رییس جمهور دستور احیای ربع رشیدی را صادر کرد/ کشف آثار دوره ایلخانی و عثمانی

به گزارش خبرنگار ایلنا، رییس جمهور درحالی احیای مجدد مجموعه ربع رشیدی را گامی مهم در جهت بازآفرینی هویت علمی و فرهنگی کشور عنوان کرد که به اعتقاد وی وجود اثری متعلق به ۷۵۰ سال پیش، در خطه آذربایجان مجموعه‌ای عظیم و پیشرو در عرصه علم و دانش بوده که مایه مباهات مردم ایران و کشور است.

پزشکیان؛ ربع رشیدی را مجموعه‌ای دارای کتابخانه، دارالترجمه، مجتمع صنعتی و دارای نظام مالی و موقوفات مستقل از ساختار حاکمیت خواند که در گستره فرا ملی آموزش و تولید علم به ۷ زبان زنده آن روزگار را سامان می‌داد.

رییس جمهور همچنین از اعضای هیات امنای مجموعه علمی، فرهنگی و تاریخی ربع رشیدی تبریز خواست الگویی از این مجموعه طراحی شود و اثر تاریخی ربع رشیدی تبریز تبدیل به موزه دانشگاهی در کشور شود.

اما وضعیت ربع رشیدی تبریز چگونه است و نیازهای این مجموعه تاریخی برای احیا و تبدیل شدن به موزه دانشگاهی ایران که آثار معماری و علمی از ۷۵۰ سال قبل را در خود جای داده است، چیست؟ وسعت این مجموعه چقدر است و آیا بودجه و امکانات لازم برای احیا و باززنده‌سازی دارد؟

مصوبه سال ۸۱ برای ربع رشیدی تبریز زنده شد

بهرام آجرلو، مسئول پروژه میراث فرهنگی ربع رشیدی تبریز و مدیر پژوهشکده ربع رشیدی که ریاست دانشگاه هنر تبریز را نیز برعهده دارد، در گفتگو با ایلنا به تشریح نیازهای پایگاه میراث فرهنگی ربع رشیدی تبریز و چگونگی تداوم فعالیت‌های باستان شناختی در این مجموعه تاریخی پرداخت.

رییس دانشگاه هنر تبریز با اعلام این مطلب که جلسه رییس‌جمهوری درباره ربع رشیدی تبریز تنها با حضور وزیر میراث فرهنگی و بدون حضور کارشناسان پایگاه میراث فرهنگی این مجموعه تاریخی برگزار شده است، اعلام کرد: جلسه‌ای که هفته گذشته با حضور رییس‌جمهوری تشکیل شد مربوط به مجتمع علمی، فرهنگی، تاریخی ربع رشیدی بود که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۸۱ است.

او افزود: زمانی که آقای پزشکیان در دولت اصلاحات وزیر بهداشت بود تشکیل تشکیلات شورایی مجتمع ربع رشیدی تبریز مصوب شد که محل آن در دانشگاه علوم پزشکی تبریز مستقر بود.

بهرام آجرلو افزود: وظیفه اصلی تشکیلات ایجاد مجتمع علمی، فرهنگی و تاریخی ربع رشیدی علاوه بر احیای تمدنی اثر تاریخی ربع رشیدی تبریز، احصای موقوفات ربع رشیدی و شبیه‌سازی مدیریتی ربع رشیدی در عرصه دانشگاهی بود. در این مسیر توجه به اثر تاریخی ربع رشیدی نیز مورد تاکید قرار دارد.

مسئول پروژه میراث فرهنگی ربع رشیدی تبریز با تاکید بر این که از سال ۹۵ تاکنون وزارت میراث فرهنگی در فعالیت بر ربع رشیدی تبریز براساس تفاهمنامه چهارجانبه با دانشگاه هنر تبریز و شهرداری این شهر ترک فعل نداشته است، افزود: جلسه رییس جمهوری با اعضای هیات امنای مجموعه علمی، فرهنگی و تاریخی ربع رشیدی تبریز پس از بیش از ۲۰ سال مصوبه سال ۸۱ را احیا کرد.

برنامه ربع رشیدی بر زمین نماند

او گفت: سال ۹۵ پروتکل چهارجانبه بین المللی بین وزارت میراث فرهنگی و اداره کل میراث فرهنگی استان آذربایجان شرقی، شهرداری تبریز و دانشگاه هنر اسلامی تبریز و موسسه باستان‌شناسی آلمان بسته شد و از آن زمان بررسی اولیه در محوطه باستانی ربع رشیدی آغاز و بلافاصله از تابستان ۹۶ تا پاییز ۹۸ بدون وقفه در ربع رشیدی کاوش باستان‌شناسی و مطالعات حفاظت و مرمت انجام شد. فقط در دو سال کرونا این فعالیت‌ها تعطیل شد و از سال ۱۴۰۰ هیات ایرانی در حال مطالعه محوطه باستانی ربع رشیدی است.

بهرام آجرلو تاکید کرد: در بهمن ماه سال ۱۴۰۳ مجتمع فرهنگی، علمی و تاریخی ربع رشیدی موفق شد از طریق رییس جمهوری حدود ۱۰۰ میلیارد تومان بودجه برای احیای این اثر و مجتمع فرهنگی آن دریافت کند که از این میزان ۱ میلیارد تومان به انجام کاوش‌های باستان شناختی و انجام مرمت و حفاظت آثار به دست آمده در اختیار تیم کاوش باستان شناختی قرار گرفت که کاوش‌ها از یک بهمن ماه تا یک اسفندماه سال ۱۴۰۳ انجام شد.

سرانجام برنامه ۱۰ساله جهانی شدن ربع رشیدی

مسئول میراث فرهنگی مجموعه تاریخی ربع رشیدی تبریز با اشاره به ارایه برنامه ۱۰ساله ربع رشیدی تبریز در سال ۹۸ از سوی پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی ربع رشیدی گفت: براساس این برنامه قرار بود پرونده ثبت جهانی ربع رشیدی در سال جاری به یونسکو ارسال شود که به دلیل کرونا و البته دلایل دیگر این هدف محقق نشد. اما پرونده در سال ۱۴۰۳ به آیسسکو تحویل شد.

رییس دانشگاه هنر شیراز در ادامه گفتگو با ایلنا، به مشکلات موجود در مسیر ثبت جهانی ربع رشیدی اشاره کرد و گفت: متاسفانه شهرداری تبریز به دلیل صدور مجوزهای فراوان مرتبط با ساخت و ساز گسترده در عرصه و حریم ربع رشیدی موجب شد برنامه ۱۰ساله ربع رشیدی برای ثبت جهانی شکست بخورد.

۱۳هکتار از ۱۰۰ هکتار عرصه ربع رشیدی باقی است

بهرام آجرلو به ارایه برنامه جدید ۴ساله در ارتباط با تداوم کاوش‌های باستان شناختی در مجموعه تا یخی ربع رشیدی تبریز و حفاظت و مرمت آثار این مجموعه اشاره کرد و گفت: متاسفانه شهرداری تبریز تنها دستگاهی بود که به تعهدات خود در تفاهمنامه چهارجانبه احیای مجموعه ربع رشیدی تبریز عمل نکرد.

مسئول میراث فرهنگی ربع رشیدی تبریز افزود: به دلیل مجوزهای افراطی ساخت و ساز صادر شده از سوی شهرداری تبریز از ۱۰۰ هکتار عرصه ربع رشیدی تبریز تنها ۱۳ هکتار باقیمانده است و مهمترین مسأله این مجموعه آزادسازی عرصه اثر از ساخت و سازهای گسترده است.

کشف آثار ایلخانی و عثمانی در ربع رشیدی

رییس دانشگاه هنر تبریز در پاسخ به این سوال ایلنا که در کاوش‌های باستان شناختی سال ۱۴۰۳ چه آثار ارزشمندی از این کهن‌ترین دانشگاه چند زبانه جهان به دست آمده است؟ گفت: کاوش‌های اخیر را نشان می‌دهد که دو دوره سکونتی متعلق به دوره ایلخانی و همچنین زمان اشغال این مجموعه توسط عثمانی‌ها و تبدیل این مجموعه تاریخی به قلعه توسط عثمانی‌ها در ربع رشیدی تبریز وجود دارد.

او اعلام کرد: در کاوش‌های باستان شناختی ربع رشیدی مشخص شد که این مجموعه خاستگاه کاشیکاری در جهان اسلام است و آثار نفیس ایلخانی به دست آمده از این مجموعه مشخص کرد که ربع رشیدی تبریز نقطه عطف هنری و علمی در دوران اسلامی است که دارای هنر خوشنویسی فاخر بر کاشی و نظام پیشرفته مهندسی آب در ۷۵۰ سال قبل بود.

مسئول میراث فرهنگی ربع رشیدی تبریز با اعلام این که ۱۷ ترانشه باستان شناختی در ربع رشیدی تبریز حفر شده است، افزود: در کاوش‌های باستان شناختی امسال موفق به یافتن یکی از برج‌های مفقود شده ربع رشیدی شدیم.

او گفت: سال ۱۴۰۳ در برنامه ۴ساله‌ای که برای مرمت و احیا و حفاظت از ربع رشیدی تبریز به استانداری آذربایجان شرقی تحویل شد ۱۰۰ میلیارد تومان درخواست بودجه داشتیم. همچنین در بخش حفاظت از میراث مکتوب نیز ۷۰ کتاب با مهر ربع رشیدی شناسایی شد برای آن‌ها ۱۰ میلیارد تومان پول طلب کردند.

جای خالی کارشناسان میراث فرهنگی در جلسه با رییس جمهور

آجرلو دیگر مشکلات مرتبط با ساماندهی و احیای ربع رشیدی تبریز را جلوگیری از فعالیت‌های وسیع پایگاه میراث فرهنگی این مجموعه و موازی کاری‌های غیرمرتبط با پایگاه میراث فرهنگی ربع رشیدی دانست و گفت: متاسفانه افرادی که در جلسه بررسی وضعیت ربع رشیدی تبریز با رییس جمهوری حضور داشتند حتی یکساعت به عنوان باستان‌شناس و مرمتگر در این مجموعه کار نکرده‌اند.

رییس دانشگاه هنر تبریز و مسئول میراث فرهنگی ربع رشیدی اعلام کرد: بهتر بود در بخش میراث فرهنگی و تمدنی ربع رشیدی تبریز از کارشناسان پایگاه میراث فرهنگی ربع رشیدی در جلسه رییس جمهوری حضور می‌یافتند تا مسایل و مشکلات این مجموعه تاریخی را مستقیم با دکتر پزشکیان مطرح می‌کردند.