در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
توسعه بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست/سه‌گام مهم برای سرعت بخشی به اجرای سند آمایش در کشور
رئیس گروه برنامه‌ریزی، آمایش و بهره‌وری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گیلان گفت: در هیچ جای جهان توسعه بدون مشارکت مردم محقق نشده است و اگر هم محقق شده، دوام نداشته است، پس اگر به دنبال توسعه هستیم الزاماً نیاز به مشارکت مردم داریم.
مهدی خیاطی در گفت وگو با خبرنگار ایلنا در رشت با تبریک هفته آمار و برنامه‌ریزی، در خصوص وظایف این گروه اظهار داشت: عمده فعالیت‌های این گروه، حول محور برنامه ریزی و رصد توسعه، تعریف می‌شود که عنصر کانونی آن را سند آمایش سرزمین به عنوان مهم‌ترین سند بالادستی در این زمینه تشکیل می‌دهد.
وی گفت: بعد از تصویب این سند در شورای‌عالی آمایش کشور، ترویج گفتمان آمایشی در سطح جامعه و اجرایی‌کردن آن در دستور کار سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان‌ها قرار گرفته است.
توسعه بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نیست
خیاطی با بیان اینکه در مقوله گفتمان‌سازی، یکی از اقدامات مورد نیاز، آشنا کردن جامعه و مردم با جهت‌گیری‌ها و مأموریت‌های این سند است، خاطرنشان کرد: در هیچ جای جهان توسعه بدون مشارکت مردم محقق نشده است و اگر هم محقق شده، دوام نداشته است. پس اگر به دنبال توسعه هستیم الزاماً به مشارکت مردم در این مهم نیاز داریم.
وی گفت: در بحث گفتمان‌سازی و برای آشناشدن مردم با این سند از سال 1399 تا کنون، کارشناسان سازمان با حضور در برنامه‌های مختلف تلویزونی و رادیویی صداوسیما، انتشار مقاله در مجلات علمی و رسانه‌های مختلف و برگزاری نشست‌ها و دوره‌های آموزشی به تبیین گفتمان و رویکردهای سند آمایش سرزمین استان پرداخته‌اند.
لزوم انطباق بارگذاری فعالیت و جمعیت با سند آمایش
رئیس گروه برنامه‌ریزی، آمایش و بهره‌وری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گیلان با اشاره به اینکه آمایش سرزمین سندی است برای انتظام‌بخشی و تنسیق سرزمین، گفت: انطباق بارگذاری‌های جدید فعالیت (سرمایه گذاری) و جمعیت، با رویکردها و مفاد سند آمایش استان از طریق پاسخ به استعلامات دستگاه‌های اجرایی، از دیگر اقداماتی است که در این راستا، توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان انجام می‌شود.
خیاطی افزود: در بحث سند آمایش نیاز به هم‌گرایی با سایر استان‌ها داریم تا از طریق به اشتراک گذاشتن ظرفیت‌ها، اثر اهرمی برای پیشبرد توسعه در کل منطقه ایجاد کنیم. در همین راستا، نشست‌های منطقه‌ای آمایش سرزمین با دو هدف رفع ناسازگاری‌ها و موارد عدم انطباق و تعریف پروژه‌های مشترک منطقه‌ای برگزار می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: ممکن است برخی استان‌ها مواردی را در سند آمایش خود لحاظ کرده باشند که لزوما با رویکردهای استان‌های واقع شده در یک منطقه آمایشی سازگار نباشد. برای نمونه، ممکن است افزایش سطح زیر کشت یا تولید یک محصول در استان معینی، نیازمند تأمین آب از استان دیگری باشد، درحالی‌که آن استان امکان تامین آب را نداشته باشد یا فرضاً در بحث بنادر شمال کشور، بین بنادر گیلان و مازندران باید تقسیم کار صورت بگیرد در غیر این صورت بین بنادر رقابت منفی شکل گرفته و ظرفیت‌های ایجاد شده به طور بهینه مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. این برنامه نه تنها باعث پیشرفت نشده؛ بلکه باعث ایجاد مشکلاتی نیز خواهد شد؛ پس لازم است این عدم تطابق‌ها رفع و رجوع شود.
خیاطی ادامه داد: مورد بعدی، تعریف پروژه‌های مشترک منطقه‌ای است. مثلاً در یک منطقه آمایشی، برخی مسائل مشترک بین استان‌ها وجود دارد مانند پسماند، پساب، گردشگری و... که قابلیت تعریف پروژه‌های مشترک در این خصوص وجود دارد. این کار علاوه بر کاهش هزینه‌های سرمایه گذاری، آثار انتفاع سرمایه گذاری را به مناطق وسیع‌تری گسترش می‌دهد.
خیاطی با اشاره به اینکه سند آمایش فعلی فاز صفر از یک برنامه بلند است، تصریح کرد: برای اینکه بتوانیم این برنامه را در سطوح پایین‌تر یعنی در سطح شهرستان و بخش‌ها تکمیل کنیم نیاز به مطالعات بعدی داریم.
وی تدوین برنامه رشد تولید 17 شهرستان استان گیلان و تمهید مقدمات تدوین برنامه جامع توسعه استان را از جمله اقدامات انجام شده و در دست اجرا این گروه عنوان کرد و گفت: برنامه رشد تولید کار ارزشمندی بود که با همکاری دستگاه‌های اجرایی استانی و شهرستانی در سال گذشته تهیه و در سال جاری به تصویب شورای برنامه ریزی و توسعه استان رسید. این برنامه، حاوی بررسی وضعیت موجود شهرستان‌ها، جایگاه و نقش هر یک از شهرستان‌ها در توسعه آتی استان بر اساس سند آمایش و پروژه‌های مقوم رشد تولید است.
خیاطی با اشاره به اینکه برنامه هفتم توسعه در حال حاضر فرایند تصویب را در مجلس طی می‌کند و اجرای آن از سال 1403 آغاز می‌شود، برنامه هفتم توسعه در کنار اسناد آمایش ملی و استانی، فرصتی را فراهم می‌کند تا با بهره گیری از ظرفیت‌هایی که از رهگذر این چند سند مهم ایجاد می‌شود، برنامه‌ای را برای پی‌ریزی توسعه در سطوح و لایه‌های پایین‌تر استان تدوین کنیم که نظام‌نامه آن تدوین شده و پس از تصویب در شورای برنامه‌ریزی و توسعه، تهیه آن با عنوان برنامه جامع توسعه استان در دستور کار سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی گیلان قرار می‌گیرد.
سه گام مهم برای اجرایی‌شدن سند آمایش در کشور
وی در پاسخ به این سئوال که مهم‌ترین گام‌هایی که برای اجرایی‌شدن کامل برنامه آمایش سرزمین باید برداشته شود چیست؟ گفت: اجرایی شدن کامل برنامه آمایش نیازمند مجموعه اقداماتی است که باید در سطح ملی انجام شود. اگر چه هم اکنون نیز استان‌ها اجرایی کردن سند آمایش را دنبال می‌کنند؛ اما شتاب گرفتن اجرا نیازمند قوانین یا دستورالعمل‌هایی است که ضوابط آمایشی را در سطوح مختلف تعریف می‌کند.
خیاطی ادامه داد: آمایش، جهت‌گیری‌ها را مشخص کرده؛ اما برای اجرای این جهت‌گیری‌ها نیازمند ریل‌گذاری هستیم و این ریل‌گذاری باید با قوانین و دستورالعمل‌های ملی صورت بگیرد.
وی خاطرنشان کرد: مورد بعدی بحث تمرکززدایی در حوزه بودجه است. نظام بودجه ما با آمایش منطبق نشده است و اگر بخواهیم آمایش سرزمین با سرعت بیشتری اجرا شود باید نظام بودجه‌ریزی ما متناسب با الزامات و اولویتهای پیش بینی شده در آمایش سرزمین تغییر کند که این امر فعلاً در مراحل ابتدایی است.
خیاطی خلأ مدیریت در سطح منطقه‌ای آمایش را سومین چالش اساسی پیش رو عنوان و خاطرنشان کرد: به لحاظ حکمرانی پس از سطح ملی و وزارت‌خانه‌ها، مدیریت در سطح استان را داریم و برای اینکه اقدامات سطح منطقه‌ای پیش برود نهاد منطقه‌ای وجود ندارد تا هماهنگی بین چند استان در منطقه را ایجاد کند.
