مقالات همایش تاریخ فرهنگی در ایران منتشر شد

به گزارش ایلنا، مجموعه مقالات همایش بین المللی تاریخ فرهنگی در ایران با عنوان تأملاتی در تاریخ فرهنگی و حوزه‌های موضوعی آن با گردآوری و تدوین محمدامیر احمدزاده اخیراً به همت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به بهای ۱۲۵ هزار تومان منتشر شد.

این همایش با هدف تولید محتوای مرتبط با مباحث و رویکردهای تاریخ فرهنگی در چهاردهم اسفند ۱۳۹۷ در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار گردید و با استقبال پژوهشگران و استادان رشته‌های تاریخ، مطالعات فرهنگی، جامعه‌شناسی و ادبیات قرار گرفت. وجه بینارشته‌ای رویکرد تاریخ فرهنگی باعث شد تا در عرصه‌های مختلف به مثابه روش و رویکرد مورد استفاده قرار گیرد.

این اثر بنا به اقتضائات موجود در جامعه علمی (اهل تاریخ و جامعه شناسی) فراهم شده و بر آن است تا کاربست رویکردهای جدید به مفهوم عمیق‌تر و گسترده‌تری از معرفت میان رشته‌ای کمک کند. امیدواریم که نشر این سنخ از آثار در حوزه تاریخ فرهنگی به توسعه مطالعات بینارشته‌ای در عرصه تاریخ منجر شود و خوانش‌های جدید و عمیق‌تری از پدیدارهای تاریخی را به دنبال داشته باشد.

فهرست این اثر عبارت است از:

مقدمه

فصل اول: بایسته‌های مفهومی – نظری تاریخ فرهنگی

تاریخ ادبیات؛ دریچه‌ای بر تاریخ عواطف/ دکتر تقی پورنامداریان

مسئله حافظه و مسئله‌شناسی حافظه در ایران مدرن/ دکتر نعمت الله فاضلی

چرخش فرهنگی؛ معیارهای تفاوت تاریخ فرهنگ از تاریخ فرهنگی و تاریخ فرهنگی جدید/ مرتضی قلیچ

کرونوتوپ در رخداد اولیانامه ای؛ نگاهی به پیکره‌های زمانی – مکانی در متون اولیانامه ای/ محمد غفوری

سنت نگارشی تاریخ فرهنگی در فنلاند/ عباس احمدوند و زهرا محشری

تاریخ انتقادی و نظام‌های تاریخ نگاری غالب (امتناع فهم فرهنگ در نظریه‌پردازی انحطاط و استبداد) / آرش حیدری

بازتاب تاریخ فرهنگی در آیینه غبار/محمدمهدی سعیدی

فصل دوم: ادبیات و تاریخ فرهنگی

بازنمود تاریخ فرهنگی ایران در روایتهای گفتگومحور مقتل‌های عاشورا/دکتر زهرا حیاتی و دکتر محمد نجاری

بررسی جنبه‌های گونه گون انسان‌شناسی هنری در تابلو انیمیشن شکار گراز – طاق بستان کرمانشاه ایران/محمد عارف

تحلیل قصه‌های طاهر و زهره و گلنار بر پایه ریخت‌شناسی پراپ/ آلانه عابدی بالاجاده و سیدمجتبی میرمیران

نیاز کردن برای پیروزی در جنگ؛ یک آئین کهن ایرانی/فرانک جهانگرد

ایما، اشاره و خیال در منابع تاریخی دوره میانه ایران/ کوروش فتحی

فصل سوم: ایران باستان و تاریخ فرهنگی

انسان انگاری ایزدان در سنت دینی زردشتی/سیروس نصراله زاه و نجمه مهدی

تأثیر فرهنگ و تمدن ایران باستان در شروع امپراتوری سراسری ژاپن (با توجه به سیاست و دیانت شوتوکو تایشی و آئین‌های نوروزی در ژاپن) /دکتر توموکو شیمویاما

شناسایی بخشی از تاریخ فرهنگی مردم در الواح اورارتویی بسطام/ مریم دارا

بررسی جشن‌های ماهانه و متغیر در آئین زرتشت/حمیرا ذکریازاده

تاریخ فرهنگی موزه ایران باستان در عصر پهلوی/ رضا بیگدلو

خویشکاری مردان عشایر با استناد به تزئینات سنگ قبور دره شهر/ اکبر شریفی نیا و طیبه شاکرمی

جایگاه کتبیه بیستون در مطالعات تاریخ فرهنگی ایران در دوره هخامنشیان/ رضا الوندی و مهرداد قدرت دیزجی

فصل چهارم: مردم نگاری و تاریخ فرهنگی ایران

ذهنیت اجتماعی مردم ایران و مسئولیت قدرت و جانشینی/ایرج ورفی نژاد

بررسی روند تأثیرپذیری ایرانیان و اعراب فاتح در پوشش/ ظریفه کاظمی

مراسم خواستگاری در شهرکرد به شیوه مردم نگاری/ مائده مبینی دهکردی

سیاست حافظه شهری تهران و هنر مهاجرت (مطالعه آثار معماران و تندیس گران آشوری، آذری و ارامنه ایرانی در دوران پهلوی) /محمدسعید ذکایی و علی خان‌محمدی

عوامل مؤثر در شکل گیری و ماندگاری آئین‌های شادی آفرین به عنوان نماد تداوم فرهنگ ایرانی/ عبدالله متولی، فرهاد صبوری فر و محمدحسن بیگی

مردم نگاری مراسم عزاداری منطقه نافچ/مهسا کاظمی نافچی

نسل‌ها و تغییرات در حافظه جمعی: مطالعه‌ای بین نسلی در یادگیری اصلاحات ارضی (مطالعه موردی شهرستان تالش در استان گیلان) /حمید عباداللهی چنذانق و سولماز آوریده

بازنمایی تاریخ فرهنگی در سفرنامه‌های قرن چهارم هجری، مطالعه موردی زنان/ مهناز عباسی

رسوم و سنتهای ایرانی در آداب دیپلماتیک دوره قاجار/ صباح خسروی زاده

در بخشی از مقدمه این اثر آمده است: گسست معرفتی و یا تغییر پارادایمیک در همه حوزه‌های مطالعاتی علوم انسانی از دهه ۱۹۷۰م به بعد با عبارت چرخش فرهنگی شروع شد. تاریخ فرهنگی رویکردی بین رشته‌ای است که حاصل نوعی تعامل مبانی تاریخ و فرهنگ به عنوان دو حوزه اصلی و مهم علوم انسانی است؛ بنابرین محور حرکت آن رشته‌هایی است که با تاریخ و فرهنگ ازجمله تاریخ، علوم اجتماعی ازجمله جامعه‌شناسی و انسان شناسی، مطالعات فرهنگی و… سروکار دارند. واکاوی ابعاد مفهومی و نظری چرخش فرهنگی در مطالعات تاریخی به عنوان مسئله و وجه پروبلماتیک همایش بین المللی تاریخ فرهنگی در ایران مورد توجه قرار گرفت.

موضوع و مسئله همایش تاریخ فرهنگی از چند منظر حائز اهمیت است و ضرورت پرداختن به آن را ایجاب می‌کند و آن را در مقابل خوانش تاریخی از فرهنگ (تاریخ فرهنگ) قرار می‌دهد؛ در تاریخ فرهنگی رویکردی اکتشافی وجود دارد و تاریخ ابزار و روشی است که بتوانم به واسطه آن موقعیت تاریخی در حوزه فرهنگ را به صورت غنی و فربه توصیف کنیم و براساس اشارات و سرنخ ها، از موضوعات ظاهرا پیش افتاده، اکتشافی ژرف در حوزه فرهنگ بدست آوریم و همچنین به برساخت‌ها و ابداعات تاریخی یک پدیدار فرهنگی دست یابیم.

انگاره‌ها و رویکردها نسبت به گذشته و مسیر تاریخ در تاریخ فرهنگ، سیری غالباً خطی به سوی پیشرفت و توسعه تلقی می‌شود؛ در حالی که نحله‌های اخیرتر تاریخ فرهنگی به شکسته و گسست‌ها و تصادفات در تاریخ اشاره می‌کند. در مطالعات تاریخ فرهنگ، سیر مستقیمی برگرفته از نگاه هگلی وجود دارد؛ یعنی نوعی نگاه غایت شناسانه به تاریخ، اما در تاریخ فرهنگی تصادفات، برساخت ها، بی‌راهه‌ها تحت تأثیر رویکردهای متفکرانی نظیر فوکو برجسته‌تر می‌شود. در تاریخ فرهنگ، عمده توجهات و تأکیدات روی فرهنگ والاست: ادبیات، هنر یا تاریخ افکار روشن فکری؛ اما در تاریخ فرهنگی فرهنگ عامه معنای خاص خودش را دارد و بسیار پراهمیت است.