"پساب" از منابع آبی تالاب شادگان/ در تابستان با تنش آبی مواجهیم

سید محمد حسن فقیه (رییس اداره حفاظت محیط‌زیست شادگان)‌ در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره انتقال آب کارون به تالاب شادگان گفت: پروژه‌ای از قبل در حال اجرا بود و منتظر هستیم، این پروژه به اتمام برسد تا بخشی از آب تالاب تامین شود، اما در حال حاضر وضعیت دبی و رژیم تالاب شادگان رو به بحران است.

وی با بیان اینکه در شرایط آبی نرمال در تابستان نیز به دلیل افزایش میزان تبخیر تالاب شادگان دچار تنش بوده است، خاطرنشان کرد: متاسفانه در سال‌های گذشته به دلیل خشکسالی و عدم تامین حقابه وضعیت تالاب شادگان بحرانی‌تر از قبل شده است. سال گذشته نزدیک به 90 درصد از تالاب شادگان خشک بود و هیچ آبی در آن نبود و این مسئله معضل بسیار بزرگی را برای تالاب شادگان ایجاد کرده بود.

رییس اداره حفاظت محیط‌زیست شادگان تصریح کرد: امسال هم این معضل در تالاب شادگان دور از ذهن نیست، چراکه از لحاظ تامین آب شادگان هنوز به نقطه مشخصی نرسیدیم و اینکه فرآیند اجرای انتقال آب به این زودی‌ها به سرانجام برسد و مشکل آب تالاب را حل کند؛ نیازمند بازه زمانی طولانی مدت است.

فقیه با بیان اینکه قطعا در تابستان با تنش آبی در تالاب شادگان مواجه خواهیم بود، یادآور شد: سازمان محیط‌زیست رایزنی‌هایی با شرکت‌های کشت و صنعت انجام شده است و امیدواریم با توجه به شرایط آبی اگر امکان داشته باشد از طرف شرکت‌ کشت و صنعت شرق کارون همکاری لازم برای انتقال آب در یک بازه زمانی مشخص به تالاب انجام شود.

وی با تاکید براینکه در حال حاضر هیچ‌گونه منبع تامین کننده آبی برای تالاب شادگان وجود ندارد، تصریح کرد: در حال حاضر تنها منابع آبی این تالاب مسیل‌ها و پساب‌هایی است که از کشت و صنعت نیشکر و نهرهای ماله و بحره وارد تالاب می‌شود و غیر از این منبع دائمی برای تامین آب تالاب شادگان نداریم.

رییس اداره حفاظت محیط‌زیست شادگان گفت: از نظر محیط‌زیستی آب این پساب‌ها برای تالاب شادگان سالم نیست، اما در حدی است که برای گونه‌های تالاب  شادگان قابل تحمل باشد، البته نسبت به سال‌های گذشته این پساب‌ها بهتر شده و در گذشته بسیار شور بود اما در حال حاضر میزان شوری آن کمتر شده است. این پساب‌ها منطقه شیرین تالاب شادگان را دچار مشکل می‌کند و به دلیل تخلیه پساب‌های نیشکر با میزان شوری بالا دیگر این منطقه شیرین در این تالاب وجود ندارد. همچنین با توجه به مواد معدنی موجود در این پساب‌ها به مرور زمان آسیب‌هایی را به تالاب وارد می‌کند.

فقیه ادامه داد: در مجموع شدت آسیب‌ پساب‌ها به تالاب نسبت به سال‌های گذشته کمتر شده است. با این وجود ما موافق ورود پساب‌ها به این شکل نیز نیستیم اما با توجه به وضعیت خشکسالی نمی‌توانیم از ورود پساب‌ها جلوگیری کنیم چراکه در این صورت کل منطقه خشک خواهد شد و ممکن است به کانون گرد و غبار تبدیل شود که معضل شدیدتری برای کل استان ایجاد خواهد شد.

وی یادآور شد: بخش عمده تالاب شادگان لب‌شور است و وسعت 60 درصدی تالاب را در اختیار دارد وقتی در تابستان بیشترین میزان تبخیر صورت می‌گیرد در مناطق لب‌شور لایه‌های نمک را در سطح تالاب می‌بینیم و قسمت عظیمی از اراضی لب‌شور نمکی می‌شود و سطح سفیدی را در تالاب ایجاد می‌کند.

رییس اداره حفاظت محیط‌زیست شادگان با بیان اینکه این لایه‌های نمکی تبعات جانبی قطعا برای وضعیت اقلیم منطقه خواهد داشت، گفت: متاسفانه در چند سال اخیر خشکسالی اثرات منفی اقتصادی و اجتماعی بر مردم ساکن در منطقه شادگان و شهرهای اطراف تالاب داشته است.

فقیه درباره وضعیت صید در تالاب شادگان نیز خاطرنشان کرد: در حال حاضر تنها 20 درصد جوامع محلی در این منطقه اقدام به صید می‌کنند و میزان صید به مراتب بسیار کمتر شده است و بیشترین گونه صید شده در تالاب شادگان گونه تیلاپیا است. سرعت رشد این ماهی متاسفانه بالاست از همین‌رو ما به صیادان اجازه دادیم تا جایی که می‌توانند از این ماهی صید کنند و هیچ ممنوعیت صید برای این ماهی ایجاد نکردیم تا از این طریق بتوانیم از جمعیت آسیب‌رسان این گونه کم کنیم تا مجالی برای گونه‌های بومی آبزیان ایجاد شود تا بتوانند در این تالاب تکثیر شوند.

وی با بیان اینکه در گزارش‌های متعدد در مناطق مختلف خوزستان وجود گونه تیلاپیا محرز شده است، افزود: این ماهی چرخه طبیعی آبزیان را در تالاب شادگان دچار مشکل می‌کند چراکه شدت تکثیر و سرعت رشد آنها بسیار بالاست و از آنجا که گونه گوشت‌خوار است لارو سایر آبزیان در تالاب را می‌خورد و صدمه جبران‌ناپذیری به گونه‌های بومی در منطقه وارد می‌کند و آنها را از بین می‌برد و شرایط رشد را از آنها می‌گیرد.

رییس اداره حفاظت محیط‌زیست شادگان با بیان اینکه تیلاپیا اجازه رشد به گونه ماهی بنی نمی‌دهد، تاکید کرد: گونه ماهی بنی حساسیت بالاتری نسبت به دیگر گونه‌ها دارد و نسبت به دیگر گونه‌های تالاب در معرض خطر شدیدتری قرار دارد و اگر کاری برای تالاب شادگان چه از نظر آب و چه از نظر ماهی تیلاپیا نشود این ماهی منقرض می‌شود.

فقیه با بیان اینکه تکنولوژی لازم برای کنترل و مهار ماهی تیلاپیا در کشور را نداریم، خاطرنشان کرد: با رایزنی‌هایی که با سازمان شیلات انجام دادیم این گونه در سازمان تکثیر و در تالاب شادگان رهاسازی می‌شود البته بغیر از گونه بنی دیگر گونه‌های بومی تالاب شادگان نیز در جای دیگری پرورش داده می‌شود و لارو آنها در تالاب شادگان رهاسازی می‌شود و با این اقدام سعی می‌کنیم جلوی انقراض این گونه‌ها را بگیریم.