حادثه فقط در محیط کار کارگران را تهدید نمی‌کند؛
چرا کارفرمایان کارگران را سوار بر ارابه‌های مرگ می‌کنند؟!
ابوالفضل اشرف‌منصوری می‌گوید: متاسفانه برخی کارفرمایان نسبت به مسائل فنی و ایمنی سرویس‌های ایاب و ذهاب بی‌توجه هستند و به همین دلیل با حوادث گوناگونی روبرو می‌شویم که تلفات انسانی در پی‌دارد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، سالانه کارگران بسیاری قربانی حوادث کار می‌شوند؛ گاهی حوادث، کارگران را به کام مرگ می‌کشاند و در بسیاری از مواقع، صدمات شدید و از کارافتادگی نتایج حوادث کار است. اگرچه بسیاری تصور می‌کنند که حوادث کار مختص محل کار و کارگاه‌هاست ولی این باور غلط است.
حوادث کار نه تنها در کارگاه‌ها، بلکه در مسیر و رفت آمد کارگران به محل کارشان هم اتفاق می‌افتد. اگرچه برخورداری از سرویس ایاب و ذهاب ایمن یکی از مطالبات اصلی کارگران است ولی به نظر می‌رسد این مطالبه مثل بسیاری از درخواست‌های آنها از سوی کارفرمایان نادیده گرفته می‌شود.
تامین سرویس حمل و نقل در برخی از کارگاه‌ها به خصوص کارگاه‌های بزرگ، برعهده‌ی کارفرماست؛ بسیاری از استان‌های کم‌برخودار از سیستم حمل و نقل عمومی قوی محروم هستند و این موضوع بر اهمیت لزوم تامین وسیله ایاب و ذهاب کارگران می‌افزاید.
فصل هشتم قانون کار، تکالیف کارفرما درباره خدمات رفاهی کارگران است و ماده ۱۵۲ این اصل به سرویس ایاب و ذهاب کارگران اشاره می‌کند.
ماده ۱۵۲ به صراحت می‌گوید: در صورت دوری کارگاه و عدم تکافوی وسیله نقلیه عمومی، صاحب کار باید برای رفت و برگشت کارکنان خود وسیله نقلیه مناسب در اختیار آنان قرار دهد.
حسین حبیبی (عضو هیات مدیره کانون عالی شوراهای اسلامی کار سراسر کشور) در این رابطه می‌گوید: در شرایط کنونی خیلی از کارگران مسافت طولانی را برای رسیدن به محل کارشان باید طی کنند. اما در مجموع مشخص نیست منظور از «دوری کارگاه» که در قانون مشخص شده چیست؛ در عین حال معلوم نیست که «عدم تکافوی وسیله نقلیه عمومی» چه معیاری دارد. البته اگر یک کارگاه سرویس ایاب و ذهاب برای کارگران داشته و این مسئله تبدیل به عرف و روال شده است، کارفرما موظف است که سرویس ایاب و ذهاب را همچنان در اختیار کارگران قرار دهد. در عین حال بحث دوری مسافت کارگران و کاهش هزینه‌های حمل و نقل از محل کار از طریق تعاونی‌های مسکن نیز در قانون کار مورد توجه قرار گرفته است.
حوادث بی‌شمار سرویس‌های ایاب و ذهاب کارگری
اگرچه تلاش‌های بسیاری برای بهبود وضعیت حمل و نقل کارگران شده است ولی بسیاری از کارگران باور دارند سیستم حمل و نقل آنها مناسب و ایمن نیست. حوادث متعدد پیش‌آمده گواهی برای اثبات ادعای آنهاست. دوشنبه دهم آذرماه خبری درباره مصدومیت ۱۱کارگر، در رسانه‌ها منتشر شد که به دلیل ایمن نبودن سرویس ایاب و ذهاب، دچار حادثه شدند. وانت حامل کارگران کنگان و عسلویه تصادف می‌کند؛ در این حادثه، یک دستگاه زانتیا به وانت حامل کارگران برخورد کرد که بیست و یک کارگر آسیب دیدند؛ ده کارگر در محل مداوا و دیگران به بیمارستان منتقل شدند.
دوم آذرماه، اتوبوس حمل و نقل کارگران پالایشگاه اصفهان واژگون شد که این حادثه نیز ۴ فوتی و ۱۷ مصدوم به‌جا گذاشت.
وظیفه کارفرما تنها تامین وسیله حمل و نقل نیست
ابوالفضل اشرف‌منصوری (رئیس هیات مدیره انجمن‌های صنفی ایمنی و بهداشت کار کشور) می‌گوید: کارفرماها موظف هستند وسیله ایاب و ذهاب برای کارگران فراهم کنند. سرویس عمومی درنظر گرفته‌شده باید از از نظر فنی توسط مراجع ذیصلاح تایید شود. مراکزی در کشور برای بررسی معاینه فنی خودروها وجود دارد و تمامی خودروها باید تاییدیه فنی را از این مراکز اخذ کنند. متاسفانه کارفرمایان گاه نسبت به مسائل فنی و ایمنی خودروها بی‌توجه هستند و به همین دلیل با حوادثی روبرو می‌شویم که تلفات انسانی در پی‌دارد. کارفرما تصور می‌کند تنها وظیفه تامین سرویس حمل و نقل کارگران را برعهده دارد ولی حقیقت اینگونه نیست و باید امنیت کارگران را نیز تامین کند.
وی ادامه داد: نباید تنها به تامین وسیله ایاب و ذهاب از سوی کارفرما بسنده کنیم بلکه باید به شرایط ایمنی وسیله نقلیه و سلامت مسئول حمل و نقل توجه کنیم. این شرایط از مولفه‌های اصلی سرویس ایاب و ذهاب کارگران است.
او توضیح داد: با استناد به قوانین کشور، کارفرما باید با پیمانکار واجد صلاحیت برای اجرای امور حمل و نقل قرارداد ببندد که این پیمانکار می‌تواند مسئول تاسیسات، حمل و نقل یا هر بخش دیگر باشد. هیچ تفاوتی بین کارفرمایان حقوقی و حقیقی نیست، واجد شرایط بودن پیمانکار، یک اصل است. دومین نکته این است که کارفرما باید به وسیله قرارداد، تعهداتی برای پیمانکار در نظر بگیرد. لازم به ذکر است حوادث کارگری برای کارفرما تبعات حقوقی به همراه دارد به همین دلیل باید به تبعات حقوقی توجه کند و درگیر مسائل جزایی نشود.
اشرف‌منصوری در ادامه گفت: جان انسان‌ها ارزشمند است و نباید کارگران را به اجبار سوار ارابه مرگ کنند. وسیله ایاب و ذهاب باید ایمن باشد و ما نباید شاهد حوادثی مثل واژگونی به دلیل نقص فنی، ترمز نگرفتن یا آتش‌‌گرفتن خودروها باشیم. یکبار اتوبوسی در منطقه ماهشهر سوار شدم که برای سرویس ایاب و ذهاب کارگران درنظرگرفته بودند، فصل سرما بود ولی این وسیله نقلیه به سیستم گرمایشی مجهز نبود. پیک‌نیکی در راهرو ماشین برای گرم کردن فضای مینی‌بوس درنظر گرفته بودند که هر لحظه احتمال واژگونی پیک‌نیک و آتش‌سوزی وجود داشت. نکته دوم این است که احتمال گازگرفتگی و نفس تنگی راننده وجود داشت که این موضوع یکی از عوامل حادثهآفرین است. متاسفانه ما به نیروی انسانی توجه نمی‌کنیم و مدام جان آنها را در محل کار یا سرویس حمل‌و نقل به خطر می‌اندازیم.
حمل و نقل نامناسب، توهین به کارگران است
او درباره حمل و نقل کارگران به وسیله وانت گفت: این موضوع مربوط به راهنمایی و رانندگی هم می‌شود و به طور قطع حمل و نقل کارگران به وسیله وانت‌بار ممنوع است. زمانی پشتِ وانت‌ها، عبارت «حمل مسافر در قسمت بار ممنوع است» را نوشته بودند. زیرا وانت‌ها در قسمت بار مجهز به صندلی، کمربند ایمنی و حفاظ نیست. اگر وانت‌ها حتی به حفاظ نیز مجهز باشند، بازهم با برهم خوردن تعادل و واژگونی، تمامی افرادی که در قسمت بار حضور دارند به اطراف پرتاب خواهند شد و قفس و حفاظی که در محل بار نصب شده است نیز می‌تواند حادثهآفرین باشد. کارگران با برخوردهای شدید و مداوم به این حفاظ در زمان حادثه، به شدت آسیب خواهند دید یا دچار نقص عضو خواهند شد.
حوادث کار منجر به مرگ و میر یا آسیب و از کارافتادگی کارگران می‌شود که در این شرایط کارفرما مجبور به پرداخت دیه به خانواده‌های کارگران آسیب‌دیده می‌شود. رئیس هیات مدیره انجمن‌های صنفی ایمنی و بهداشت کشور درباره تعهدات کارفرما در حوادث سرویس‌های ایاب و ذهاب گفت: بازهم تاکید می‌کنم کارفرما باید با افراد صاحب صلاحیت قرارداد ببندد و در متن قرارداد شرایط حمل و نقل کارگران را توضیح دهد. اگر کارفرما قرارداد بسته باشد و پیمانکار در انجام امور محوله و تعهدات خودش کوتاهی کرده باشد، پیمانکار مقصر است. اگر کارفرما با پیمانکار ذیصلاح قرارداد نبسته باشد، کارفرما در این صورت مقصر خواهد بود.
اشرف‌منصوری در پایان گفت: حمل و نقل کارگران به وسیله وانت، توهین بزرگی به جامعه کارگری است و ما شاهد برخوردهای غیر انسانی هستیم. من نسبت به سوار کردن کارگران در پشت وانت و حمل آنها به محل کار انتقاد دارم و معتقد هستم کارگران با این روش صدمات جانی و جسمی خواهند دید.
اگرچه برخورداری از سرویس ایاب و ذهاب برای کارگران ضروری است و ظاهرا به نظر می‌رسد کارفرما وظیفه خود را به درستی انجام داده است، هنگامی که زوایای پنهان این موضوع را بررسی می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم بسیاری از کارفرماها تنها برای رفع تکلیف، سرویس حمل و نقل برای کارگران در نظر گرفته‌اند و امنیت جانی کارگران به دست فراموشی سپرده شده است.
گزارش: علی خسروجردی
