خشکسالی رفت، آفت آمد

به گزارش خبرنگار ایلنا، بعد از سال‌ها نامهربانی آسمان، بارندگی‌های امسال کشاورزان سیستان و بلوچستان را خوشحال کرد. معیشت بیش از ۷۰ درصد ساکنان روستا‌های این استان ۱۸۰ هزار کیلومتری وابسته به کشاورزی است و وقتی آب نباشد، آبادانی هم نیست و فقر، بیکاری و مهاجرت در این استان افزایش می‌یابد. در سال‌های اخیر ساکنان سیستان و بلوچستان دقیقا با این وضعیت رو به‌رو بودند، چنانکه گزارش‌های متعددی از مهاجرت گسترده روستاییان منتشر شد و بی‌آبی به خالی از سکنه شدن تعداد قابل توجهی از روستا‌های این استان مهم مرزی انجامید.

نورشاه ملازهی (رئیس نظام صنفی کشاورزی سیستان و بلوچستان) با بیان اینکه اقتصاد و معیشت مردم سیستان و بلوچستان به شدت وابسته به کشاورزی است، به ایلنا می‌گوید: خشکسالی‌های اخیر منجر به مهاجرت تعداد زیادی از روستاییان به شهر‌های استان شد. امیدواریم آب‌سالی ادامه داشته باشد تا بار دیگر کشاورزی در این استان رونق بگیرد، هرچند آسیبی که خشکسالی به کشاورزی وارد کرده؛ بسیار زیاد بوده و جبران خسارت؛ زمان می‌برد. نخیل‌های ۳۰ و ۴۰ ساله خشک شده‌اند و برای اینکه نخیل‌ها دوباره رشد کنند و بار بدهند، زمان می‌برد.

تولید کشاورزی بهتر شده، اما نه همه جا

به دنبال بارندگی‌های اخیر کشاورزان سیستان و بلوچستان بعد از مدت‌ها می‌توانند با خیال راحت بکارند و درو کنند، اما آنطور که رئیس نظام صنفی کشاورزی این استان می‌گوید، بارندگی‌ها مشکلات آبی همه استان را حل نکرده است.

او تصریح می‌کند: افزایش بارندگی‌ها در سال آبی جاری به بهبود وضعیت کشاورزی در این استان انجامیده است، اما اینطور نیست که بارندگی‌ها به صورت کلی مشکل خشکسالی را که مدت‌هاست مردم این استان با آن دست به گریبان هستند، حل کرده باشد.

به گفته او بارندگی در بعضی مناطق استان خوب بوده و در برخی دیگر از مناطق همچنان با مشکل کم‌آبی مواجه هستیم. برای مثال بارندگی‌های اخیر در زابل، چابهار، ایرانشهر، خاش و بخشی از سراوان خوب بوده و مشکلات را رفع کرده است. باید عنوان کرد که به صورت کلی تولیدات کشاورزی متعاقب افزایش بارندگی‌ها در استان سیستان و بلوچستان بهتر شده است.

نگرانی کشاورزان از آفت‌ها

بررسی‌ها نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی؛ طبیعت را دچار مشکل می‌کند و تعادل آن را بر هم می‌زند. تغییرات اقلیمی بیشتر با شدت گرمای زمین شناخته می‌شود. اهمیت آب باعث می‌شود وقتی باران نبارد فکر کنیم آن تغییرات اقلیمی که درباره آن هشدار داده می‌شده اتفاق افتاده، اما واقعیت این است که تغییرات اقلیمی به بروز زنجیره‌ای از تغییرات می‌انجامد.

عید امسال با بارندگی‌های شدید خبر‌ساز شد که بیش از ۲۰ استان کشور را در نوردید و در مناطق مختلف سیل به راه انداخت. حجم بارش‌ها آنقدر شدید بود که چندین شهر و روستا کامل زیر آب رفتند. هر چند در ابتدا اخباری که درباره سیل منتشر می‌شد، اخبار ناراحت‌کننده‌ای درباره قربانیان این حادثه و خسارت‌های ناشی از آن بود، اما کم‌کم این خبر هم جای خودش را در میان اخبار مربوط به سیل باز کرد: ذخایر آبی کشور غنی شدند.

براساس گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، میزان خروجی سدهای کشور در سال آبی جاری به ۵۵.۴۳ میلیارد متر مکعب رسیده است، درحالی که در سال آبی پارسال میزان خروجی ۱۷.۴۲ میلیارد متر مکعب گزارش شده بود و تفاوت میزان خروجی این دو سال رقم ۳۸.۰۱  میلیارد متر مکعب را نشان می دهد.

۱۳ خرداد امسال رضا اردکانیان (وزیر نیرو) اعلام کرد که سیلاب‌های بهاره موجب افزایش ۱۶ میلیارد مترمکعبی ذخایر سدهای کشور نسبت به سال آبی گذشته شده است.

سیل آمد و خسارت‌های جبران‌ناپذیری به چند استان کشور وارد کرد و از طرف دیگر باعث غنی شدن ذخایر آبی شد، اما ماجرا فقط این نیست. کارشناسان بعد از بارندگی‌های بی‌سابقه منتظر وقوع اتفاقات دیگری بودند. این اتفاقات تا امروز خود را در افزایش بی‌سابقه جمعیت پروانه‌ها و مهمتر از آن هجوم ملخ‌ها در ایران نشان داد. جز این موارد بارش‌ها که پوشش گیاهی را بیشتر کرده و زمینه تغذیه موجودات مختلف را فراهم آورده، به تکثیر آفت‌های کشاورزی نیز منجر شده است.

رئیس نظام صنفی کشاورزی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه کشت صیفی‌جات در استان سیستان و بلوچستان انجام می‌گرفته و امسال با افزایش بارندگی‌ها کشت این محصولات بیشتر شده است، عنوان می‌کند: امسال در زابل تولیدات هندوانه و خربزه در زابل افزایش چشمگیری داشته و ما محصولات‌مان را به استان‌های دیگر صادر می‌کنیم. البته آفاتی وجود داشته که به محصول کشاورزان ضربه زده است. هجوم ملخ‌ها برخی مزارع و محصولات را از بین برده است که با برنامه‌هایی که وزارت جهاد کشاورزی انجام داد تا حد زیادی این آفت از بین رفت.

ملازهی همچنین می‌گوید: به صورت کلی سیستان و بلوچستان چند محصول کشاورزی مهم دارد. غیر از گندم و صیفی‌جات، خرما یکی از مهمترین محصولات کشاورزی این استان است. سال گذشته نوسانات قیمت ارز منجر به افزایش قیمت خرما شد و کشاورزان از این نظر کمی سود کردند، اما به صورت کلی ما در این زمینه مشکل بسته‌بندی و فرآوری محصول را داریم. در این زمینه فقط در ایرانشهر یک کارخانه است که به صورت کج‌دار و مریز کار می‌کند.

او بیان می‌کند: امسال مشکلاتی در زمینه تولید خرما به وجود آمده و به دلایلی که مشخص نیست، خوشه‌های خرما در حال ریختن هستند. این اتفاق کشاورزان را به ویژه در ایرانشهر نگران کرده است.

رئیس نظام صنفی کشاورزی سیستان و بلوچستان ادامه می‌دهد: انتظار داریم وزارت جهاد کشاورزی موضوع را بررسی کند تا مشخص شود دلیل ریختن خوشه‌های خرما چیست. آیا مسائل آب و هوایی باعث این اتفاق شده یا موردی مثل کمبود آهن دلیل این اتفاق است؟ معیشت ۷۰ تا ۸۰ درصد مردم روستایی در سیستان و بلوچستان وابسته به کشاورزی است و مواردی مانند خشکسالی و آفت‌زدگی ساکنان منطقه را دچار مشکل می‌کند.

گندم را ارزان می‌خرند

او همچنین می‌گوید: در مورد خرید تضمینی محصولات کشاورزی باید عنوان کرد که تقریبا تنها محصول کشاورزی سیستان و بلوچستان که شامل این خرید می‌شود گندم است و قیمتی که برای این محصول در نظر گرفته شده پایین است. خرید هر کیلو گندم با قیمت ۱۷۰۰ تومان مناسب نیست و باید قیمت‌ها بالا برود.

تامین حقابه هیرمند کشاورزی سیستان را متحول می‌کند

کشاورزان سیستان و بلوچستان در سال‌های اخیر همچنین با مشکلی به نام عدم تامین حقابه هیرمند نیز مواجه بوده‌اند. به رغم وجود قواعد بین‌المللی مشخص در مواردی شاهد عدم تامین حقابه توسط دولت افغانستان بوده‌ایم و ظاهرا رایزنی‌ها در این زمینه همچنان به نتیجه نرسیده است.

رئیس نظام صنفی کشاورزی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه تامین نشدن حقابه سیستان و بلوچستان روی شهر‌های مختلف استان تاثیر می‌گذارد، می‌گوید: زابل یکی از شهر‌هایی است که از این مساله به شدت متضرر می‌شود. شهرستان زهک نیز به شدت از این اتفاق آسیب می‌بیند.

ملازهی تصریح می‌کند: تامین حقابه، کشاورزی سیستان و بلوچستان را متحول می‌کند. منطقه سیستان یکی از قطب‌های کشاورزی کشور بوده و بخش مهمی از غلات کشور در این منطقه تولید می‌شده است. اگر آب باشد رونق به کشاورزی بازمی‌گردد و ما بار دیگر شاهد تولید حجم بالای غلات در منطقه سیستان خواهیم بود.