کارگردان «مامان» مطرح کرد؛
فیلم من از زبان مردم و برای آنهاست/ جشنواره وضعیت روحی جامعه را بهتر نمی‌کند
آرش انیسی معتقد است که «مامان» فیلمی از زبان مردم و برای مردم است: فیلم مامان به حال وهوای امروز جامعه نزدیک است. موقعیت و احوال روحی کارکترها شبیه به حال و هوای افراد جامعه است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، «مامان» فیلمی به کارگردانی آرش انیسی است که داستان زندگی یک زن را پس از مهم‌ترین حادثه زندگی او روایت می‌کند. جنگ، مهم‌ترین حادثه زندگی زن فیلم است و فیلم از زبان سه پسر مامان به نام‌های احمد، پیمان و فریدون روایت می‌شود.
خبرهایی مبنی بر داستان فیلم در رسانه‌ها منتشر شده بود. این خبرها نشان می‌داد، فیلم زندگی مامان از زمان جنگ تا به امروز را در سه اپیزود روایت می‌کند. کارگردان این فیلم درباره این موضوع گفت که موضوع فیلم من بر اساس خبرهای منتشر شده نیست.
هنگام ساخت فیلم مامان، شما با چالش‌های فراوانی روبرو بودید. سال ۹۶، پیش‌تولید فیلم شما آغاز و در سال ۹۸ ساخته شد. به نظر می‌رسد، مشکلات پیش‌رویتان نه تنها انگیزه شما را کم نکرده بلکه محرکی برای شما بوده است. دوندگی‌ها نتیجه داد و در بخش سودای سیمرغ سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر حضور دارید. درباره این موضوع توضیح دهید.
به طور قطع و یقین، مامان ارزان‌ترین فیلمی است که در بخش سودای سیمرغ این دوره از جشنواره فیلم فجر حضور دارد. این روزها، هزینه ساخت یک فیلم سینمایی افزایش یافته و با سرمایه ساخت فیلم من، نمی‌توان یک اثر نمایشی تولید کرد. هنگامی که ساخت این فیلم را آغاز کردم، افراد بسیاری از من پشتیبانی کردند. حمایت‌های همه‌جانبه مجید برزگر مثالی برای این موضوع محسوب می‌شود. ایشان به عنوان تهیه‌کننده، با تمام توان و تلاش خود در تمام مراحل فیلمسازی همراه و همقدم من بود. من بر این باور هستم، شاید فیلمنامه قوی این اثر سبب شده که حامیان من در پای کار بایستند و پشتیبانم باشند. نگارش فیلمنامه سه سال طول کشید. تمام کسانی که اثرم را خوانده‌اند، از آن تمجید کرده‌اند.
سنگ‌اندازی‌ها و مشکلاتی که در مدت زمان ساخت فیلم وجود داشت، انگیزه من را بیشتر نکرد. آرش انیسی به عنوان یک فیلمساز ترجیح می‌دهد که مشکلات مسیر فیلمسازی کمتر باشد و راحت‌تر فیلم بسازد. من برای ساخت این فیلم، افق و دیدگاه خودم را داشتم که انگیزه و محرک من برای ساخت مامان بودند.
چرا فیلم را در سه اپیزود از گذشته تا به امروز روایت کردید؟
اخباری اشتباه در خبرگزاری‌ها برای فیلم من منتشر شد. منبع خبری را می‌شناسم. معتقدم، دلیل انتشار این خبر، ناآگاهی او نسبت به فیلمنامه بوده است. جنگ مهم‌ترین اتفاق زندگی مامان است و از این رخداد سال‌ها می‌گذرد. فیلم تاثیرات این رویداد را بر زندگی مامان نشان می‌دهد. مامان کارمند پتروشیمی بوده و روزگار را به خوبی سپری می‌کرده است اما در حال حاضر با چالش‌هایی روبرو است. فیلم در زمان حال روایت می‌شود و به گذشته کاری ندارد. تنها اشاراتی به گذشته می‌شود.
مجید برزگر از فیلم‌های مستقل و کم هزینه حمایت می‌کنند. تعداد فیلم‌های مستقل در دوره گذشته، رضایت‌بخش بود. در دوره گذشته، تعداد فیلم‌های مستقل و کم هزینه قابل قبول بود. به نظر می‌رسید، تعداد فیلم‌های مستقل در ادوار بعدی افزایش یابد و آن‌ها فرصت حضور در جشنواره را داشته باشند. با بررسی ساده به این نتیجه می‌رسیم، تعداد فیلم‌های مستقل و کم هزینه «Low Budget» کاهش یافته است. به نظر شما دلیل کاهش تعداد فیلم‌های مستقل و کم هزینه چیست؟
واقعیت این است که آقای برزگر، حامی فیلم‌های کم هزینه نیستند بلکه از سینمای مستقل است. با توجه به شرایط حاکم بر سینمای ایران، فیلم‌های مستقل تلاش می‌کنند هزینه کمتری داشته باشند. به همین دلیل بسیاری از فیلم‌های مستقل کم هزینه هستند. به طور قطع و یقین، اگر این فیلم‌ها در کانون بیشتر توجه قرار بگیرند، وضعیت بهتری نسبت به شرایط فعلی خواهند داشت.
به نظر می‌رسد، مامان روایتی مستندگونه دارد و بر پایه واقعیت روایت می‌شود. این روزها، واقع‌گرایی به معنای حقیقی فراموش شده و اگزوتیسم اجتماعی مورد توجه مخاطبان پرده نقره‌ای قرار گرفته است. آیا می‌توان به این موضوع امیدوار بود که واقع‌گرایی حقیقی در سینمای ایران مورد توجه مخاطبان قرار بگیرد؟
سینمای اگزوتیسم، این روزها در کانون توجه فیلمسازان قرار دارد و از این سینما بسیار صحبت می‌شود. اگر بخواهم تفاوت این دو سینما را نشان دهم، باید به تفاوت رئالیسم و ناتورالیسم اشاره کنم. ناتورالیسم سعی می‌کند، زشتی‌ها و سیاهی‌های دورن یک جامعه را ببنید و برای مخاطبان نشان دهد. دیدگاه و افق رئالیست نسبت به ناتورالیست متفاوت است. رئالیسم، ذهنی‌تر و کمتر از واقعیات بهره می‌گیرد. این سبک در نظر ندارد که که به صورت صرفی، زشتی‌ها را نشان دهد. من معتقدم، سینمای ایران از این پتانسیل برخوردار است که در جهت واقع‌گرایی گام بردارد.
فیلم من یعنی مامان بر پایه واقع‌گرایی است و در مسیر پیش رفته است. فیلم مامان به حال وهوای امروز جامعه نزدیک است. موقعیت و احوال روحی کارکترها شبیه به حال و هوای افراد جامعه است. فیلم مامان از زبان مردم و برای مردم است.
عنوان فیلم شما نشان می‌دهد، کارکتر اصلی فیلم شما یک زن است. وقتی تاریخ سینمای ایران را بررسی می‌کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که جایگاه زنان در سینمای ایران تغییر کرده است. فیلم فارسی نگاه ابزاری به زنان داشت. در دهه ۶۰ نیز زنان نیز نقش پررنگی در سینما نداشتند. ما می‌توانیم دهه ۷۰ را نقطه عطفی برای زنان در سینما بدانیم. حضور و تاثیر زنان در سینما بیشتر شد و آن‌ها در کانون توجهات قرار گرفتند. برخی دهه ۹۰ را دوران شکوفایی حضور زنان در سینما می‌دانند. آیا سینمای ایران در ارتباط با نقش زنان به روال فعلی خود ادامه می‌دهد؟
وقتی سینمای هنری و جریان اصلی را با یکدیگر مقایسه می‌کنیم، به این نتیجه می‌رسیم، نگاه فیلم‌های هنری نسبت به محیط اصراف قطعی‌تر است. فیلم‌های جریان اصلی سینما، نگاهی شاه‌پیرنگی دارند و زنان کمتر در این فیلم‌ها در کانون توجهات قرار می‌گیرند. این موضوع در سینمای ایران وجهان یکسان است اگرچه برخی از فیلم‌هایی که زنان نقش اصلی را برعهده داشته‌اند، در اسکار مورد توجه قرار گرفته‌اند. فیلم‌های شاه پیرنگی، بیشتر به قهرمان و ابرقهرمان توجه می‌کنند.
زنان هم در سینمای ایران کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند که طبع انقلاب اسلامی سال ۵۷ است. انقلاب اسلامی ایدئولوژی خود را دارد که توسط مردان تعریف شده یا حامی آنهاست. در سال‌های گذشته، زنان به عنوان بخشی از جامعه تلاش کرده‌اند که به خواسته‌های خود برسند و در این جهت تلاش‌هایی هم کرده‌اند. زنان به نتایج مطلوب خود رسیده‌اند که این موضوع تبلش زنان و مردان را روایت می‌کند.
جشواره سال جاری بسیار کم فروغ است. تعداد مخاطبان کم است و خبرنگار کمی در ججشنواره حضور دارند. اگیزه شما از شرکت در این دوره چیست؟
هر فیلمساز دوست دارد که فیلم او دیده شود. اگر فیلم با اتفاقات مثبتی در جشنواره همراه باشد، به طور قطع روال فیلمسازی را برای من بهتر و راحت‌تر خواهد کرد. شرایط جامعه، بسیار بدتر از موقعیتی است که مسئولان در جهت نشان دادن آن قرار دارند؛ شرایط اجتماعی و احوال روحی تمام آحاد جامعه بد است. من تصور نمی‌کنم، برگزاری جشنواره احوال روحی جامعه را بهبود بخشد. عده‌ای در صنعت سینما فعالیت می‌کنند و به دلیل کرونا زندگی آن‌ها تحت تاثیر قرار گرفته است. تصور می‌کنم، برگزاری بخش مردمی جشنواره می‌تواند رونقی در این صنعت ایجاد کند و افقی روشنی برای فعالان هنر هفتم باشد.
