اعتقاد من هنرمندی که مرزنگر است به افکار فاشیستی نزدیک شده چراکه هنرمند باید بی‌مرز با موضوعات برخورد کند. اگر نگاهی به تاریخ سینما هم داشته باشید همه فیلمسازان بزرگ حداقل یک فیلم درباره بی‌مرزی دارند و انسان‌ها را به مرزی خاص محدود نمی‌کنند و نگاهشان انسانی است. در فیلم «روایت فرهت» من به این مسئله ورود کردم و در کنار آن تحقیقاتی داشتم و فهمیدم مهاجران افغانستانی در نقاط مختلف کشور با سختی‌های بسیاری روبرو هستند و رفتارهای نه چندان خوبی با آن‌ها می‌شود. ما باید به نگاهی انسانی برسیم و مرزها را کنار بگذاریم، وقتی به مهاجر بودن آن افراد تأکید می‌کنیم به نوعی نگاه از بالا به پایین خودم را نشان می‌دهم در حالیکه فردی چون دکتر فرهت به اندازه صدها ایرانی به این کشور خدمت کرده است.

وی افزود: متأسفانه با اتفاقاتی که در ماه‌های اخیر رخ داده مثل قتل مرحوم داریوش مهرجویی و وحیده محمدی‌فر که گفته شد یکی از اتباع این جنایت را مرتکب شده متأسفانه کمی نگاه‌ها درباره مهاجران افغانستانی تخریب شده است در حالیکه مطمئناً در هر جامعه‌ای افرادی هستند که به راحتی مرتکب جنایت می‌شوند و این اتفاق را نباید به همه افغانستانی‌ها تعمیم داد. همانطور که گفتم از کشور افغانستان نخبه‌های بسیاری به ایران مهاجرت کرده‌اند که خدمات بسیاری از آن‌ها در کشورمان دیده‌ایم و یک نمونه آشنا و موفقش برادران محمودی در سینما هستند که سریال پرطرفدار «پوست شیر» را ساختند و بسیار مورد توجه مردم قرار گرفت. به نظر من مکان تولد افراد هیچ اهمیتی ندارد و مهم این است که ببینیم افراد برای جامعه بشری چقدر مفید هستند.

این کارگردان تأکید کرد: البته باید بگویم که قتل داریوش مهرجویی یک فاجعه برای سینما و به طور کل برای هنر ایران بود و من به هیچ‌وجه نمی‌خواهم آن را اتفاقی کوچک جلوه دهم، داریوش مهرجویی از فیلمسازان مهم تاریخ سینمای ایران است و همه از اتفاق تلخی که رخ داد ناراحت هستیم و همانطور که جنایت قتل پازولینی برای عاشقان سینما فراموش‌نشدنی است، جنایت قتل داریوش مهرجویی نیز فراموش نخواهد شد اما اگر به آثار او نگاه کنید هم متوجه می‌شوید که داریوش مهرجویی هم نگاهش محدود به مرز و جغرافیا نیست و دغدغه انسان دارد. امیدوارم فیلم «روایت فرهت» که روایتی است از خدمات یک پزشک نخبه افغانستانی در ایران بتواند به سهم خود جلوی شکل‌گیری نگاه‌های منفی نسبت به مردم افغانستان را بگیرد و ما بتوانیم مثل این سال‌ها به همزیستی در کنار هم ادامه دهیم. ما باید بدانیم که مکان تولد نمی‌تواند در خلق و خوی افراد تأثیر بگذارد و فقط محیطی که افراد در آن زندگی و رشد می‌کنند می‌تواند تا حدی تأثیرگذار باشد و حالا که ما حضور مهاجران افغانستانی را به کشورمان پذیرفتیم وظیفه داریم فضایی را فراهم کنیم که آن‌ها بتوانند در این کشور به زیست خود با بهره‌مندی از خدمات اولیه یک زندگی ادامه دهند. به نظر من امروز زمان آن است که ما در حوزه‌هایی مثل سینما درباره این موضوع فرهنگ‌سازی کنیم، نخبه‌های افغانستانی بسیاری در کشور ما هستند که الآن زمان آن است که ما آن‌ها را به جامعه معرفی کنیم و قدمی در راستای این فرهنگ‌سازی برداریم. علاوه بر نخبه‌ها، کارگران افغانستانی هم افراد با فرهنگی هستند که چون موقعیت رشد و بالندگی در زمینه‌های دیگر برایشان فراهم نبوده نتوانستند استعدادهای خود را شکوفا کنند.

وی افزود: اگر امروز چالشی بین ما و مردم مهاجر افغانستان ایجاد شده ما مقصر هستیم که در کشورمان به آن‌ها مجالِ این را ندادیم که این افراد مهاجر بعد از زندگی سختی که در افغانستان داشتند، فیلم «هامون» را ببینند، اگر این فرصت را فراهم کنیم بسیاری از چالش‌ها رفع می‌شود. ما باید زمینه‌های این همزیستی را فراهم کنیم و اگر این کار را انجام ندهیم خودمان مقصر هستیم.

این کارگردان درباره زمان اکران مستند «روایت فرهت» گفت: من از همه کسانی که این فیلم را در چنین موقعیتی اکران کردند تشکر می‌کنم. به نظر من امروز بهترین زمان برای اکران «روایت فرهت» است. من در این فیلم فقط گوشه‌هایی از زندگی دکتر فرهت را به تصویر کشیدم و هیچ ادعایی ندارم که این مستند درباره نبوغ و خدمات ایشان کامل است. همانطور که دکتر فرهت می‌گویند، ایشان در یک شرایط سخت و نابرابر به این تخصص رسیده‌اند و من با پزشکان و متخصص‌های بسیاری صحبت کرده‌ام که همگی معقتدند جایگاه ایشان بسیار بالاتر جایگاهی است که امروز دارد؛ با این حال ایشان همچنان با انگیزه و انرژی کار می‌کنند. من خیلی خوش‌شانس بودم که این فرد بزرگ مقابل دوربین من قرار گرفت و از ایشان حکمت آموختم. ما بزرگانی چون مولانا و ابوسعید ابوالخیر را داریم که در خاک افغانستان امروزی به دنیا آمده‌اند و همانطور که مدعی هستیم این بزرگان متعلق به ادبیات کشور ما هستند نباید زادگاه آدم‌ها را مبنایی برای قضاوتشان قرار دهیم. این نوع نگاه در دین ما هم توصیه شده و اگر دقت کنید در اطراف حضرت رسول (ص) افرادی چون بلال حبشی، سلمان فارسی و... هستند که هر کدام مربوط به یک کشور و نژاد می‌شوند و پیامبر(ص) آن‌ها را بر اساس نژادشان قضاوت و دسته‌بندی نکردند.

وی در پایان گفت: خوشبختانه تا امروز بازخوردهای بسیار خوبی از نمایش این مستند داشتم و کامنت‌های مثبت بسیاری شاهد بودم. همانطور که گفتم «روایت فرهت» در بهترین فرصت اکران شد، من دوستان و رفقای زیادی در بین مردم افغانستان دارم و این مستند می‌تواند ادای دینی به این دوستان باشد.