آخرین وضعیت تولید و توسعه در میدان مشترک آزادگان جنوبی
میدان مشترک آزادگان جنوبی که ظرفیت تولید روزانه نفت آن تا سال ۹۲ از ۴۰ هزار بشکه تجاوز نمی‌کرد، هم‌اکنون با ظرفیت تولید روزانه ۱۴۰ هزار بشکه عملیاتی است و نماد بارزی از ثمربخشی بهره‌مندی از ظرفیت‌های داخلی صنعت نفت به شمار می‌آید.
به گزارش ایلنا از وزارت نفت، توسعه میدان مشترک آزادگان جنوبی از سال ۹۳ و پس از آنکه شرکت ملی نفت ایران، پیمانکار چینی این میدان را در واکنش به بی‌عملی و تعلل‌های فراوان خلع ید کرد، شتاب گرفت، به‌طوری که امروز ظرفیت تولید روزانه نفت این میدان مشترک به حدود ۱۴۰ هزار بشکه رسیده است و پیش‌بینی می‌شود کار توسعه فاز نخست این طرح در سال ۱۴۰۰ به پایان برسد.
استقرار واحد فرآورش سیار در شرایط تحریم
تورج دهقانی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن)، افزایش تولید میدان آزادگان جنوبی را در سال‌های اخیر نماد بارزی از ثمربخشی بهره‌مندی و اتکا به ظرفیت‌های داخلی می‌داند و می‌گوید: نه تنها از حیث توسعه و افزایش ظرفیت تولید با تکیه بر توان داخل، بلکه این طرح از حیث اجرای پروژه استقرار واحد فرآورش سیار (Skid Mounted) ۵۰ هزار بشکه‌ای در شرایط سخت تحریم نیز عملکردی مثال‌زدنی داشته است.
وی با بیان اینکه تجربه خوب استقرار واحد فرآورش سیار در آزادگان جنوبی سبب شد این روند در قالب دستورعملی (دستورعمل الزام به تغییر روش ساخت و نصب واحدهای (Skid Mounted) بهره‌برداری و نمک‌زدایی) از سوی وزیر نفت ابلاغ و فراگیر شود، ادامه می‌دهد: غالب هزینه‌های توسعه یک میدان مربوط به حفاری چاه‌ها، احداث خطوط لوله و فرآیندهای میانی است، اما عملیاتی نشدن واحد فرآورش که سهم قابل‌توجهی از هزینه‌های توسعه‌ای ندارد، می‌تواند اجرای کامل یک پروژه را به تعویق بیندازد و به خواب سرمایه منجر شود.
دهقانی به این سوال که آیا آزادگان جنوبی به دلیل تکمیل نشدن واحد فرآورش (CTEP) هم‌اکنون دچار مشکل است؟ پاسخ می‌دهد: در آزادگان جنوبی با مشکلی مواجه نیستیم، چراکه بخشی از ظرفیت واحد بهره‌برداری و نمک‌زدایی غرب کارون و همچنین ظرفیت واحد فرآورش سیار را در اختیار داریم. البته برای فرآورش نفت هدف‌گذاری شده در فاز نخست توسعه آزادگان جنوبی (۳۲۰ هزار بشکه در روز) حتما به ظرفیت فرآورش بیشتری احتیاج خواهیم داشت که با توجه به برنامه‌ریزی برای تکمیل و بهره‌برداری CTEP آزادگان جنوبی، ظرفیت فرآورش نفت این میدان تا آن زمان افزایش خواهد یافت.
بر اساس این گزارش، وزیر نفت تیرماه امسال دستورعمل الزام به تغییر روش ساخت و نصب واحدهای (Skid Mounted) بهره‌برداری و نمک‌زدایی را به شرکت ملی نفت ایران و معاونت مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت ابلاغ و تاکید کرد از این پس، اقدام به برگزاری مناقصه یا عقد قرارداد به هر ترتیب برای اجرای واحدهای بهره‌برداری یا نمک‌زدایی نفت در خشکی (به جز مواردی استثنا) نباید به روش متعارف گذشته صورت گیرد؛ رویکردی که با انجام اقدام‌هایی از جمله تدوین چارچوب همسان قراردادی، تدوین مجموعه الزامات فنی و اچ‌اس‌یی، تدوین الگوی ارزیابی صلاحیت شرکت‌های متقاضی و برگزاری فراخوان مربوطه، در فاز اجرا قرار دارد.
کفایت ظرفیت فرآورشی موجود
جهانگیر پورهنگ، مدیرعامل شرکت نفت و گاز اروندان نیز درباره ظرفیت فرآورشی موجود در غرب کارون به «شانا» می‌گوید: واحد بهره‌برداری و نمک‌زدایی غرب کارون هم‌اکنون برای فرآورش حجم بیشتری از نفت تولیدی این منطقه ظرفیت دارد.
وی با اشاره به اینکه واحد بهره‌برداری و نمک‌زدایی غرب کارون در سال ۹۶ به بهره‌برداری رسید تا در زمان نیاز پذیرای نفت تولیدی میدان‌های سپهر، جفیر، سوسنگرد و سهراب نیز باشد، ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه هنوز توسعه سهراب و سوسنگرد آغاز نشده و توسعه میدان‌های سپهر و جفیر (نفت تولیدی فعلی جفیر به این واحد ارسال می‌شود) هم به‌تازگی کلید خورده، بنابراین این واحد فرآورشی برای دریافت نفت بیشتر از غرب کارون ظرفیت و آمادگی کامل دارد و میدان‌های این منطقه عملیاتی از جمله آزادگان جنوبی، برای افزایش ظرفیت تولید با هیچ‌گونه مشکلی مبنی بر کمبود ظرفیت فرآورشی روبه‌رو نیستند.
بر اساس این گزارش، واحد بهره‌برداری و نمک‌زدایی غرب کارون با ظرفیت فرآورش روزانه ۱۶۵ هزار بشکه نفت خام در سال ۹۶ به مدار آمد؛ به این ترتیب که فاز نخست آن در آبان‌ماه سال ۹۴ راه‌اندازی شد، فاز دوم سال ۹۵ به مدار آمد و سرانجام فاز سوم نیز سال ۹۶ راه‌اندازی شد و این ظرفیت فرآورشی تاکنون توانسته است نقش موثری در فرآورش نفت تولیدی غرب کارون ایفا کند.
این را هم باید یادآور شد که پس از پایان مراحل توسعه هر یک از میدان‌های حوزه غرب کارون (از سوی شرکت متن)، راهبری تولید از میدان‌ها به شرکت نفت و گاز اروندان واگذار می‌شود که در همین راستا، مسئولیت بهره‌برداری از میدان آزادگان جنوبی به نفت و گاز اروندان واگذار شده و در دستور کار این شرکت قرار دارد.
وضع کنونی واحد فرآورش مرکزی
اگرچه هم‌اکنون مشکلی از حیث فرآورش نفت تولیدی آزادگان جنوبی وجود ندارد، اما به گفته سرپرست طرح توسعه آزادگان جنوبی در شرکت متن، فعالیت‌های مهندسی و اجرایی ساخت واحد فرآورش مرکزی (CTEP) آزادگان هم در دست اجراست.
نصرالله زارعی از این واحد فرآورشی به‌عنوان بزرگ‌ترین واحد فرآورش بالادستی صنعت نفت کشور (با ظرفیت فرآورش روزانه ۳۲۰ هزار بشکه) یاد می‌کند و می‌گوید: این واحد تا پایان سال ۱۴۰۰ آماده فرآورش تمام نفت تولیدی برنامه‌ریزی‌شده در آزادگان جنوبی خواهد شد.
به گفته وی، برای تسریع در اجرای پروژه، اقلام و تجهیزات دیرتحویل آن که قبلا از سوی شرکت متن و تماماً توسط سازندگان داخلی سفارش ساخت شده بود ساخته و به سایت حمل شده‌اند و مابقی پیشرفت ۶۵ الی ۹۸ درصدی دارند
زارعی درباره روند کلی فعالیت‌های توسعه‌ای در آزادگان جنوبی می‌گوید: با تکیه بر توان پیمانکاران و سازندگان داخلی، تاکنون بیش از ۱۶۵ حلقه چاه حفاری، بیش از ۷۰ درصد خطوط لوله جریانی و چندراهه‌ها و خطوط لوله اصلی اجرا و با استفاده از ظرفیت‌های فرآورشی موجود در غرب کارون و همین‌طور واحد فرآورش سیار، ظرفیت تولید نفت میدان به ۱۴۰ هزار بشکه در روز رسیده است. هزینه ایجاد ظرفیت تولید یک بشکه نفت نیز در این میدان کمترین هزینه را در بین میدان‌های مشابه دارد و از همه مهمتر آنکه این طرح از حیث استفاده حداکثری از توان پیمانکاران و سازندگان و مشاوران داخلی رکوددار است.
وی با یادآوری اینکه اگر آب‌گرفتگی و سیل ابتدای امسال نبود، افزایش مرحله‌ای و پلکانی تولید با روند بهتری ادامه می‌یافت، به نکته دیگری هم اشاره دارد: در طرح آزادگان جنوبی به دغدغه اصلی بخش بالادست صنعت نفت یعنی افزایش ضریب بازیافت مخزن هم توجه شده و این رویکرد به‌ویژه در شرح کار فاز دوم توسعه میدان مشترک آزادگان نمود خواهد داشت.
بر اساس این گزارش، عملکرد توسعه‌ای نفت در میدان آزادگان جنوبی افزون بر ثبت افزایش بیش از سه برابری ظرفیت تولید با اتکا به ظرفیت‌های داخلی (نسبت به زمان تحویل گرفتن طرح از پیمانکار چینی) و اجرای پروژه استقرار واحد فرآورش سیار در سخت‌ترین شرایط تحریم، دستاوردهای دیگری نیز به همراه داشته است که از جمله آن می‌توان به توجه طرح به الزامات زیست‌محیطی (تولید حداکثری نفت هم‌زمان با آبگیری حداکثری هورالعظیم)، توجه به توسعه فناورانه و همکاری صنعت و دانشگاه (همکاری با انستیتو نفت دانشگاه تهران و ثبت نتایج امیدوارکننده درباره افزایش ضریب بازیافت این میدان)، اجرای پروژه جایگزینی لوله‌های فلزی با لوله‌های منعطف RTP، تحقق حفاری نخستین و عمیق‌ترین چاه جهت‌دار به همت شرکت ملی حفاری، اشتغال‌زایی برای نیروهای بومی و مواردی از این دست اشاره کرد. حیات در آزادگان جنوبی موج می‌زند.
