در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
دستگاه‌های نظارتی به موارد پولشویی و قیمت‌گذاری‌های غیرواقعی حراج‌ها ورود کنند/ حراج ملی بدون مجوز قانونی با دور زدن میراث فرهنگی برگزار شد
رئیس اداره اموال فرهنگی و تاریخی با تاکید برآنکه بخشی از قیمت‌گذاری‌های انجام شده در حراجی‌ها غیرواقعی و حبابی هستند، گفت: در بسیاری از موارد حراجی‌ها بی‌قانونی‌هایی مرتکب می‌شوند و کارهایی انجام می‌دهند که ممکن است در آن پولشویی یا ایجاد قیمت‌های کاذب و حبابی نیز وجود داشته باشد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، بحث حراج آثار هنری، تاریخی و فرهنگی نه تنها در دنیا و در عرصه بین‌الملل بلکه در ایران نیز با حواشی زیادی همراه است. از ماجراهایی که درخصوص قیمتگذاری غیر واقعی آثار و ایجاد حباب قیمتی مطرح می‌شود تا موضوعاتی از جمله فروش صوری آثار و حتا پولشویی‌هایی که در حراج‌ها اتفاق می‌افتد.
تمام این موارد با برگزاری غیرقانونی برخی از حراج‌ها شکل و شمایل دیگری به خود می‌گیرد و گاه این نگرانی در ذهن ایجاد می‌شود که ممکن است در این حراج‌ها شاهد خرید و فروش اشیاء غیر مجاز نیز باشیم. اشیائی که گاه ممکن است طی حفاری‌های غیر مجاز بدست آمده باشند و حتی ممکن است حاصل دزدی و حتا قاچاق باشند. البته در این میان اشیائی نیز وجود دارند که ممکن است به صورت موروثی به دست نسل امروز رسیده باشد که مالک نیز تمایل دارد به جای فروش به وزارت میراث فرهنگی، شی را برای فروش به حراجی‌ها و برگزارکنندگان حراج‌ها بسپارد.
محمدرضا زاهدی (رئیس اداره اموال اداره کل موزه ها و اموال منقول فرهنگی تاریخی) درخصوص تاثیر برگزاری حراج‌های آثار تاریخی و فرهنگی در کاهش رغبت عموم جامعه برای تحویل و فروش آثارشان به وزارت میراث‌فرهنگی و اینکه این باور وجود دارد که ممکن است این آثار در حراج‌ها با قیمت بالاتری به فروش بروند، گفت: عموما میراث‌فرهنگی قیمت‌های کارشناسی‌تری که به واقعیت نزدیک هستند را ارائه می‌دهد و معیارهای سنجش داخلی و خارجی را برای این مهم مد نظر قرار می‌دهد. برای قیمتگذاری اشیاء مکانیزمی وجود دارد که باید مورد توجه قرای گیرد البته در بیشتر مواقع این مهم توسط حراج آثار تاریخی، فرهنگی و هنری مدنظر قرار نمی‌گیرد.
او ادامه داد: در حراج‌ها مسئله‌ای که وجود دارد آن است که بخشی از آنچه در این حراج‌ها اتفاق می‌افتد به نوعی غیرواقعی است و می‌توان بخشی از قیمت‌گذاری‌های انجام شده در برخی از این حراج‌ها را غیر واقعی دانست.
رئیس اداره اموال فرهنگی و تاریخی در پاسخ به این سوال که با وجود فعالیت‌های غیرقانونی که توسط برگزارکنندگان حراج‌ها در ایران انجام می‌شود، چرا همچنان شاهد ادامه برگزاری آنها در سال‌های متمادی هستیم، آیا رانت‌هایی که برگزارکنندگان در اختیار دارند، عاملی برای ادامه فعالیت آنها به شمار می‌رود، گفت: در سال ۱۳۹۸ «دستورالعمل اجرایی تجارت اموال فرهنگی، تاریخی و هنری منقول مجاز» به تصویب هیات وزیران رسید. متاسفانه در دوره ریاست قبلی وزارتخانه هرچه تلاش شد تا بتوانیم احکام اعضای کارگروه این مهم را به امضای وزیر پیشین برسانیم، این امر محقق نشد. و نتوانستیم با توجه به اینکه ریاست کارگروه تجارت اموال فرهنگی، تاریخی و هنری منقول مجاز برعهده وزارت میراث فرهنگی است، با حضور نمایندگانی از وزارت علوم و وزارت فرهنگ و ارشاد و رییس اتحادیه صنف فروشندگان عتیقه و صنایع دستی جلساتی برای ارائه مجوز به حراج‌هایی که درخواست برگزاری دارند، برگزارنمائیم. اکنون با حضور وزیر جدید شاهد امضا و ابلاغ احکام افراد این کارگروه هستیم و طی هفته‌های آینده شاهد برگزاری نخستین جلسات اجرایی تجارت اموال فرهنگی، تاریخی و هنری منقول مجاز خواهیم بود.
به گفته زاهدی، آنچه تاکنون در حراج‌هایی مانند حراج ملی شاهد بودیم با وجود آنکه به ابلاغ آیین نامه مذکور توسط دولت اشراف داشتند، اما بدون توجه به این آیین نامه درصدد اخذ مجوزهایی از نهادهای غیر مرتبط یا نهادهایی که به تنهایی اجازه صدور مجوز را نداشتند، برآمدند و وزارت میراث را به نوعی دور زدند. لذا کلیت این مجوزها غیر قانونی است.
او در پاسخ به این سوال که آیا اکنون می‌توان با توجه به غیر قانونی بودن برگزاری حراج‌های مذکور، کاری درخصوص آنچه در این حراج‌ها خرید و فروش شده، انجام داد، گفت: عموما نمی‌توان کار چندانی درخصوص آنچه گذشته و برگزار شده، انجام داد. اما از این پس حراج تهران، حراج ملی و سایر حراج‌ها بدون اجازه و مجوز میراث‌فرهنگی نمی‌توانند درصدد برگزاری حراج برآیند. آنچه در گذشته توسط این حراج‌ها انجام شده همانند نقطه منفی در کارنامه فعالیت آنها ثبت خواهد شد. البته شنیده‌ام که برخی از افراد که از این حراج‌ها آثار خریداری کرده‌اند، اکنون به برگزاری غیر قانونی آنها اعتراض کرده‌اند و حتا ابراز تمایل کرده‌اند که اشیاء را بازگردانند. یکی دیگر از اقدامات اداره کل موزه‌ها مکاتبه با گمرکات کشور و ارسال فهرست مصور اشیای فرهنگی تاریخی به حراج درآمده در حراج ملی جهت جلوگیری از خروج آثار تاریخی فرهنگی بالای صد سال از کشور می‌باشد.
زاهدی همچنین در پاسخ به این سوال که آیا آنچه درخصوص این حراج‌ها گفته می‌شود و عنوان شده که گاها پولشویی در آنها رخ می‌دهد و قیمت آثار با آنچه که در واقعیت باید باشد تفاوت چشمگیری دارد و ... درست است یا خیر، گفت: این امر چیزی است که تقریبا در تمام حراجی‌های دنیا اتفاق می‌افتد و نمی‌توان گفت فقط مختص به ایران است. قطعا حراجی‌ها به دنبال منفعت مادی و سود شخصی خودشان هستند و برای آنکه به این سود و منفعت برسند، متاسفانه در بسیاری ازموارد بی قانونی‌هایی نیز مرتکب می‌شوند و کارهایی را هم انجام می‌دهند که ممکن است در آن پولشویی یا ایجاد قیمت‌های کاذب و حبابی نیز وجود داشته باشد. البته با توجه به آنکه بحث پولشویی بحثی تخصصی است و سازوکار مشخصی در کشور دارد از این رو بهتر است مسئولان امر دراین خصوص صحبت کنند و دستگاه‌های نظارتی به این مورد بپردازند و آن را بررسی کنند.
رئیس اداره اموال فرهنگی و تاریخی با تایید وجود قیمت‌های حبابی در حراج‌ها گفت: قطعا حراجی‌ها در ایجاد قیمت‌های حبابی تاثیرگذار هستند. و بدون هیچ پشتوانه‌ای قیمت یک اثر تا چندین برابر افزایش می‌دهند. حراج‌هایی را سراغ دارم که اثری را ارائه داده‌اند که قیمت پایه در نظر گرفته شده بیش از ده‌ها برابر قیمت واقعی آن بوده. حتا تا برخی مواقع تا ۵۰ و ۸۰ درصد قیمت آثار را افزایش داده‌اند.
زاهدی با اشاره به یکی از آثاری که در حراج ملی امسال به فروش رسیده، گفت: در کاتالوگ این حراج تابلو رنگ روغن متعلق به دوره قاجار با موضوع شمایل پنج تن برای فروش گذاشته شده بود که قیمت پایه آن ۴میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده بود درحالی که اگر با یک نگاه کارشناس واقعی به این اثر بنگرید متوجه می‌شوید که قیمت این اثر شاید حتا به ۸۰۰ میلیون تومان هم نرسد و حال مشخص نیست که مبلغ ۴ میلیارد دیگر از کجا آمده است. حراجی‌های آثار تاریخی، فرهنگی و هنری قیمت‌ها را بی‌حساب و کتاب افزایش می‌دهند. بارها دیده‌ام که یک تابلو و یک اثر در یک دوره از حراج با قیمت پایه مثلا ۱۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته شده اما در زمان برگزاری حراج، آدم‌هایی که عموما توسط برگزارکنندگان در میان خریداران گذاشته می‌شوند تا قیمت‌ها را بالا ببرند، با حبابی که ایجاد می‌کنند قیمت این تابلو را به ۳ و ۴ برابر افزایش می‌دهند و مثلا در نهایت این اثر با قیمت ۵۰۰ میلیون تومان چوب خورده و به صورت صوری فروخته می‌شود. اگر اسناد مالی حراجی‌های آثار تاریخی، فرهنگی و هنری را بررسی کنیم متوجه می‌شویم که این تابلو که در نهایت ۵۰۰ میلیون تومان چوب خورده و به صورت صوری فروخته و یا بهتر است بگوییم اصلا فروخته نشده است مبنایی می‌شود برای قیمتگذاری اثر دیگری از همان هنرمند در حراج بعدی. درواقع بدون آنکه کار خاصی انجام شود، مسئولان برگزاری حراج‌ها با یک ضد و بند حرفه‌ای قیمت یک اثر هنری و تابلو نقاشی را افزایش می‌دهند.
