چرا واردات لوازم خانگی در شرایط فعلی به صلاح نیست؟

مدتی است که مجددا صحبت از «آزادسازی واردات لوازم خانگی» می‌شود، اما آیا واردات در شرایط فعلی به نفع کشور و تولید داخل است؟ معتقدم با توجه به محدودیت‌های منابع ارزی و مدت زمان طولانی برای تخصیص ارز موردنیاز مواد اولیه، اجزا و قطعات موردنیاز تولید که بیش از ۸۰ روز طول می‌کشد، آزادسازی واردات و هزینه‌کرد این ارز محدود برای واردات کالای نهایی، هوشمندانه نیست. در واقع آزادسازی واردات محصولات خارجی و ایجاد یک بازار رقابتی در کشور در شرایطی درست و منطقی خواهد بود که تولیدکنندگان ایرانی از امتیازات یک اقتصاد آزاد و رقابتی برخوردار باشند و اجباری به تبعیت از قیمت‌های دستوری نداشته باشند.

در شرایط فعلی که دولت به دنبال اقتصاد بدون نفت است، آزادسازی ناگهانی واردات گزینه مطلوبی نخواهد بود؛ بنابراین برای واردات کالای نهایی باید یک بازه زمانی منطقی در نظر گرفته شود و بعد از ارتقای رقابت‌پذیری، توسعه خدمات پس از فروش و تثبیت جایگاه صادراتی، موضوع آزادسازی موردبررسی قرار گیرد.

از این رو، بهتر است اجازه دهیم به جای آزادسازی محصول نهایی، واردات مواداولیه و اجزا و قطعات موردنیاز تولید لوازم خانگی تسهیل شود و بعد از مدت محدودی می‌توانیم این حمایت‌ها را به حمایت‌های موثر و منطقی تعرفه‌ای تبدیل کنیم.

اکنون صنعت لوازم خانگی ایران در آستانه بلوغ قرار دارد و در چنین شرایطی واردات محصولات مشابه خارجی می‌تواند این جریان رو به بلوغ را مختل و حتی نابود کند. اغلب تولیدکنندگان موافق اقتصاد آزاد و رقابتی هستند، اما این اقتصاد آزاد باید شامل حال تولیدکنندگان داخلی هم باشد.

در اقتصاد آزاد قیمت‌گذاری دستوری جایی ندارد در حالی که اکنون تولیدکنندگان ایرانی مواداولیه تولید را با قیمت‌های جهانی تامین می‌کنند، اما در فروش مجبور به تبعیت از قیمت دستوری هستند.

این دست موضوعات مانع توسعه تولید بوده و عامل افزایش قیمت محصول نهایی خواهند بود. همچنین بر این باور هستم که ممنوعیت واردات لوازم خانگی از سال ۱۳۹۷ کمک شایانی به این صنعت نمود و باعث شد تولیدکنندگان داخلی هوشمندانه از این فرصت در جهت ارتقای کمی و کیفی، توسعه خدمات پس از فروش و سایر عواملی که می‌تواند سهم بازار آن‌ها را افزایش دهد، استفاده کنند. این در حالی است که ممنوعیت واردات لوازم خانگی نمی‌تواند تا ابد ادامه داشته باشد، اما در شرایط فعلی با توجه به محدودیت‌های منابع ارزی و مدت زمان طولانی برای تخصیص ارز موردنیاز مواداولیه، اجزا و قطعات موردنیاز تولید که بیش از ۸۰ روز طول می‌کشد، آزادسازی واردات و هزینه‌کرد این ارز محدود برای واردات کالای نهایی هوشمندانه نیست. از همین رو باید اجازه داده شود تا به جای آزادسازی محصول نهایی، تامین مواداولیه و اجزاء و قطعات موردنیاز تولید لوازم خانگی تسهیل شود و بعد از مدت محدودی می‌توانیم این حمایت‌ها را به جای محدودیت به حمایت‌های موثر و منطقی تعرفه‌ای تبدیل کنیم و آرام آرام به سوی آزادسازی واردات لوازم خانگی برویم. در حال حاضر باید حمایت جدی در دستور کار قرار گیرد و بعد برنامه‌ریزی شود تا بعد از زمان محدودی ممنوعیت واردات تبدیل به حمایت تعرفه‌ای شود.

برخی اینگونه عنوان می‌کنند که آزادسازی واردات منجر به کاهش قیمت کالا خواهد شد این در حالی است که نمی‌توان گفت آزادسازی تاثیر چشمگیر و مستقیم بر قیمت خواهد داشت؛ چرا  که قیمت به فاکتورهای دیگری وابسته است.

ازجمله بحث چالش‌های تامین مواداولیه و تامین به شکل اعتباری، کنترل تورم سالانه و کاهش سایر هزینه‌های مبتنی بر تولید مثل خدمات پیمانکاری بر قیمت اثر دارد. اگر واردات هم آزاد شود، ممکن است قیمت‌ها را تا حدودی متعادل کند، اما به نظر نمی‌رسد تاثیر مستقیم داشته باشد چرا که فاکتورهای اقتصادی کلان تعیین‌کننده هستند.

در این راستا می‌توان کشورهای خارجی را تشویق به مشارکت و همکاری مشترک به شکل‌های مختلف با تولیدکنندگان داخلی کرد. استقرار واحدهای تحقیق و توسعه، قالب‌های به‌روز دنیا، تحویل تجهیزات تکمیلی خط تولید و آموزش مدیران بازرگانی و تولید بهترین گزینه‌های همکاری هستند که می‌تواند در این شراکت اتفاق بیفتد.

برهمین اساس، در شرایطی که کشورهای منطقه سالیانه بین ۳۷ تا ۳۸ میلیارد دلار لوازم خانگی وارد می‌کنند، صنعت لوازم خانگی ایران با توجه به نرخ پایین دستمزدها، مزیت‌های حمل‌ونقل، نرخ ارزان انرژی و پتانسیل این را دارد که بازار داخل و منطقه را پوشش دهد، اما این موضوع مستلزم حذف تصمیمات خلق‌الساعه همانند آزادسازی به یکباره لوازم خانگی، بهبود فضای کسب‌وکار، تعامل سازنده اقتصادی با منطقه و جهان، اتصال سیستماتیک به زنجیره تامین و ارزش جهانی و … است.