ایلنا بررسی می‌کند؛
جستجوی کار خارج از مرزها در بحبوحه کرونا/ اعزام نیروی کار به خارج؛ اقدامی موثر یا وعده‌ای بی‌حاصل؟
در شرایطی که برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا ازجمله ایران بر اثر شیوع کرونا بیکار شده‌اند، وزارت کار همچنان اعزام نیروی کار به خارج را راهی برای کاهش بیکاری معرفی می‌کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، اگر با ادبیات روابط عمومی‌ها به ماجرا نگاه کنیم، اعلام اینکه در اوج شیوع کرونا و در شرایطی که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان بیکار شده‌اند، کشور ما به فکر فرستادن نیروی کار به خارج از کشور است، نشانه ممارست و پیگیری طرح‌ها به منظور رفع بیکاری است، اما واقعیت این است که در اوضاع و احوال کنونی چنین طرح‌هایی فقط طرح‌های روی کاغذ هستند.
۲۸ مرداد امسال محمد شریعتمداری (وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی) در دیدار ویدئو کنفرانسی با دنیستا ساچوا (وزیر کار و سیاست‌های اجتماعی بلغارستان) ابراز امیدواری کرد تا هرچه سریع تر سند تبادل نیروی کار بین ایران و بلغارستان که در حال رایزنی است، به مرحله نهایی برسد.
نظیر چنین ابراز امیدواری‌هایی را بارها در سال‌های اخیر و در مورد کشورهای مختلف دیده‌ایم، اما بررسی عملکردها در این زمینه نشان می‌دهد اعزام نیروی کار به خارج با سازوکارهای دولتی بسیار کند است و تاثیر زیادی در کاهش نرخ بیکاری ندارد.
رویای کار در خارج
ایرانیان زیادی در خارج از کشور کار می‌کنند؛ از کشورهای همسایه گرفته تا کیلومترها دورتر از اینجا در ینگه دنیا و استرالیا. بسیاری هم هستند که دنبال چنین مهاجرتی هستند و خیلی‌ها چندین سال از عمر خود را در تدارک این کار گذرانده‌اند. ماجرای مهاجرت شغلی برای ایرانیان موضوع تازه‌ای نیست و حداقل در دهه‌های اخیر شاهد موج مهاجرت به کویت، ژاپن و امارات بوده‌ایم. تا قبل کرونا هم خیلی‌ها به ترکیه، عراق، جمهوری‌های جدا شده از شوروی سابق و اگر موفق می‌شدند به اروپا می‌رفتند تا زندگی کاری‌شان را آنجا پی بگیرند. ظاهرا عدم توازن بین عرضه و تقاضای نیروی کار و تمایل روزافزون به مهاجرت کاری، باعث شد وزارت کار هم دست به کار شود و به فکر اعزام نیروی کار به خارج بیفتد.
در هفت ماه فقط دو هزار نفر برای کار به خارج فرستاده شدند. این دو هزار نفر را با آمار بیش از سه میلیون بیکار (آمار رسمی) و اضافه شدن سالانه یک میلیون نفر به جمعیت جویای کار مقایسه کنید. می‌بینید که چنین طرحی تاثیر بسیار ناچیزی دارد
آخرین خبرها در این باره مربوط به نیمه دوم سال گذشته است. آبان پارسال محمد اکبرنیا (مدیرکل دفتر کاریابی‌های وزارت کار) میزان اعزام نیروی کار ایرانی به خارج در هفت ماهه سال ۹۸ را دو هزار نفر برآورد کرد. او کمی بعد در اظهارنظری ابراز امیدواری کرد پنج هزار نفر در سال ۹۹ برای کار به خارج اعزام شوند.
کاهش بیکاری با اعزام به خارج ممکن نیست
گشواد منشی زاده (کارشناس روابط کار) به ایلنا می‌گوید: این واقعیت که توازن در بازار کار ما به هم خورده و تعداد زیادی از افراد بیکار می‌مانند، غیرقابل کتمان است. برای خروج از این وضعیت باید طرح‌هایی اجرا کرد که یکی از آنها می‌تواند همین اعزام نیروی کار به خارج باشد.
او ادامه می‌دهد: البته این نکته را باید همین ابتدا مشخص کرد که معمولا در ایران وقتی حرف از تبادل نیروی کار می‌شود، فرستادن کارجویان ایرانی به خارج مد نظر است و نه برعکس آن. البته در گذشته ما وارد کننده نیروی کار بودیم، اما رفته رفته به صادرکننده نیروی کار تبدیل شدیم.
منشی زاده با اشاره به اینکه به‌رغم مفید بودن اعزام نیروی کار به خارج، دولت‌ها در این زمینه موفق عمل نکرده‌اند، عنوان می‌کند: این نیست که روند مهاجرت شغلی ایرانیان متوقف شده یا حتی کند شده باشد، اما این معمولا خود افراد هستند که اقدام می‌کنند و بعضا موفق می‌شوند به عنوان نیروی متخصص به خارج بروند. برخی کشورها مانند کانادا هر ساله فهرست مشاغل مورد نیاز خود را اعلام می‌کنند و هر کس می‌تواند اقدام کند و در صورت کسب امتیازات لازم ویزا بگیرد و مهاجرت کند. این متفاوت با آن چیزی است که دولت انجام می‌دهد و اساسا باید گفت اقدامات دولتی در این زمینه تاثیر زیادی در کاهش بیکاری ندارد.
او با تاکید بر اینکه بیان حرف‌هایی مثل امضای سند تبادل نیروی کار بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد، می‌گوید: به ویژه اکنون و در شرایطی که کرونا به بازار کار در سراسر جهان لطمه زده است، وعده اعزام نیروی کار به خارج وعده سر خرمن است. عنوان کردیم که در شرایط عادی در این زمینه موفقیت چندانی کسب نکرده‌ایم، حال در شرایطی که کشورهای مختلف، از کشورهای همسایه گرفته تا کشورهای اروپایی و آمریکایی با بیکاری ناشی از کرونا دست و پنجه نرم می‌کنند، چگونه می‌توان توقع داشت بیکاران ایرانی را بپذیرند؟
منشی زاده عنوان می‌کند: البته برنامه‌های مهاجرتی برخی کشورها همچنان پابرجاست و افراد می‌توانند برای گرفتن ویزای کاری اقدام کنند، اما اینکه امیدوار باشیم با امضای سندهای دوجانبه در بخش دولتی اتفاق ویژه‌ای در این زمینه بیفتد، امید واهی است.
وعده‌ها در مورد اعزام نیروی کار به خارج در شرایط عادی محقق نشده است. همانطور که عنوان شد در هفت ماه فقط دو هزار نفر برای کار به خارج فرستاده شدند. این دو هزار نفر را با آمار بیش از سه میلیون بیکار (آمار رسمی) و اضافه شدن سالانه یک میلیون نفر به جمعیت جویای کار مقایسه کنید. می‌بینید که چنین طرحی تاثیر بسیار ناچیزی دارد. در شرایط کنونی و با ادامه شیوع کرونا، به نظر می‌رسد امسال به آمار سال قبل هم نرسیم، بنابراین باید اعزام نیروی کار به خارج را از فهرست طرح‌هایی که برای رفع بیکاری اجرا می‌شوند، خط زد و به فکر اقدامات موثری بود.
