قائل به تفکیک جشنواره از مرکز گسترش هستم/ تا پایان سال به طرح جدیدی نیاز نداریم فقط پول لازم داریم

به گزارش خبرنگار ایلنا، پانزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» از ۱۸ آذرماه آغاز به کار کرده است و به دو صورت فیزیکی (پردیس چارسو) و آنلاین، ۱۷۹ فیلم مستند را در بخش‌های مسابقه ملی، شهید آوینی، نیمه بلند، کوتاه و بین‌الملل اکران می‌کند. 

محمد حمیدی‌مقدم (مدیرعامل مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و دبیر این دوره از جشنواره) در بخش اول گفتگوی خود با ایلنا از افزایش حجم تولیدات مرکز سخن گفت و از خروجی شوراهای مستند دفاع کرده و آن را دردسترس عنوان کرد. در بخش دوم این گفتگو با او از اقتصاد مرکز و نحوه‌ی سیاست‌گذاری‌ها برای گذر از بحران‌های مالی صحبت کردیم.

بخش دوم گفتگو با حمیدی‌مقدم را می‌توانید در ادامه بخوانید:

در سال ۱۴۰۰ از یک زمانی به بعد کار تصویب و بررسی طرح‌ها را رها کردید؟

ما آنقدر فوران تولید داشتیم که اگر می‌خواسیتیم تا پایان سال بر اساس این ۷۰ طرح تصویب شده در همین ۴ ماهه نخست سال پیش برویم، مجبور بودیم تا انتهای سال ۱۲۰ اثر را تصویب و تولید کنیم. البته مرکز گسترش این پتانسیل را دارد که به تولید انبوه مستند در طول سال برسد. ما این زیر ساخت را ایجاد کردیم که مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی با تزریق بودجه بیشتر از طرف سازمان سینمایی بتواند هر سال این روند را در پیش بگیرد. 

بحث انتخابات روی بودجه شما اثر گذاشت؟ 

ما بعد از جشنواره سال گذشته وارد بحث انتخابات شدیم و بودجه‌های انقباضی جلوی تولیدات ما را گرفت که برای مرکز ایجاد مشکل کرد. الان هم از اقساط فیلم‌ها که باید پرداخت کنیم، عقب هستیم. اقساطی که باید به ما داده شود تا ما به فیلمسازان بدهیم. ما که غیر از بودجه مصوب و دولتی منبع درآمد دیگری نداریم، پس تا زمانی که این بودجه به موقع و کامل پرداخت نشود ما دچار دردسر در تولید می‌شویم. قبلا مطالبات سازمان سینمایی و دولت از ما تولید حداکثر ۲۰ الی ۳۰ فیلم در سال بود که به یکباره آن را بیش از ۳برابر کردیم. دو سال است که از حوزه فیلم‌های تجربی بیروه آمده و تولید فیلم‌های لوباجت و کم هزینه را پیشنهاد دادیم که خیلی هم مشتاق پیدا کرده است. سال گذشته هم ۳۰۰میلیون تومان برای فیلم‌های کم هزینه بودجه در نظر گرفته بودیم. امسال این رقم را به ۵۰۰ میلیون تومان افزایش دادیم. سال ۹۹ فیلم‌های تجربی ما ۸۰۰ میلیون تومان مشارکت می‌گرفتند که این عدد امسال به یک میلیارد تومان افزایش یافت. اما مشکل اصلی اینجاست که جذب سرمایه از سازمان سینمایی و سازمان برنامه و بودجه به تعویق افتاده است. از طرف دیگر باید سیاست‌های جدید مشخص شود و دولت و سازمان سینمایی با نگاه جدید خودشان به سمت تولیدات بروند. به طبع یک دوره‌ای آرامش در تولید به وجود به وجود می‌آید تا مدیر مورد نظر بیاید و کار را دست بگیرد. اما خب طبیعتا تا این سیر طی بشود یک خلاء به وجود می‌آید چون سررسید اقساط فیلم‌ها پشت سر هم سر می‌رسد. 

یعنی شما برای اینکه دولت جدید مستقر شود و سیاست‌های مورد نظر خودش را پیاده کند، از تولید و تصویب فیلم جدید خودداری کردید؟ 

نه، اتفاقا ما کار را به نحوی پیش بردیم که در این حوزه خلاء و احساس نیازی نباشد. در حال حاضر ما هیچ نیازی تا پایان سال به تصویب طرح جدید نداریم و حتی از مصوبه سازمان سینمایی هم بالاتر هستیم. ما فقط به پولی نیاز داریم که این بچه‌ها را در اقساط موظفی خودمان همراهی کنیم. هرکسی بخواهد می‌تواند از نحوه قراردادهای ما، افرادی این قراردادها را بستند و تمام کم و کیف کار مطلع شود. در این مسیر هیچ لابی، هیچ بحثی مانند اینکه فیلمساز پیشکسوت است پس باید در اولویت باشد، برای قراردادهای ما مطرح نبود. 

سیاست شما در این دوره مدیریت در مرکز گسترش رفتن به سراغ جوان‌ترها بود یا خیر؟ 

بله، اما اعتقاد داشتم هم جوانان و هم پیشکسوتان نباید به هم اولویت یا برتری داشته باشند و صرفا ملاک را باید اعتبارسنجی و عیارسنجی کارها دانست. ما در ابتدای امسال با خیلی از افراد شاخص برای تولید فیلم قرارداد همکاری منعقد کردیم. با انجمن صنفی کارگردانان مستند، انجمن صنفی تهیه‌کنندگان، فیلمسازان خارج از حتی این مجموعه‌ها قرارداد بسته شده است. خب حالا عده‌ای هم وجود دارند که جزو این افراد پذیرفته نشدند یا نیامدند و مراجعه‌ای نداشتند. 

اینها مربوط به همه حوزه‌های فعالیت شما در مرکز گسترش است؟ 

این موارد فقط در حوزه فیلم مستند بود و در حوزه‌های دیگر عملکرد متفاوت است. در حوزه انیمیشن، فیلم کوتاه و… ما سیاست‌های متناسب دیگری اعمال کردیم که باز هم شاهد رشد تولید بودیم. 

شاخص‌ترین و ضعیف‌ترین عملکرد شما در این دوران مدیریت بر مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی چه چیزهایی بوده است؟ 

شاید بتوان گفت که نگاه و تلاش من در این چند سال استانداردسازی جشنواره سینماحقیقت بود که فکر می‌کنم توانستیم تا اندازه زیادی بدان دست پیدا کنیم. ماجرای اکران آنلاین در سینماحقیقت که از سال گذشته به طور یک اتفاق مبارک ولی ناخواسته بر ما تحمیل شد و اثرات مثبت زیادی داشت، یک پروسه سنگینی بود که از سال گذشته ریل‌گذاری شد و امیدوارم جدی گرفته شود و ادامه داشته باشد. همین حالا که من با شما صحبت می‌کنم ۱۷۹ فیلم به صورت برخط و آنلاین در حال نمایش در سامانه‌های مختلف هستند و همزمان به طور فیزیکی هم اکران می‌شوند. این یک اتفاق بزرگ است که تقریبا مثل جشنواره‌های رده اول خارجی ما فیلم‌ها را از دو طریق نمایش می‌دهیم. جشنواره حقیقت یکی از معتبرترین جشنواره‌های سینمایی ایران است که ما در این دو سال سعی کردیم با اضافه کردن یک وجوه دیگر به آن شکل استانداردی به این رویداد هنری بدهیم. ما دوره خوبی را هم به لحاظ شفافیت در شوراهای تخصصی طرح و تصویب گذراندیم؛ در بحث پیچینگ و گسترش طرح روند شتابانی را طی کردیم. ما از آن حالت کلاسیک و سنتی مرکز گسترش بیرون آمدیم و شیوه گزینش ما برای بررسی طرح‌ها علمی‌تر شد. 

در حوزه اقتصادی هم اقدام مهم و اثرگذاری داشتید؟ 

کار مهمی که من در این بخش انجام دادم ورود به حوزه اقتصادی برای سینمای مستند در همه بخش‌ها بود. به دلیل آنکه ما باید خود را در بخش بازرگانی، پخش فیلم و پرزنت متحول می‌کردیم و این تحوب بزرگترین خواسته من از یک جای سنتی مثل مرکز گسترش بود. بازرگانی مرکز گسترش از یک بخش ساکن تبدیل شد به یک عمل کننده و بخش پویای قابل اتکا. کتابخانه ویدئویی ما الان این امکان را مهیا ساخته است که شما در هر قاره و کشوری با محصولات مرکز در ارتباط باشید و ما را رصد کنید، محصول ما را انتخاب کنید، ایمیل بزنید و مثلا درخواست کنید که این فیلم را برای شبکه خودم می‌خواهم. این تلاش همکاران من بود که بتوانیم این امکان مهم را فراهم کنیم. برای اولین بار در تاریخ تاسیس مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ما از این طریق توانستیم درآمدزایی کنیم. 

بالاخره مرکز گسترش هم اهمیت درآمدزایی و کسب آن از طریق تولیدات خودش را متوجه شد؟ یعنی دیگر صرفا تولید فیلم ملاک و معیار برای عملکرد مرکز نیست؟ 

ما دیگر مستند برای تولید نمی‌سازیم و این را مستندسازان ما هم باید کم‌کم درک کنند که مستند برای دیده شدن است. مستندی که می‌خواهد دیده شود باید وارد بازار شود. باید تبلیغ کرد، باید قوانین بازار نمایشی و رقابتی را فراهم کنند تا فیلم مستند جایگاهی در بازار نمایشی پیدا کند. چون این کارها را هیچوقت نکردیم یا لااقل به شکل درست و حرفه‌ای آن عمل نکردیم، مستند تولید شده در نهایت در کمد من به عنوان مدیرعامل باقی مانده و خاک خورده است. این باعث چه اتفاقی می‌شود؟ مستندسازان همه آمال و آرزوهاشان می‌شود جشنواره سینماحقیقت. چون این استدلال را می‌کنند که فقط یک جا وجود دارد که مستند ما خوب دیده می‌شود. 

درست و منطقی این است که تازه بعد بعد از سینماحقیقت موتور فیلم روشن شود و مسیر نمایش عمومی خود را در پیش بگیرد. اکران حقیقت آنلاین را ما برای تسریع در همین موضوع راه اندازی کردیم. اکران حقیقت آنلاین یک تحول بزرگ در سینمای مستند خواهد شد. 

اما نکته منفی دوران مدیریتی شما از نظر خودتان؟ 

 فکر می‌کنم ما به لحاظ مرکز حمایتی به دلیل محدودیت‌هایی که داریم خوب نتوانستیم سرویس به‌روز مالی به افرادی که تحت حمایت ما برای تولید آثار بودند، بدهیم. این موضوع هم به خاطر تنگناهای مالی بود که گریبان ما را در این چند سال گرفت. شکل ایده‌آل کار برای من این است که متصل به دریچه دولتی نباشم و با درآمدزایی بتوانم مرکز را به شکل درستی مدیریت کنم. همین حالا که در جشنواره پانزدهم سینماحقیقت نشستیم و صحبت می‌کنیم یک بار اضافی و سنگینی را به مرکز گسترش تحمیل کرده‌ایم. واقعا برگزاری این جشنواره با این ابعاد و وسعت بخش مهمی از بودجه ما را اسیر خودش کرده است. کدام مرکزی است که هم تولید داشته باشد، هم نیروی انسانی رسمی و هم یک جشنواره بین‌المللی را برگزار کند؟ پیشنهاد من برای مدیر بعدی این است که این فضاها را از هم جدا کند. یعنی مرکز گسترش با درآمدزایی باید تمرکز در تولید داشته باشد و جشنواره هم در یک ساز و کار جداگانه‌ای به حیات خود ادامه دهد. جشنواره خودش یک هیولایی است که در طول سال باید تمام انرژی خود را صرف برگزاری آن کنید. جشنواره‌های مهم سینمایی در دنیا دبیرخانه ثابت دارند و در طول سال همه آثار و تحولات را رصد می‌کنند. من از روزی که به مرکز گسترش آمدم این موضوع را پیشنهاد کردم که جشنواره سینماحقیقت باید از مرکز گسترش جدا شود.