وزارت علوم برخی از اختیاراتش را به دانشگاه‌های بزرگ واگذار کند/ فرآیندی برای حل مشکلات کشور توسط دانشگاه‌ها تعریف نشده، فقط گاهی حرف آن زده می‌شود

محمود نیلی احمدآبادی، عضو هیئت امنا و رئیس پیشین دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا در پاسخ به این سوال که وزیر علوم چندی پیش اعلام کرده اند، دانشگاه‌ها با تله فقر مواجه هستند، به نظر شما دانشگاه‌ها برای خروج از این تله، چه باید کنند؟ گفت: وقتی به جاده‌ها، فرودگاه‌ها و هواپیماها نگاه می‌کنیم، متوجه فقر می شویم، اما در دوره‌ای هم که کشور ثروتمند بود، مثلا زمانی که حدود هفتصد تا هشتصد میلیارد دلار درآمد داشتیم، این درآمدها باز به دانشگاه‌ها نرسید.

آموزش عالی همواره اولویت نبوده است

وی افزود: من هنوز متحیرم که در آن دوره چرا دانشگاه‌ها از آن ثروت برخوردار نشدند؛ در واقع از آن زمان تا به امروز، تجهیزات برای دانشگاه‌ها خریداری نشده و ساختمان‌های دانشگاه‌های قدیمی، فرسوده شده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که اولویت آموزش عالی نبوده است.

نیلی احمدآبادی یادآور شد: در واقع شعاری مطرح شد که دانشگاه‌ها به محل هزینه تبدیل شده اند، تقریبا فکر می‌کنم از زمان آقای هاشمی بود که سازمان برنامه گفت دانشگاه‌ها محل هزینه هستند. اگر ذهنم درست باشد، این موضوع درباره دوره‌های شبانه و نوبت دوم مطرح شد. در حالی که به نظر ما نگاه به دانشگاه‌ها باید سرمایه‌گذاری باشد.

دانشگاه‌ها سرمایه‌اند و دولت باید در آن‌ها سرمایه‌گذاری کند

وی خاطرنشان کرد: دانشگاه‌ها سرمایه‌اند و دولت باید در آن‌ها سرمایه‌گذاری کند. دانشگاه‌ها می‌توانند بخشی از هزینه‌های خود را تأمین کنند به شرطی که اول، یک بودجه قابل قبول در حوزه علم و فناوری در کشور منظور شود.

نیلی احمدآبادی در این باره توضیح داد: اعتبارات پژوهشی در ایران حدودا بین 0/3 تا 0/4 درصد متغیر بوده است. اگر این را با کشورهایی مقایسه کنید که حدود چهار و نیم تا حتی پنج درصد اعتبار پژوهشی دارند، مشخص است، پولی هم وجود ندارد که به ازای فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه‌ها وارد آن‌ها شود.

وی افزود: دانشگاه‌های دنیا بخشی از اعتبارات خود را از هزینه‌هایشان تأمین می‌کنند. دانشگاه‌ها آماده‌اند که فعالیت کنند، اما آن اعتبار وجود ندارد. دوم اینکه دانشگاه‌ها مستقل نیستند. در ایران مانند جاهای دیگر دنیا، آن‌طور که ذات دانشگاه می‌خواهد که اختیارات خود را داشته باشد، این اختیار را ندارند.

رئیس پیشین دانشگاه تهران اضافه کرد: طبیعی است که دانشگاه‌ها در چنین شرایطی نمی‌توانند اقدامات خود را انجام دهند.بنابراین نگاه به دانشگاهها باید تغییر کند، که البته این در شرایط فعلی بسیار پیچیده و غیرممکن است.

نیلی همچنین گفت: اینکه دانشگاه‌ها باید به ازای خدماتی که به جامعه می‌دهند، درآمد کسب کنند، حرف درستی است، اما هیچ‌کجا در دنیا، دانشگاه‌ها تمام هزینه‌های خود را خودشان تأمین نمی‌کنند. ضمن اینکه همان‌طور که تأکید کردم، منابع مالی برای پژوهش و فناوری هم به اندازه کافی دیده نمی شود. همچنین دانشگاه‌ها با هم رقابت می‌کنند، آن پول را تأمین می‌کنند و برای دانشگاه هزینه می‌کنند، اما در ایران چنین پولی وجود ندارد یا حداقلی است. با توجه به GDP کم ایران تنها 0.3 یا 0.4 درصد آن، سهم پژوهش است.

عضو هیات امنای دانشگاه تهران گفت: دانشگاه‌ها یک قوه‌ی عاقله برای کشور و مرکزی برای حل مسائل کشور هستند. آیا جایی که قرار است به حل مسائل کشور کمک کند، نمی‌تواند مسائل خودش را مدیریت کند؟

وی افزود: این چیزی که ما می‌گوییم، نافی مسئولیت‌های دانشگاه و جامعه نیست و نافی پاسخگو بودن هم نیست. باید دانشگاه پاسخگو باشد. منتهی باید امکان فعالیت هم داده شود تا پاسخگویی امکان‌پذیر باشد.

شورای عالی انقلاب فرهنگی در امور دانشگاه‌ها دخالت می کند 

نیلی احمدآبادی افزود: متأسفانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در امور دانشگاه‌ها دخالت می کند و این در حالی است که من معتقدم حتی خود وزارت علوم هم خیلی از اختیاراتی که دارد را باید به دانشگاه‌های بزرگ واگذار کند.

وی در پاسخ به این پرسش که شما اشاره کردید دانشگاه‌ها قوه عاقله و مدیریت کشور هستند، فکر می‌کنید الان سهمی در این زمینه دارند، به خصوص در دولت کنونی که همواره گفته می‌شود، می‌خواهند از متخصصان استفاده کنند، گفت: بله، می‌خواهند، اما فرآیندی برای این کار تعریف نشده است. فرآیند برای این کار مشتمل بر آئین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها، بودجه و سیاست‌هاست. این‌ها یک مجموعه هستند؛ یعنی سیاست‌ها، دستورالعمل‌ها، بوجه و اختیارات باید با هم دیده شوند.بعضی وقت‌ها حرفش را می‌زنیم، اما فرآیندها را تعریف نمی‌کنیم. به نظر من روی این کار باید تلاش بیشتری صورت بگیرد.