پیشنهادهای مرکز پژوهشهای مجلس برای عبور از کرونا در محیط‌های روستایی
مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی با بررسی چالش‌های کسب و کارهای روستایی و عشایری در دوره شیوع کرونا، پیش‌بینی تمهیدات ویژه بهداشتی در روستاها و مناطق عشایری گردشگرپذیر را از راهکارهای جلوگیری از شیوع این ویروس عنوان کرد.
به گزارش ایلنا، دفتر مطالعات زیربنایی این مرکز روز شنبه در گزارشی با عنوان «درباره مقابله با شیوع ویروس کرونا (۲۵) تحلیل اجمالی بر چالش‌های کسب وکارهای روستایی و عشایری در دوره شیوع کرونا» آورده است؛ بررسی چالش‌های کسب وکارهای نواحی روستایی و عشایری، با توجه به تفاوت بافت اقتصادی و اجتماعی این نواحی نسبت به نواحی شهری، مهم به‌نظر می‌رسد.
مرکز پژوهشهای مجلس هدف تحلیل و گزارش خود را ارائه سریع حقایقی از واقعیات میدانی نواحی روستایی و عشایری برای تصمیم‌سازی صحیح بین سیاستگذاران و مجریان امر عنوان کرده و خاطرنشان کرد: هرچند امکانات بهداشتی و درمانی در نواحی روستایی و عشایری بسیار کمتر از نواحی شهری است، ولی به‌دلیل پایین‌تر بودن تراکم جمعیت در این نواحی، شواهد حاکی از آن است که برخی از خانوارهای شهری، به‌خصوص خانوارهایی که یا رأساً و یا اقوام و فامیل آنها در نواحی روستایی خانه داشته‌اند؛ در ایام شیوع کرونا اقدام به مهاجرت موقت به نواحی روستایی و اسکان در اقامتگاه‌های روستایی کرده‌اند.
این گزارش یادآور شد: این امر به‌ویژه در ابتدای شیوع کرونا بیشتر مشهود بوده است، ولی به‌تدریج روستاییان بومی، با آگاهی از پیامدهای مربوطه، معمولاً اقدام به جلوگیری از ورود افراد غیربومی به روستا کرده‌اند.
در بخشی از این گزارش آمده است: رفت وآمدهای موقت دوران کرونا از نواحی شهری به روستاها می‌تواند سبب افزایش شیوع این بیماری در مناطق مربوطه شود؛ به‌ویژه اینکه در نواحی روستایی و عشایری، امکانات بهداشتی و درمانی بسیار ضعیف‌تر است. لذا عدم تدبیر مناسب در این خصوص می‌تواند جمعیت روستایی را بیشتر تحت تأثیر قرار دهد.
دفتر مطالعات زیر بنایی مرکز پژوهشهای مجلس اضافه کرد: در این حرکت‌های خودجوش مردمی و نهادهای محلی مانند دهیاری‌ها، پایگاه‌های بسیج و ائمه جماعت نقش مهمی در اجرای برنامه‌های مقابله با شیوع کرونا در روستا ازجمله ضدعفونی معابر، تعطیلی واحدهای پُرریسک و ممنوعه، ترویج پیام‌های بهداشتی، توزیع بسته‌های بهداشتی، حمایت از خانواده‌های کمتر برخوردار و غیره ایفا کرده‌اند. همچنین مراسم جشن، اعیاد، مجالس ختم و دید و بازدیدها در بسیاری از موارد تعطیل شدند.
بر اساس این گزارش شواهد حاکی از آن است که برخی از خانوارهای شهری، در ایام شیوع کرونا اقدام به مهاجرت موقت به نواحی روستایی کرده‌اند. عدم تداوم تدابیر مناسب برای کنترل رفت وآمد شهرنشینان به نواحی روستایی و عشایری، به‌دلیل ضعف اساسی در امکانات بهداشتی و درمانی این نواحی، می‌تواند آثار منفی قابل توجه و جبران‌ناپذیری از خود برجای بگذارد.
این گزارش افزود: به‌طور کلی محصولاتی که بازارهای منطقه‌ای و ملی داشته‌اند و حتی محصولات برخوردار از بازارهای محلی، با کاهش فروش و قیمت مواجه شده‌اند. می‌توان گفت از بین کسب وکارهای روستایی و عشایری عمیق‌ترین آثار منفی را اقامتگاه‌های گردشگری روستایی و عشایری شاهد بوده‌اند.
مرکز پژوهشهای مجلس خاطرنشان کرد: البته این صنعت با وجود قابلیت بالا، جایگاه پُررنگی در اقتصاد روستایی و عشایری ندارد. معیشت روستاییان و عشایر، بیشترین آسیب را از ناحیه اختلال در بازاریابی و فروش محصولات کشاورزی شاهد بوده‌اند. این آسیب به‌دلیل عدم توسعه فراگیر زیرساخت‌های بازاریابی الکترونیک محصولات روستاییان و عشایر و فقدان زنجیره‌های تأمین و ارزش پایدار، نمود بیشتری از خود نشان داده است.
در این گزارش آمده است: ممانعت از تحرکات، سبب اختلال در نظام کوچ عشایر و افزایش تلفات و هزینه‌های تولید و اختلال در بازاریابی محصولات ایشان شده است. در مجموع، در دوره حدوداً دوماهه، شواهدی مبنی‌بر تغییر راهبردهای معیشتی روستاییان و عشایر دیده نمی‌شود.
مرکز پژوهشهای مجلس عنوان کرد: نظر به اینکه در نواحی مذکور، تراکم جمعیتی خیلی پایین‌تر از شهرها بوده و محیط، ایزوله‌تر از عوامل آلاینده است، لذا شیوع کرونا در ترغیب ساکنان روستاها و مناطق عشایری برای مهاجرت به شهر نقشی نداشته است. ولی در هر صورت، به‌دلیل اختلال در تأمین خدمات و نهاده‌های مورد نیاز برای فعالیت‌های کسب‌وکار، به‌خصوص تحدید بازار فروش، آثار عمده‌ای در درآمد روستاییان و عشایر برجای گذاشته است.
مرکز پژوهشهای مجلس با تحلیل شرایط موجود پیشنهادهایی همچون، افزایش حمایت مالی از خانوارهای متأثر در قالب یارانه و کمک‌های معیشتی، نظارت بر کنترل قیمت کالاهای اساسی مورد نیاز خانوارهای روستایی و عشایری به منظور اجتناب از کاهش قدرت خرید بیش از پیش ایشان، اعطای کمک‌های تسهیلاتی به کارگاه‌ها و واحدهای تولیدی متأثر از کرونا، تسهیل صادرات و بازاریابی محصولات و خدمات روستاییان و عشایر به‌خصوص از طریق استارتاپ‌های بازاریابی، زمینه‌سازی تولید صنایع دستی و سایر محصولات مناسب در واحدهای گردشگری روستایی و عشایری به منظور جبران خسارات وارده در کوتاه‌مدت را ارائه کرده است.
این مرکز اعطای تسهیلات برای تقویت به شکل‌گیری زنجیره‌های بازاررسانی محصولات به‌منظور کاهش میزان خسارت وارد بر محصولات روستاییان و عشایر (به‌خصوص محصولات کشاورزی) در ماه‌های آینده (اوج عرضه محصول)، تکیه بر ظرفیت فناوری ارتباطات و اطلاعات برای بهبود بازاریابی شبکه‌ای و الکترونیک تولیدات روستاییان و عشایر و کاهش خسارات ناشی از تعطیلی بازارهای حقیقی، نظارت بر رفت وآمدهای موقت دوران کرونا از نواحی شهری به روستاها به‌منظور جلوگیری از اشاعه ویروس از نواحی شهری به نواحی روستایی، کاهش رفت و آمدهای غیرضرور روستاییان و عشایر به نواحی شهری از طریق توسعه دولت الکترونیک، راه‌اندازی فروشگاه‌های چندمنظوره در مراکز دهستان و فروش مبتنی‌بر وب و شبکه‌های مایحتاج روستاییان و عشایر را نیز با تحلیل شرایط موجود ارائه کرده است.
پیش‌بینی تمهیدات ویژه بهداشتی در روستاها و مناطق عشایری گردشگرپذیر ازجمله تدوین و اجرای چک‌لیست بهداشت اقامتگاه‌ها و بررسی سلامت گردشگران قبل از ورود به روستا، استفاده از ظرفیت گروه‌های جهادی و نهادهای غیردولتی برای ارتقای بهداشت محیط در نواحی روستایی و عشایری، شناسایی گیاهان دارویی تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن و توانمندسازی روستاییان و عشایر برای بسته‌بندی، عمل‌آوری و فروش آنها، تسهیل رفت و آمدهای ضروری عشایر کوچرو با اعلام سازمان امور عشایری و با رعایت موازین بهداشتی، هماهنگی بیشتر بین دهیاری‌ها و شوراها با مراکز و خانه‌های بهداشت، به‌منظور مدیریت آثار کرونا بر اقتصاد نواحی روستایی و عشایری از دیگر راهکارهای این نهاد مشورتی در قوه مقننه است.
