رسول حق‌شناس:
بازگشایی سالن‌های نمایشی در مقطع کنونی جنبه سیاسی دارد/ از تئاتر درمانی در ایران حتی در بحرانی‌ترین شرایط استفاده نشد
رسول حق‌شناس با تاکید بر اینکه استفاده از تئاتر درمانی، یک مساله مقطعی نیست، خاطرنشان کرد: افرادی مانند پیتر بروک، یرژی گروتفسکی و دیگران و در بحران‌های جهانی از جنگ جهانی اول گرفته تا رکود اقتصادی امریکا و فروپاشی بلوک شرق از تئاتر درمانی کمک گرفته‌اند. اما در ایران حتی در بحرانی‌ترین شرایط به آن پرداخته نشده است؛ برای اینکه اصلِ فرهنگ در اولویت چندم است.
«رسول حق‌شناس» کارگردان، نویسنده و بازیگر تئاتر در گفتگو با خبرنگار ایلنا، از وضعیت تئاتر گفت و اینکه تئاتر درمانی چقدر می‌تواند در شرایط کنونی کمک کننده باشد؟
حق‌شناس با اشاره به اینکه «بعد از یک سال و نیم وقفه که همه مشاغل باز بودند و همه مردم سفرهایشان را می‌رفتند و مراسم‌شان را برگزار می‌کردند، بخش فرهنگ و هنر هم که در تمام این سالها مظلوم واقع شده، بازگشایی شد» تصریح کرد: این بازگشایی به خاطر این اتفاق افتاد که شاید اوضاع کمی بهتر شده باشد؛ اما خیلی عجیب است. روزهایی که ۸۰ نفر فوتی از کرونا داشتیم درِ سالن‌های تئاتر بسته بود اما اکنون که روزی ۳۰۰ نفر بر اثر این ویروس جان‌شان را از دست می‌دهند سالن‌ها باز شده است.
این کارگردان تئاتر یادآور شد: در این وضعیت که مردم به شدت درگیر مسائل اقتصادی هستند که اتفاقا همین هم سندی بر برخی ناکارآمدی‌هاست، قطعا شرایط فعالان هنری و مخاطبان، در اولویت چندم‌شان است چه برسد به تئاتر. مخصوصا اینکه برای بیش از یک سال تئاترها تعطیل بود و سالن‌های خصوصی می‌خواهند این مدت را جبران کنند و قطعا قیمت بالایی برای بلیت‌ها می‌گذارند. مردم هنوز اطمینانی به سالن‌ها ندارند و اگر هم بیایند با شک و تردید خواهد بود و این در حالی است که واکسیناسیون هنوز در ابتدای راه است. برای همین به نظر من این بازگشایی‌ها مقطعی خواهد بود و خیلی امیدوارکننده نیست مگر برای اجراهای محدود و کوتاه و گروه‌های کوچک.
حق‌شناس که در زمینه تئاتر درمانی فعال بوده و تالیفاتی هم در این زمینه دارد، با اشاره به اینکه شاید بتوان در شرایط بحرانی از تئاتر درمانی برای کاهش آلام مردم استفاده کرد اما این مساله در سطح سیاست کلان است، گفت: آرامش دادن یا کاربرد هنرهای نمایشی برای ایجاد آرامش در جامعه، نیازمند حمایت است؛ اما زمانی که به اصل قضیه پرداخته نمی‌شود و مغفول است، تئاتر درمانی که شاید یک شاخه فرعی نمایشی محسوب شود، دیگر در اولویت چندم قرار می‌گیرد.
او یادآور شد: از زمان شیوع کرونا در ایران، کلینیک ما تعطیل است، هنرمندان ما بیکار هستند و اجازه اجرا ندارند و... همه این‌ها باعث شده این تعطیلات که می‌توانست فرصتی مثبت برای آگاهی‌رسانی به جامعه باشد، هدر برود و به جایش هنرمندان این رشته بیکار در گوشه‌ای افتاده باشند.
این کارگردان و نمایشنامه‌نویس با تاکید بر اینکه استفاده از تئاتر درمانی، یک مساله مقطعی نیست، خاطرنشان کرد: افرادی مانند پیتر بروک، یرژی گروتفسکی و دیگران و در بحران‌های جهانی از جنگ جهانی اول گرفته تا رکود اقتصادی امریکا و فروپاشی بلوک شرق از تئاتر درمانی کمک گرفته‌اند. یعنی این شیوه تئاتری آنقدر جهانی بوده و هست.
حق‌شناس ادامه داد: سال ۲۰۰۰ که تغییراتی اساسی در جهان به وجود آمد، تئاتر درمانی خیلی رشد کرد اما در ایران حتی در بحرانی‌ترین شرایط به آن پرداخته نشده است؛ برای اینکه اصلِ فرهنگ در اولویت چندم است و اصولا دغدغه‌ای برای آن نیست چون فرهنگ در سبد معیشتی خانواده‌ها جایی ندارد.
حق‌شناس با تاکید بر اینکه به اعتقاد او، بازگشایی سالن‌های نمایشی در مقطع کنونی قطعا جنبه سیاسی دارد؛ نه جنبه فرهنگی و نه حتی تجاری، تصریح کرد: آقای آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی هنگام بازگشایی سالن‌ها از ابتدای هفته جاری، گفتند سالن‌های نمایش باز است و در صورت تمایل گروه‌ها می‌توانند اجرا کنند. خب، گروه‌ها که تمایل به اجرا دارند چون ماه‌هاست که بیکار بوده‌اند اما آیا مردم هم تمایل و اعتماد دارند؟ آیا اصلا توانایی خرید بلیت را دارند؟ آیا گروه‌ها توانایی تولید اثر دارند؟
حق‌شناس با اشاره به اینکه هرچه با سیاست آمیخته شده، جز زیان، بهره‌ای نبرده است، گفت: چند سالی است که در بازی‌های عجیب و غریب میان فرهنگ و سیاست هستیم. دست‌کم امیدوارم با انتخاب‌های درستی که مردم از این به بعد انجام می‌دهند اتفاق خوبی بیفتد. چون هر بار که آدم‌های شعارزده را به‌جای افرادی عمل‌گرا انتخاب کرده‌ایم، دچار مشکل شده‌ایم.
او در پایان تصریح کرد: تئاتر درمانی بسیار می‌تواند هم در آموزش و هم پیشگیری کمک کننده باشد اما متاسفانه باید بگویم که اصولا فرهنگ در این سالها، ابزاری برای پیشبرد نیست.
