وضعیت کارگران پوشاک در جهان چگونه است؟ / توهین، استثمار و تضییع حقوق در کارگاه‌های تولید پوشاک بیداد می‌کند

به گزارش خبرنگار ایلنا به نقل از لیبر تودی، فوریه ۲۰۱۹، شرکت چندملیتی «ایندیتکس» اسپانیا که در زمینه مد فعالیت می‌کند، در یک اقدام امیدبخش و تحسین‌برانگیز، شعاری را روی بسته‌بندی «سویی‌شرت‌» تولیدی خود نوشت. این شرکت، روی کاغذی با پس‌زمینه سیاه کلمه «ا. ح. ت. ر. ا. م» را نوشته بود که از ترانه «آرتا فرانکلین» (خواننده معروف آمریکایی) الهام گرفته بود. به نظر می‌رسید، انتشار کلمه «احترام» در پوشاک تولیدی این شرکت، سرآغاز تغییر نگرش ایندیتکس به کارگران خود باشد. این حرکت از سوی ایندیتکس آن چنان ناگهانی بود که سازمانی مردم نهاد (سمن) در سوییس تصمیم به بررسی جوانب اقدام این شرکت تولیدکننده پوشاک گرفت. این اقدام شرکت ایندیتکس، برای حمایت از جنبش‌های زنان بود. 

تحقیقات سمن سوئیسی از شهر «ازمیر» در ترکیه آغاز شد. بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد عملکرد شرکت ایندیتکس با شعارهای خود به طور کامل متفاوت است. یافته‌های خبرنگار در ازمیر نشان می‌دهد، اگرچه سویی‌شرت‌های تولیدی شعار «احترام به یکدیگر» را ترویج می‌دادند، ولی واقعیت رنگی دیگر دارد. رفتار این شرکت با کارگران خود سرشار از توهین، بی‌احترامی و تضییع حقوق آن‌هاست. 

وضعیت کارگرانی که در کارگاه‌های شرکت ایندیتکس کار می‌کنند، وحشتناک و غیرقابل تصور است. کارگران ایندیتکس مجبور هستند ساعت‌ها در روز کار کنند ولی دستمزد دریافتی ناچیزی دارند. همچنین قراردادهای کاری آن‌ها امن نیست و خطر اخراج هر لحظه آن‌ها را تهدید می‌کند. پوشاکی که شعار احترام را ترویج می‌دهند با هدف حمایت از حقوق زنان تولید شده‌اند ولی این پوشاک ماحصل استثمار زنان هستند. 

پس از سال ۲۰۱۳، بسیاری از فعالان کارگری و حامیان حقوق بشر، کارگاه‌های تولیدکننده پوشاک و برندهای مطرح جهانی را زیر ذره‌بین گرفتند و از وضعیت نامناسب کارگران این صنعت آگاه شدند. سال ۲۰۱۳، ساختمان رانا پلازا در بنگلاش یکی از بزرگ‌ترین مراکز تولید پوشاک در جهان فرو ریخت. پس از فروپاشی ساختمان «رانا پلازا»، برخی از شرکت‌های چند ملیتی مسئولیت پرداخت غرامت ناشی از حادثه را برعهده گرفتند و مبلغی به خانواده‌های قربانیان پرداخت کردند. پرداخت غرامت، تنها حمایتی کوتاه مدت از خانواده‌های قرباینان بود و خون ۱۱۳۴ انسان بی‌گناه پایمال شد. 

تحقیقات زیادی در خصوص کارگران صنعت پوشاک در سطح جهان انجام شده است. اگرچه ایمنی محیط کار در برخی از نقاط جهان مورد توجه کافرمایان قرار گرفته اما گزارش‌های منتشر شده اتحادیه‌های کارگری در سراسر این کره خاکی از دستمزد ناچیز کارگران صنعت مد حکایت می‌کند. 

بحران کرونا، وضعیت نابسامان کارگران صنعت مد را بیش از پیش سخت‌تر کرده است. پس از شیوع و گسترش این ویروس در سطح جهان، بسیاری از شرکت‌های چند ملیتی تولیدکننده پوشاک، دستمزد کارگران را با بهانه‌های مختلفی کاهش دادند. در ماه‌های نخست شیوع کرونا، کارگرانی که در کشورهای ویتنام، کامبوج و بنگلادش مشغول به کار بودند هیچ مزدی دریافت نکردند. همچنین شعب شرکت‌های چند ملیتی در میانمار، کارگران خود را با بهانه جلوگیری از شیوع کرونا اخراج کرده‌اند. 

کارگرانی که در شعب کشورهای مذکور شرکت‌های تولیدکننده پوشاک فعالیت می‌کردند، با بحران اقتصادی روبرو هستند. آن‌ها نانی برای خوردن ندارند و برای تامین مایحتاج زندگی، مجبور به فروشی دارایی‌های ناچیز خود هستند. 

اتحادیه‌های کارگری فشار زیادی به برندهای تولیدکننده پوشاک وارد کردند و از آن‌ها پرداخت حقوق معوقه کارگران را طلب کردند. گزارش‌های مرکز تحقیقات و تجارت نشان می‌دهد، حدود ۴۰ درصد از کل کارگران صنعت پوشاک حقوق معوقه خود را دریافت کرده‌اند. شرکت‌های تولیدکننده معتقد هستند، بحران کرونا باعث چالش‌های بزرگ اقتصادی برای آن‌ها شده و توانایی پرداخت مزد کارگران را ندارند. 

صنعت پوشاک یکی از صنایع مهم و پول‌ساز در سطح جهان است که درآمد خالص زیادی را نصیب صاحبان خود می‌کند. نپرداختن حقوق کارگران که بازوان اصلی صنعت پوشاک هستند و چرخ تولید را به حرکت درمی‌آورند، ناشایسته است. بهانه‌هایی مثل بحران اقتصادی ناشی از شیوع کرونا، غیرمنصفانه و نخ‌نماست.

گزارش سازمان بین‌المللی کار در خصوص زنان کارگر در صنعت پوشاک نشان می‌دهد، گسترش و شیوع کووید ۱۹ بر زندگی این کارگران تاثیر گذاشته و شرایط کاری آن‌ها را سخت کرده است. زنان کارگر صنایع پوشاک، به جز مشکلات ناشی از شیوع کرونا، با چالش‌های مثل تبعیض جنسیتی، تعرض، نقص حقوق زنان در محیط کار، تعهدات وصول نشده از سوی کارفرما و تعهدات خانوادگی روبرو هستند که دشواری شرایط کاری آن‌ها را دو چندان کرده است. 

۸۰ درصد از کارگران صنایع پوشاک در آسیا، زن هستند. «جانی سیمپسون»، یکی از کارشناسان ارشد سازمان بین‌المللی کار در منطقه آسیا و اقیانوسیه درباره وضعیت زنان شاغل در کارخانه‌های تولیدکننده پوشاک می‌گوید: زنان با چالش‌های زیادی در محیط کار روبرو می‌شوند و تعهدات بسیاری دارند که باید در خانه انجام دهند. چالش‌های محیط کار و تعهدات آن‌ها در خانه، شرایط کاری آن‌ها را بسیار سخت می‌کند. 

صادرات کشورهای صادرکننده پوشاک، در نیمه اول سال ۲۰۲۰ به دلیل گسترش کرونا، حدود ۷۰ درصد کاهش یافته است. بسیاری از کارگران به دلیل کاهش صادرات و تعطیلی کارخانه تعدیل و بیکار شده‌اند. برخی از کارخانه‌ها، با ۵۰ درصد از نیروی انسانی خود، فعالیتشان را دوباره از سر گرفته‌اند. . ۶۵ میلیون کارگر در کارخانه‌های تولیدکننده پوشاک قاره‌های آسیا و اقیانوسیه شاغل هستند که این آمار معادل ۷۵درصد از کل کارگران صنایع پوشاک در جهان است. 

سازمان بین‌المللی کار توصیه می‌کند: کارفرما باید توجه بیشتری به تعدیل نیرو و تعهدهای نابرابر خود برای زنان کارگر صنعت پوشاک انجام دهد تا با آغاز به کار دوباره کارخانه‌ها، آن‌ها به کار خود بازگردند. گسترش کرونا، خشونت و تبعیض‌های جنسیتی علیه زنان در محیط کار را پررنگ کرده‌است، کارفرما باید مبارزه با آزار و اذیت زنان در محیط کار را تقویت کند. علاوه بر این موارد، کارفرما صدای زنان کارگر را بشنود و از رای و نظر نماینده‌های زنان کارگر در تصمیمات خود بهره بگیرد.