قادر باستانی، مدرس علوم ارتباطات:
مجلس تاسیس شبکه‌های خصوصی را در طرح اداره صداوسیما لحاظ کند
نکته کلیدی که در اداره صدا و سیما باید به آن توجه شود، امکان فعالیت شبکه‌های خصوصی‌ست. اگر مجلس و مجمع تشخیص مصلحت بتواند چنین قانونی را تصویب کند، ظرفیت بزرگی از توان رسانه‌ای کشور به کار می‌افتد و فضا به نفع رسانه‌های داخلی و ضرر شبکه‌های ماهواره‌ای تغییر می‌کند.
کمیسیون فرهنگی مجلس، طرح اداره صداوسیما را با هدف بازبینی وظایف، مسئولیت‌ها و اختیارات رییس سازمان صدا و سیما، در دست بررسی دارد. بررسی طرح، چند ماه پیش در این کمیسیون به اتمام رسید و برای بررسی بیشتر به مرکز پژوهش‌های مجلس و معاونت قوانین مجلس فرستاده شد؛ اکنون دوباره به کمیسیون ارسال شده تا بعد از جمع‌بندی، در دستور کار صحن مجلس قرار گیرد.
قادر باستانی، مدرس علوم ارتباطات اجتماعی و کارشناس رسانه در گفت وگو با ایلنا، اصلاح قانون صدا و سیما را دیرهنگام، اما لازم و ضروری دانست و اظهار داشت: نکته کلیدی که در طرح اداره صدا و سیما باید به آن پرداخته شود، موضوع فراهم شدن امکان فعالیت شبکه‌های خصوصی رادیویی و تلویزیونی است. اگر مجلس با همکاری مجمع تشخیص مصلحت نظام بتواند چنین قانونی را تصویب کند، ظرفیت بزرگی از توان رسانه ای کشور به کار می‌افتد و در این رقابت رسانه ای، فضا به نفع رسانه های داخلی و به ضرر شبکه های فارسی زبان ماهواره ای تغییر می کند.
باستانی افزود: اگر چنین اتفاقی بیافتد، مشکلات مالی رسانه ملی، از محل واگذاری اغلب شبکه ها به بخش غیردولتی رفع خواهد شد، ضمن اینکه چند شبکه باقیمانده نیز به مدد بودجه کافی و امکان تمرکز، کیفیت مناسب خواهد یافت و میزان اثرگذاری و مخاطب‌گیری آن افزایش چشمگیر خواهد داشت و این سازمان استراتژیک فرهنگی به اهداف خود نزدیک خواهد شد.
وی گفت: صدا و سیما در حال حاضر از مشکلات ساختاری رنج می برد و تزریق بودجه های فزاینده و آنتن‌فروشی و تبدیل شبکه‌ها به محل جولان شرکت‌های ریز و درشت تبلیغاتی، مشکل آن را حل نخواهد کرد. تنها راه باقیمانده آن است که رسانه ملی در فضای انحصاری از مدیریت اجرایی دست بردارد و به نظارت اکتفا کند. در این صورت هم از ظرفیت های بزرگ فرهنگی که تاکنون مغفول مانده استفاده می شود، هم در اثر حضور سلایق مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، نشاط و تحرک جدی در حاکمیت ملی به وجود می آید و هم با نظارت مناسب رسانه ای، نرخ فساد در کشور کاهش می یابد، ضمن اینکه امکان مشارکت همه گروه ها و احزاب و نخبگان جامعه، به نحو مناسب فراهم می شود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: انقلاب اسلامی، گفتمانی است که براساس عدالت و آزادی شکل گرفته و باید بتواند الگوی مناسبی از یک جامعه اسلامی نمونه به جهان عرضه کند. الان با وضع رسانه‌ای کنونی، چنین امکانی مقدور نیست، اما با فعال شدن استعدادها و ظرفیت‌ها، چنین امکانی فراهم می‌شود. در این صورت است که دیگر نیازی به برخورد سلبی ازجمله پارازیت اندازی و به‌کارگیری قوانین ممنوعیت ماهواره و امثال آن نیست.
وی اظهار داشت: در طرحی که مجلس در دست بررسی دارد، سیاست‌ها و قوانین مورد استفاده در اداره صداوسیما،
انتخاب اعضای شورای نظارت بر رسانه ملی و نحوه اعمال نظارت و ارایه گزارش به مراجع ذی‌صلاح لحاظ شده، همین طور وظایف، مسئولیت‌ها و اختیارات رییس سازمان صداوسیما مورد بازبینی قرار گرفته و به مسایلی همچون نحوه نظارت در گردش مالی و مسایل اقتصادی سازمان پرداخته شده است که با افزودن امکان تاسیس شبکه های خصوصی، این طرح کامل خواهد شد.
باستانی گفت: در کشور استعدادهای بسیاری وجود دارند که راه به صداوسیما ندارند. هنرمندان، شاعران، نخبگان فکری، تحلیل‌گران برجسته سیاسی و اجتماعی، نویسندگان و نظایر آنها امروز مهجور واقع شده اند و نسل نوجوان و جوان کشور، در غیاب آنها، توسط شبکه های ماهواره ای و اینترنتی، به نخبگان هنری و فرهنگی غرب گرایش پیدا کرده اند. این درد بزرگی است که هر روز بیشتر و عمیق‌تر می شود.
وی تصریح کرد: مسئولین فرهنگی کشور مخصوصاً وزارت آموزش و پرورش، لازم است واقعیت های موجود در مدارس کشور و وضعیت نوباوگان و نسل نوجوان را به درستی به متولیان امر گزارش کنند. آنها باید بدانند دغدغه امروز نوجوانان چیست؟ رویکردهای آنها تا چه حد با رویکردهای رسمی نظام، شکاف روزافزون دارد؟ ضرورت دارد که آمار ریزش مخاطبان صداوسیما و نرخ تصاعدی گرایش به شبکه‌های ماهواره ای و اثرات برخورد قانونی با دارندگان گیرنده های ماهواره ای و چشم انداز آن در دو سال آینده، به مجلس و نظام تصمیم‌گیری کشور داده شود.
نویسنده کتاب اثرات تلویزیون بر کودکان گفت: در سال ۱۳۷۲، شورای عالی انقلاب فرهنگی، بحثمهمی را در خصوص استفاده بخش خصوصی از امکانات رسانه ملی و تاسیس شبکه‌هایی با نظارت سازمان صدا و سیما مطرح کرد که اگر به نتیجه می‌رسید، امید آن وجود داشت که امروز سیطره خبری رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور، در این سطح به وقوع نمی‌پیوست. همین طور در سال ۱۳۹۰ حرکتی در مجلس شورای اسلامی برای قانونمند ساختن رسانه ملی شروع شد که در این طرح، هیات امنا، هیات مدیره و شورای نظارت با تفکیک وظایف و همین‌طور امکان استفاده از توان بخش خصوصی، پیش بینی شده بود.
وی افزود: امروز سازمان صدا و سیما با ۱۶ شبکه ملی، ۱۰ شبکه بین المللی و ۳۳ شبکه محلی، به جهت فقدان قانون و اساسنامه و وجود مدیریت غیرپاسخگو، به اتلاف سرمایه ملی و ایجاد فضای تنفر و دشمنی در میان دوستان انقلاب پرداخته و نتیجه عملی آن، فاصله گرفتن نسل جدید با آرمان‌های انقلاب اسلامی و رشد منفی‌نگری به نهاد روحانیت بوده است.
باستانی ابراز امیدواری کرد، مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام، با تصویب قانون نحوة اداره سازمان صدا و سیما، منطبق با خواسته‌های واقعی قانون اساسی و با رویکردی نو و روزآمد، خدمتی اساسی به آرمان‌های بزرگ انقلاب اسلامی داشته باشد.
این کارشناس رسانه گفت: مناسب است که از خرد جمعی عقلای قوم بهره‌گیری شود. اگر نظام، اجرای اصل ۴۴ در صدا و سیما و دخیل کردن آحاد مردم و نخبگان جامعه در ایجاد و مدیریت ایستگاه‌های رادیویی و تلویزیونی را بپذیرد، شاهد رشد امنیت ملی در کشور، کاهش استفاده از رسانه‌های خارجی، تقویت اساسی ارتباط دولت - ملت و رشد خلاقیت‌ها و استعدادهای ملی خواهیم بود.
وی گفت: اکنون به جهت گستردگی شبکه‌ها و بودجه ناکافی، همه شبکه‌ها به ورطه تکرار افتاده‌اند و از بس سریال‌ها و فیلم‌ها پخش مجدد شده‌اند که دیگر جذابیتی برای مردم ندارند. البته برنامه‌های فاخری چون مجموعه «قند پهلو» و یا نظایر آن هم ساخته می‌شود، اما کافی نیست و بدیهی است که با مشارکت ملی، امکان تولید برنامه‌های متنوع به نحو چشمگیری افزایش می‌یابد، ضمن اینکه رسانه ملی از سیبل حملات منتقدین سیاسی و فرهنگی خارج می‌شود و خود به عنوان ناظر، به مدعی تبدیل می‌شود و اثربخشی بیشتری در عرصه فرهنگی کشور می‌یابد.
