برگزاری نشست پژوهشی «عاشیقی در بهار همدان» در جشنواره موسیقی نواحی

به گزارش ایلنا به نقل از  ستاد خبری شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران، صبح شنبه ۱۷ تیر ۱۴۰۲ نخستین نشست پژوهشی شانزدهمین دوره جشنواره موسیقی نواحی ایران (منطقه ۴) به میزبانی کرمانشاه با موضوع «عاشیقی در بهار همدان» برگزار شد. 

محمدعلی مرآتی (دبیر جشنواره) در این مراسم به ارائه توضیحاتی درباره برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران در منطقه چهارم پرداخت و گفت: در این منطقه پس از بررسی آثار رسیده به دبیرخانه جشنواره، گروه‌هایی از استان‌های لرستان، همدان، ایلام، مرکزی، کردستان و کرمانشاه برای حضور در بخش اجرای صحنه‌ای دعوت شده اند. همچنین از برخی اساتید نیز برای مشارکت در هرچه باشکوه‌تر برگزار شدن این دوره از جشنواره دعوت شده است تا علاوه بهره‌مندی از تجارب آن‌ها، اجراهایی را نیز روی صحنه داشته باشند. 

عمران قربانی (پژوهشگر حوزه موسیقی اقوام) در این نشست به بررسی «روایت در موسیقی عاشیقی بهار همدان (شمال استان همدان)» پرداخت و اظهار کرد: استان همدان به واسطه تکلم زبان ترکی در برخی شهرستان‌های استان نظیر بهار، لالجین، کبودرآهنگ و هم مرزی با استانهایی نظیر زنجان، قزوین و ساوه از حوزه‌های رایج اخرایی موسیقی عاشیقی است و این نوع موسیقی همواره در این منطقه رواج داشته است. 

او ادامه داد: روایت موسیقی عاشیقی شمال استان همدان علاوه بر اشتراکات فرهنگی - موسیقایی با سایر مناطق ترک‌نشین دارای ویژگی‌های شاخص فرهنگی، زبانی و موسیقایی خاص و عامل تمایز با دیگر حوزه‌های موسیقی عاشیقی می‌شود. از خصوصیات بارز این موسیقی وجود داستان‌های عاشیقی غنی در این منطقه است که به دلیل وجود لهجه متفاوت ترکی مردم شهرستان بهار باعث به وجود آمدن تفاوت‌هایی در روایت داستان‌ها و روایت اشعار می‌شود که در عصر حاضر بسیار کمرنگ‌تر از گذشته به حیات خود ادامه می‌دهد. 

این پژوهشگر حوزه موسیقی اقوام به ریشه‌شناسی واژه عاشیق پرداخت و گفت درباره ریشه واژه عاشیق نظرات مختلفی وجود دارد در متون ارائه شده توسط پژوهشگران موسیقی عاشقی واژه «آشیق» از لحاظ شکل نوشتار به دو شکل مختلف آمده است برخی به صورت «عاشیق» و برخی به صورت «آشیق» آورده‌اند. همچنین عنوان عاشیق به لحاظ مفهوم و کاربرد کلمه مفهوم و کاربرد کلمه، وجوه اطلاق گوناگونی را شامل می‌شود. عاشیق به طور عنوان عام و در اولین سطح معنایی خود، دلالت بر یک اجرا کننده موسیقی دارد شخصیت‌هایی که در جوامع مختلف زیر این نام قرار می‌گیرند از لحاظ نقش، عملکرد و جایگاه اجتماعی تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. 

قربانی ادامه داد: عاشیق در مفهوم عام خود عنوانی است که اقوام ترک به خنیاگران خود می‌دادند در آذربایجان، ترکیه، گرجستان، ارمنستان و همچنین مناطق آذربایجان مرکز شمال غربی ایران از جمله آذربایجان‌های شرقی و غربی زنجان قزوین همدان ساوه قم و عاشق دلالت بر موسیقی دانی دارد که نوازنده روایتگر خواننده و شاعر است و همزمان از این توانایی‌ها در اجرای خود بهره می‌گیرد. اجرای موسیقی عاشقی نیز دارای دو مولفه اصلی «نغمه‌های عاشیقی که هاوا یا صوت نام دارند» و «روایت‌های عاشیقی» از جمله آن‌ها هستند. 

او به ارائه توضیحاتی درباره مفهوم عاشیق در استان همدان پرداخت و گفت: عاشیق در این استان صرفاً به نوازنده و راوی ساز چگور اطلاق می‌شود که این عاشیق هم مهارت بالا در نوازندگی و هم مهارت بالا در نقل داستان و سرایش اشعار را دارد. بعضاً در برخی موارد عاشیق‌ها راوی داستان سراینده اشعار هستند و نوازندگی ساز بر عهده شخص دیگری است که در این مورد نوازنده در جایگاه دوم قرار می‌گیرد چون اصل عاشیقی روایت و داستان و سرایش اشعار است. 

این پژوهشگر حوزه موسیقی‌شناسی اقوام عنوان کرد: همچنان که در بین عاشیق‌های آذربایجان اردبیل زنجان و… غیره رایج است، بیشتر کاربرد موسیقی عاشیقی همدان در نقل داستان است. 

بخش منطقه‌ای شانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران، در دو بخش «نشست‌های پژوهشی» و «اجراهای صحنه‌ای» به دبیری محمدعلی مرآتی و در یک گستره ملی به همت دفترموسیقی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، توسط انجمن موسیقی ایران و با همکاری ادارات کل فرهنگ و ارشاد استان‌های سراسر کشور به‌صورت غیررقابتی، طی روزهای ششم الی بیست و سوم تیر ماه به میزبانی ۵ استان گلستان (۶ الی ۸ تیر)، چهارمحال و بختیاری (۱۰ تا ۱۲ تیر)، آذربایجان شرقی (۱۴ تا ۱۶ تیر)، کرمانشاه (۱۷ تا ۱۹ تیر) و کرمان (۲۱ تا ۲۳ تیر) در حال برگزاری است.